اقتصاد کشاورزی
زهرا غفاری مقدم؛ ابراهیم مرادی؛ محمود هاشمی تبار؛ علی سردار شهرکی
چکیده
بحرانی بودن وضعیت منابع آبی مناطق خشک و نیمه خشک ایران بهخصوص منطقه سیستان، روند توسعه پایدار در این منطقه با مشکل جدی مواجه نموده است. عدم توجه کافی به مدیریت بهینه منابع آب کشاورزی و تداوم استفاده از برخی شیوههای نادرست فعلی یکی از عوامل اصلی دست نیافتن به توسه پایدار کشاورزی و روستایی است. در این مطالعه سعی شده است تا با مدیریت ...
بیشتر
بحرانی بودن وضعیت منابع آبی مناطق خشک و نیمه خشک ایران بهخصوص منطقه سیستان، روند توسعه پایدار در این منطقه با مشکل جدی مواجه نموده است. عدم توجه کافی به مدیریت بهینه منابع آب کشاورزی و تداوم استفاده از برخی شیوههای نادرست فعلی یکی از عوامل اصلی دست نیافتن به توسه پایدار کشاورزی و روستایی است. در این مطالعه سعی شده است تا با مدیریت بهینه آب رودخانه هیرمند در بخش کشاورزی کمکی جهت توسعه بخش کشاورزی و روستایی مناطق سیستان انجام شود. که برای این منظور از تئوری بازیها، جهت تخصیص آب، بین اراضی کشاورزی مناطق روستایی سیستان در سال 1398-1399 استفاده شده است. جهت اجرای بازی از الگوریتم فراابتکاری استفاده شد که ترکیبی از الگوریتم ژنتیک پویا و روش برنامه‌ریزی فازی میباشد. نتایج نشان داد استفاده از مدل پیشنهادی میتواند منجر به تخصیص کارا و عادلانه آب بین مناطق تحت آبیاری و محصولات مختلف شود به طوریکه حداکثر سود از این تخصیص حاصل خواهد شد و با افزایش راندمان آبیاری از 35 به 50 و 70 درصد مقدار سود کل از 314810 به 544390 و 896050 میلیون ریال به ترتیب افزایش می‌یابد. با توجه به نتایج مطالعه پیشنهاد میشود محصولات پربازده مانند پیاز و خربزه جایگزین محصولاتی با بازدهی پایین‌تر مانند گندم و جو شود. و همچنین با توجه به بحران آبی منطقه سیستان، از نتایج مدلسازی بازی استاکلبرگ در این مطالعه میتوان برای تخصیص بهینه آب در منطقه سیستان استفاده نمود.
اقتصاد
محمد رستگار؛ داود کیا کجوری؛ محمدجواد تقی پوریان؛ محمد مهدی پورپاشا
چکیده
اگرچه یکی از اصول اساسی و مهم تعاونی‌ها، اصل همکاری است؛ اما در شرایط اقتصاد آزاد، بخش تعاون به دلیل کمبود ساختارهای رقابتی توانمند، صدمات جدی متحمل خواهد شد. هدف اصلی این تحقیق ارائه مدل کیفی رقابت‌پذیری شرکت‌های تعاونی بر مبنای اصول تعاون با استفاده از رویکرد فراترکیب بود. در پژوهش حاضر در سال 1399 با استفاده از رویکرد کیفی، یافته‌های ...
بیشتر
اگرچه یکی از اصول اساسی و مهم تعاونی‌ها، اصل همکاری است؛ اما در شرایط اقتصاد آزاد، بخش تعاون به دلیل کمبود ساختارهای رقابتی توانمند، صدمات جدی متحمل خواهد شد. هدف اصلی این تحقیق ارائه مدل کیفی رقابت‌پذیری شرکت‌های تعاونی بر مبنای اصول تعاون با استفاده از رویکرد فراترکیب بود. در پژوهش حاضر در سال 1399 با استفاده از رویکرد کیفی، یافته‌های مطالعات داخلی و خارجی به‌صورت نظام‌مند با روش هفت مرحلهای ساندوسکی و بارسو موردبررسی قرار گرفت. از 232 مقاله جستجو شده در این حیطه،43 مقاله با روش مرور سیستماتیک انتخاب و بر اساس آن با روش فراترکیب، نقش‌های رقابتی شناسایی و استخراج گردید. بر اساس کدگذاری سه مرحلهای در نرم‌افزار مکس کیودا ، این عوامل در یک مقوله اصلی و هفت کد محوری تحلیل و دستهبندی شدند. بهمنظور سنجش پایایی و کنترل کیفیت مطالعه حاضر از شاخص کاپا استفاده شد. ضریب کاپا محاسبه‌شده برابر با 906/0 بوده که در سطح توافق عالی قرارگرفته است. نتایج نشان داد که تمامی اصول هفتگانه تعاون بر رقابت‌پذیری این بخش تأثیرگذارند. توجه و لزوم بازنگری در اصول هفتگانه تعاون و تأکید بر وفاداری شرکت‌های تعاونی به آنها بهمنظور حفظ هویتشان، میتواند ابزاری قدرتمند برای ایجاد و حفظ مزیت رقابتی پایدار تعاونی‌ها گردد.
اقتصاد کشاورزی
ماشااله سالارپور؛ مجتبی اکاتی
چکیده
گیاهان دارویی در طول زندگی بشر از اهمیت خاصی برخوردار بوده‌اند. از آنجا که در ایران تنوع گیاهان دارویی بسیار زیاد است، صادرات این نوع گیاهان می تواند ارزآوری زیادی برای ایران داشته باشد. در این مطالعه با توجه به داده های سال های 1997 تا 2020 در فائو چهار نوع از گیاهان دارویی با نام های رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز برای خوشه بندی بازارهای ...
بیشتر
گیاهان دارویی در طول زندگی بشر از اهمیت خاصی برخوردار بوده‌اند. از آنجا که در ایران تنوع گیاهان دارویی بسیار زیاد است، صادرات این نوع گیاهان می تواند ارزآوری زیادی برای ایران داشته باشد. در این مطالعه با توجه به داده های سال های 1997 تا 2020 در فائو چهار نوع از گیاهان دارویی با نام های رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز برای خوشه بندی بازارهای هدف صادراتی (20 کشور برتر) استفاده شدند. این 20 کشور بر اساس شاخص های سهم بازار، اندازه بازار، رشد بازار، استمرار صادرات، ساختار بازار، مزیت رقابتی و قیمت صادراتی انتخاب شده و سپس با استفاده از تکنیک خوشه بندی k-means و توسط نرم افزار SPSS، خوشه بندی شدند. نتایج نشان داد بازارهای هدف صادراتی ایران بر اساس اولویت قیمت صادراتی باید به چهار خوشه تقسیم بندی شوند. پاکستان، امارات و اوکراین در یک خوشه (خوشه اول)، پرو، هند، چین، بنگلادش، بحرین، ترکیه، قطر و کویت در یک خوشه (خوشه دوم)، ژاپن و کره در خوشه سوم و کشورهای سنگاپور، انگلستان، کلمبیا، مالزی، اسپانیا، بلژیک، آلمان و روسیه در خوشه چهارم قرار می گیرند. بنابراین، پیشنهاد می شود صادرات به کشورهایی که در خوشه اول قرار دارند، افزایش یابد. از طرفی می توان با قیمت کمتر، صادرات بیشتری به کشورهای اطراف ایران داشت. از آنجا که کشورهای خوشه چهارم بازارهای نویی برای گیاهان دارویی ایران هستند و با صادرات به این کشورها می توان ارز بیشتری به دست آورد. همچنین پیشنهاد می شود، دولت به صادرات گیاهان دارویی که دارای کشش تقاضای جهانی بالایی هستند، توجه بیشتر داشته باشد.
اقتصاد کشاورزی
جواد طیرانیان کریمیان؛ جلیل فرزدامهر؛ رضا یاری
چکیده
با توجه به اهیمت اقتصادی و دارویی گونه سماق؛ هدف از تحقیق حاضر تعیین مهمترین عوامل اکولوژی موثر بر پراکنش و رشد این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی آن در مراتع شهرستان مشهد میباشد. نمونه‌برداری به روش سیستماتیک - تصادفی و تعداد 3 ترانسکت در هر رویشگاه و در طول هر ترانسکت 10 پلات و در هر پلات پارامترهای پوشش گیاهی اندازه‌گیری شد. خصوصیات ...
بیشتر
با توجه به اهیمت اقتصادی و دارویی گونه سماق؛ هدف از تحقیق حاضر تعیین مهمترین عوامل اکولوژی موثر بر پراکنش و رشد این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی آن در مراتع شهرستان مشهد میباشد. نمونه‌برداری به روش سیستماتیک - تصادفی و تعداد 3 ترانسکت در هر رویشگاه و در طول هر ترانسکت 10 پلات و در هر پلات پارامترهای پوشش گیاهی اندازه‌گیری شد. خصوصیات خاک از پلات ابتدایی و انتهایی هر ترانسکت نمونه‌برداری انجام گرفت. تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم افزار R و آزمون تجزیه واریانس انجام گردید. برای تعیین عوامل محیطی موثر بر پراکنش عوامـل محیطـی از روش آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که فاکتورهای درصد شن، رس، سیلت و بافت خاک و همچنین فاکتورهای درصد و جهت شیب اختلاف معناداری وجود ندارد و در کل این 6 فاکتور به‌عنوان مهمترین عوامل اکولوژیکی موثر در پراکنش گونه سماق میباشد. بیشترین جهت پراکنش گونه جهت‌های شرقی و جنوب‌شرقی، بافت خاک لومی، درصد شیب بین شیب‌های30 تا 37 درصد و درصد شن خاک بین 42 تا 46 درصد، درصد سیلت خاک بین 37 تا 44 درصد و درصد رس خاک بین 13 تا 19درصد میباشد. بین فاکتورهای ارتفاع از سطح دریا، متوسط بارندگی سالانه، هدایت‌الکتریکی (Ec)، کربن‌آلی، فسفر، پتاسیم، آهک، اسیدیته، دمای متوسط سالانه، دمای ماکزیمم و مینیمم سالانه در بین رویشگاه‌های مورد بررسی در سطح یک درصد اختلاف معناداری وجود دارد؛ به‌عبارتی دیگر این عوامل در بین رویشگاه‌های مورد بررسی اختلاف دارند و باعث تفکیک رویشگاه‌های گونه شدهاند.
ترویج و آموزش کشاورزی
محمدرضا بخشی؛ مجید رعنایی؛ اسدالله زمانی پور؛ محمود فال سلیمان
چکیده
در حال حاضر شرکت‌های سهامی زراعی از روندی رو به احیا برخودار هستند و گسترش این نوع نظام بهره برداری در دستور کار دولت می باشد. در این مقاله رضایتمندی سهامداران از عملکرد شرکت‌های سهامی زراعی با استفاده از فن پیمایش وکاربرد تحلیل همبستگی و رگرسیون ارزیابی شد. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی میباشد و برای رسیدن به اهداف از روشهای اسنادی ...
بیشتر
در حال حاضر شرکت‌های سهامی زراعی از روندی رو به احیا برخودار هستند و گسترش این نوع نظام بهره برداری در دستور کار دولت می باشد. در این مقاله رضایتمندی سهامداران از عملکرد شرکت‌های سهامی زراعی با استفاده از فن پیمایش وکاربرد تحلیل همبستگی و رگرسیون ارزیابی شد. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی میباشد و برای رسیدن به اهداف از روشهای اسنادی و میدانی شامل مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه تحقیق مشتمل بر 1899 سهامدار چهار شرکت سهامی زراعی قدیمی با سابقه فعالیت 45 سال می باشد که از بین آنها 235 سهام دار با کمک فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و مورد پرسش گری واقع شدند. تجزیه و‌تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفته‌است. میزان رضایتمندی در چهار سطح ناراضی، نسبتاً ناراضی، راضی و خیلی راضی برآورد شد. یافته های تحقیق نشان‌داد 48.1 درصد سهامداران از عملکرد شرکت های سهامی زراعی «راضی» و 17.8 درصد آنان «خیلی راضی» می‌باشند. بر اساس نتایج بدست آمده رضایتمندی اعضای شرکت‌های سهامی زراعی از عملکرد این شرکت ها در حد متوسط به بالا ارزیابی شد. بین متغیرهای« مشارکت در تصمیم گیری ها»،«نحوه رفتار و برخورد پرسنل»،«انتصاب افراد شایسته و لایق» ،«تنوع محصولات تولیدی» و «سطح رضایتمندی» سهامداران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهای سطح سواد، مقدار سود سهام، مشارکت در تصمیم گیری‌ها و انتصاب افراد شایسه و لایق، 83 درصد تغییراتی را که در سطح رضایتمندی سهامداران به وجود می آید، را توضیح می دهند.
فرحناز اکبراقلی
چکیده
حمایت از زنان روستایی به عنوان تولیدکنندگان علاوه بر مادران و مدیران خانواده مورد نظر است. در نواحی روستایی، زنان در تمامی فعالیت های مختلف حضور فعال داشته اند اما نقش تولیدی زنان در دهه های اخیر کم رنگ شده است. در برخی از مناطق روستایی ایران از جمله جامعه آماری این پژوهش یعنی روستاهای بخش زبرخان شهرستان نیشابور با کاهش نقش فعالیت ...
بیشتر
حمایت از زنان روستایی به عنوان تولیدکنندگان علاوه بر مادران و مدیران خانواده مورد نظر است. در نواحی روستایی، زنان در تمامی فعالیت های مختلف حضور فعال داشته اند اما نقش تولیدی زنان در دهه های اخیر کم رنگ شده است. در برخی از مناطق روستایی ایران از جمله جامعه آماری این پژوهش یعنی روستاهای بخش زبرخان شهرستان نیشابور با کاهش نقش فعالیت های تولیدی زنان به ویژه صنایع دستی مواجه شده است. لذا پژوهش حاضر بر آن است تا کاهش سطح فعالیت و مشارکت زنان را واکاوی نماید. بر این اساس 111 نمونه از زنان شاغل به صنایع دستی در جامعه مورد مطالعه انتخاب و با آمار توصیفی و استنباطی مورد آزمون قرار گرفتند. در سطح استنباطی برای آزمون فرض ها از کلموگروف اسمیرنوف و T-Test تک نمونه ای و به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. آزمون پارامتری T تک نمونه ای نشان داد که صنایع دستی روستایی در متنوع سازی فعالیت های اقتصادی و سطح فعالیت تولیدی و مشارکت زنان نقش دارد و کاهش نقش این صنایع در منطقه مورد مطالعه سبب کاهش درآمد خانوارهای روستایی و در نتیحه مهاجرت آنان شده است. برای مقابله با کاهش نقش صنایع دستی در منطقه پیشنهاد می گردد با آشنایی زنان روستایی با شیوه های نوین تولید، کاربردی کردن دانش زنان هنرمند روستایی و بالا بردن اعتبارات مربوط به آموزش و بیمه کردن صنعتگران زن روستایی نه نتها سبب توسعه صنایع روستایی بلکه موجب تقویت و مشارکت بیشتر زنان روستایی در تولید گردید.
داریوش حیاتی؛ فاطمه حفاری
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی سازه‌های مؤثر بر تمایل باغداران شهرستان نطنز به بیمة محصول انار است. مطالعه از طریق روش پیمایش و با استفاده از شیوة نمونهگیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده انجام گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 250 نفر برآورد شد که به کمک پرسشنامه، اطلاعات لازم جمعآوری شد. روایی ابزار سنجش از طریق آزمون آلفای کرونباخ، ارزیابی ...
بیشتر
هدف این پژوهش، بررسی سازه‌های مؤثر بر تمایل باغداران شهرستان نطنز به بیمة محصول انار است. مطالعه از طریق روش پیمایش و با استفاده از شیوة نمونهگیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده انجام گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 250 نفر برآورد شد که به کمک پرسشنامه، اطلاعات لازم جمعآوری شد. روایی ابزار سنجش از طریق آزمون آلفای کرونباخ، ارزیابی شد که میانگین مقدار ضریب آلفا در حدود 80 درصد به‌دست آمد. یافته‌های پژوهش نشان داد که تمایل انارکاران به بیمة محصولات با سن، سابقة فعالیت باغداری، آگاهی از بیمه، نگرش مثبت به حق بیمه، ریسک‌پذیری، مشارکت اجتماعی، استفاده از منابع اطلاعاتی در رابطه با بیمه، درآمد سالانه، عملکرد و مساحت باغ، رابطه‌ای مستقیم دارد. همچنین آن دسته از انارکارانی که شغل دوم آنها کشاورزی است، در مقایسه با گروهی که شغل اصلی آنها کشاورزی بوده، تمایل بیشتری به بیمة محصول انار داشته‌اند. از طرفی تمایل باغداران انارکاری که بدهی داشته‌اند، در مقایسه با گروهی که بدهی نداشته‌اند، نسبت به بیمة محصول انار بیشتر بوده است. بهره‌مندی از منابع اطلاعاتی بهمنظور ارتقاء آگاهی عمومی نسبت به بیمه، ارائة خدمات حمایتی به انارکاران خرده‌پا بهمنظور ترغیب ایشان، تقسیط حق بیمة انارکاران با درآمد کمتر، بخشی از پیشنهاد‌های مطرح‌شده در این مطالعه در راستای افزایش تمایل انارکاران به بیمة محصول انار است.
ترویج و آموزش کشاورزی
عباس عباسیان؛ محبوبه ناصری؛ محمد رضا عباسپور
چکیده
در سال‌های اخیر توسعه کشت کلزا به دلیل خصوصیات مطلوب و نیاز به خودکفایی روغن مورد توجه سیاست‌گزاران بخش کشاورزی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و تحلیل کشت و عملکرد کلزا در بخش کدکن تربت‌حیدریه انجام شد. بدین منظور داده‌های سطوح برداشت، تعداد بهره‌برداران و عملکرد‌های کلزا طی چهار سال از سال زراعی 1395-1394 تا 1398-1397 مورد ...
بیشتر
در سال‌های اخیر توسعه کشت کلزا به دلیل خصوصیات مطلوب و نیاز به خودکفایی روغن مورد توجه سیاست‌گزاران بخش کشاورزی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و تحلیل کشت و عملکرد کلزا در بخش کدکن تربت‌حیدریه انجام شد. بدین منظور داده‌های سطوح برداشت، تعداد بهره‌برداران و عملکرد‌های کلزا طی چهار سال از سال زراعی 1395-1394 تا 1398-1397 مورد بررسی قرار گرفت. سطح برداشت در سال‌های 1395، 1396، 1397 و 1398 به ترتیب 3/20، 3/28، 26 و 15/22 هکتار بود. همچنین میانگین وزنی عملکرد مزارع کلزا بخش کدکن در طی سال‌های مذکور به ترتیب 5/2، 4/3، 8/3 و 4 تن در هکتار بود. همبستگی داده‌های سطح برداشت و عملکرد 28 مزرعه کلزای بخش کدکن تربت حیدریه با دو مدل خطی و سیگموئیدی 3-پارامتری برازش داده شد. مدل سیگموئیدی 3-پارامتری به دلیل ضریب همبستگی بیشتر (**65/0 (R= و مجذور میانگین مربعات خطای (85/0RMSE=) پایین‌تر از دقت بالاتری نسبت به مدل خطی برخوردار بود. بر اساس مدل سیگموئیدی هر چه کلزاکار از سطح کشت بیشتری برخوردار باشد، عملکرد افزایش یافته و سپس روند ثابتی خواهد داشت. میزان تولید 15 کلزاکار بخش کدکن در طی چهار سال 335 تن بود. در سال‌های 1395، 1396 و 1397 عملکرد کلزا روند افزایشی داشت، که به دلیل افزایش دانش و مهارت کلزاکاران، استفاده از روشهای نوین آبیاری (مانند آبیاری تیپ)، استفاده از دستگاه ریزدانه‌کار و تغذیه مناسب گیاهی بوده است. جهت توسعه کشت کلزا در بین کشاورزان بخش کدکن برنامه‌هایی مانند افزایش قیمت خرید تضمینی، تامین به موقع بذر، افزایش سیاست‌های تشویقی، توسعه دستگاه‌های کارنده کلزا مانند ریزدانه‌کارها، تجهیز کمباین‌ها به هد مخصوص برداشت کلزا، توسعه آبیاری تیپ و سایر روشهای نوین آبیاری، توسعه کشت نشائی کلزا، توسعه طرح‌های یکجا کشتی، ایجاد مراکز خرید و جمع آوری کلزا از کشاورزان، توسعه برنامه‌های آموزشی ترویجی کلزا تعداد و زمان آبیاری‌ها و زمان برداشت پیشنهاد میشود. همچنین توصیه میشود مدیران بخش کشاورزی و مروجان پهنه-های تولیدی برای کاهش هزینه‌ها و دستیابی به بازده اقتصادی و عملکرد بیشتر، کشاورزان عمده مالک را جهت توسعه کشت کلزا ترغیب کنند.
مرضیه موسوی؛ بهمن خسروی پور؛ علی سرخی
چکیده
اهمیت کشاورزی ارگانیک و نقش حیاتی آن در توسعه پایدار انکارناپذیر است و تصمیم به پذیرش آن تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. یکی از مهمترین عوامل،نگرش کشاورزان نسبت به کشاورزی ارگانیک میباشد؛ زیرا فعالیت و تصمیمگیری افراد نسبت به هر پدیده‌ای تحت تأثیر نگرش آن‌هامی‌باشد. هدف از انجام پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش سبزی‌کاراننسبت ...
بیشتر
اهمیت کشاورزی ارگانیک و نقش حیاتی آن در توسعه پایدار انکارناپذیر است و تصمیم به پذیرش آن تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. یکی از مهمترین عوامل،نگرش کشاورزان نسبت به کشاورزی ارگانیک میباشد؛ زیرا فعالیت و تصمیمگیری افراد نسبت به هر پدیده‌ای تحت تأثیر نگرش آن‌هامی‌باشد. هدف از انجام پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش سبزی‌کاراننسبت به کشاورزی ارگانیک در شهرستان باوی بود. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش سبزی‌کارانشهرستان باوی به تعداد 140 نفر بود که از طریقجدول مورگان تعداد 103 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته‌های تحقیق نشان‌داد، اکثر پاسخگویان (4/40 درصد) دارای نگرشی نسبتاً منفی نسبت به کشاورزی ارگانیک بودند. بین سابقه فعالیت کشاورزی، میزان تحصیلات پاسخگویانو نگرش آنها نسبت به کشاورزی ارگانیک رابطه معنیداری در سطح 5 درصد وجود دارد.نتایج تحلیل عاملی نشان‌دادعوامل حمایتی- آموزشی، مدیریتی، فرهنگیو ویژگیهای محصول درمجموع27/54 درصد واریانس عوامل مؤثر بر نگرش مثبت نسبت به کشاورزی ارگانیک را تبیین میکنند.44/50 درصد واریانس عوامل مؤثر بر نگرش منفی نسبت به کشاورزی ارگانیکتوسط پنج عامل عدم وجود تسهیلات حمایتی، اقتصادی، نهادهای، ضعف دانش و آگاهی و زراعیتبیین شدند.
ترویج و آموزش کشاورزی
رقیه یوسفی حاجیوند؛ منصور غنیان؛ مسعود برادران؛ لیلا رمضانی
چکیده
تالاب شادگان، به‌عنوان یکی از تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر، تنوع زیستی کشاورزی بی‌نظیری در حوزه‌ی خود دارد که علاوه بر زراعت و دامداری، ماهیگیری، شکار پرنده، نی‌بری و برداشت علوفه نیز منافعی هستند که نصیب حاشیه‌نشینان آن می‌گردد. اما این بهره‌برداری‌ها، تهدیدهای زیادی برای حیات تالاب به‌همراه داشته است. لذا لزوم ...
بیشتر
تالاب شادگان، به‌عنوان یکی از تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر، تنوع زیستی کشاورزی بی‌نظیری در حوزه‌ی خود دارد که علاوه بر زراعت و دامداری، ماهیگیری، شکار پرنده، نی‌بری و برداشت علوفه نیز منافعی هستند که نصیب حاشیه‌نشینان آن می‌گردد. اما این بهره‌برداری‌ها، تهدیدهای زیادی برای حیات تالاب به‌همراه داشته است. لذا لزوم انجام فعالیت‌های مشارکتی مردم‌نهاد در حفاظت و مدیریت تالاب محسوس میباشد که این امر جز با شناخت سطوح نگرش و دانشی حاشیه‌نشینان میسر نخواهد بود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل نگرش خانوارهای روستایی و شناسایی عوامل مؤثر در خصوص تنوع زیستی کشاورزی در حوزه‌ی تالاب شادگان، به روش پیمایشی صورت گرفته است. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌ی خانوارهای روستایی حوزه‌ی تالاب بوده است (950=N). نمونه‌ی آماری با استفاده از جدول مورگان، 273 خانوار به روش نمونهگیری طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب شدند (273=n). ابزار جمعآوری داده‌ها پرسشنامه بود که روایی آن، توسط پانل متخصصان دانشگاه رامین مورد اصلاح و تأیید قرار گرفت. پایایی آن نیز با انجام آزمون پیشآهنگ در دهستان خنافره با استفاده از نرم‌افزار SPSSv20 برای گویه‌های دانش و نگرش به ترتیب 87/0و 83/0 به‌دست آمد. یافته‌ها نشان داد 1/49 درصد از روستاییان در خصوص تنوع زیستی کشاورزی نگرشی نسبتاً منفی داشتند. همچنین متغیر دانش (با ضریب 548/0) توانسته بود بیشترین واریانس نگرش را تبیین نماید.
حمید نصرآبادی؛ داریوش حیاتی
چکیده
با وجود توجه و صرف هزینة دولت‌ها برای توسعة روستاهای هدف گردشگری، کمتر به اهمیت نگرش جامعة میزبان نسبت به تأثیرهای گردشگری و حمایت آنها از توسعة گردشگری توجه میشود. بر این اساس، تحقیق حاضر به تحلیل نگرش روستائیان نسبت‌به تأثیرهای گردشگری می‌پردازد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی بوده و از تکنیک پیمایش، بهمنظور گردآوری ...
بیشتر
با وجود توجه و صرف هزینة دولت‌ها برای توسعة روستاهای هدف گردشگری، کمتر به اهمیت نگرش جامعة میزبان نسبت به تأثیرهای گردشگری و حمایت آنها از توسعة گردشگری توجه میشود. بر این اساس، تحقیق حاضر به تحلیل نگرش روستائیان نسبت‌به تأثیرهای گردشگری می‌پردازد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی بوده و از تکنیک پیمایش، بهمنظور گردآوری داده‌ها استفاده شده است. جامعة بررسی‌شده را سه روستای رود، دربهشت و غار در شهرستان نیشابور تشکیل داده‌اند. حجم نمونه 113 خانوار تعیین و بهمنظور انتخاب نمونهها، از روش نمونهگیری تصادفی متناسب استفاده شد. نتیجه‌ها نشان میدهد که بین متغیرهای سواد، عضویت درتشکل‌ها و شغل ساکنان، با نگرش آنها نسبت به تأثیرهای گردشگری روستایی تفاوت معنیداری وجود دارد. نتیجه‌های حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که متغیرهای مساحت باغ و میزان درآمد افراد با نگرش نسبت به تأثیر گردشگری روستایی همبستگی معنیداری داشته است، همچنین نتیجه‌های آزمون رگرسیون به روش گام به گام نشان داد که متغیرهای مقدار باغ، درآمد و تعداد سال‌های تحصیل جامعة میزبان قادرند که حدود 40 درصد از میزان تغییرهای نگرش روستائیان را نسبت به پیامد‌های گردشگری روستایی پیش‌بینی کنند. در پایان مقاله بر مبنای نتیجه‌های پژوهش، پیشنهادهایی بهمنظور بهبود و پیشبرد گردشگری در روستاها، ارائه شده است.
مریم شریف‌زاده؛ محبوبه شهرکی
چکیده
هدف این تحقیق بررسی انگاره‌های مصرف سوخت و عوامل مؤثر بر آن در خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان زاهدان بود. جامعة آماری این پژوهش توصیفی خانوارهای روستاهای با جمعیت بیش از 25 خانوار و نمونة آماری آن شامل 250 خانوار بوده است. روایی ابزار جمعآوری اطلاعات در این مطالعه که پرسش‌نامه‌ای ساختارند بود، به‌وسیلة پانل متخصصان و پایایی ...
بیشتر
هدف این تحقیق بررسی انگاره‌های مصرف سوخت و عوامل مؤثر بر آن در خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان زاهدان بود. جامعة آماری این پژوهش توصیفی خانوارهای روستاهای با جمعیت بیش از 25 خانوار و نمونة آماری آن شامل 250 خانوار بوده است. روایی ابزار جمعآوری اطلاعات در این مطالعه که پرسش‌نامه‌ای ساختارند بود، به‌وسیلة پانل متخصصان و پایایی آن با استفاده از یک مطالعة راهنما تأیید شد. نتایج این پژوهش نشان‌داد که تنها 43 درصد (102 خانوار) از خانوارهای روستایی در بهره‌گیری از سوخت، رفتاری بهینه داشته‌اند. بر این مبنا، خانوارهای بهینه‌گرا در مصرف سوخت به لحاظ میانگین سطح سواد، سن، میزان درآمد و ویژگیهای محل سکونت به‌طور معنیداری با خانوارهای ناآگاه در مصرف سوخت تفاوت داشته‌اند. برای شناسایی تعیین‌کننده‌های رفتار مصرف سوخت در بین خانوارهای روستایی از الگوی رفتار منطقی بهره گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون معادله‌های ساختاری که برای تعیین کفایت این الگو به‌کار گرفته‌شده بود، نشان داد که متغیرهای گرایش به سوخت مصرفی، نگرش و هنجارهای ذهنی 24/0 درصد از پراکنش رفتار به‌کارگیری سوخت مصرفی خانوارها را پیش‌بینی می‌کند. در پایان توصیه‌های کاربردی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت در بین خانوارهای روستایی با تأکید بر حفظ سلامت محیط‌زیست، بهداشت محیط درون خانه ارائه‌شده است.
ترویج و آموزش کشاورزی
حسین جعفر زاده؛ لقمان رشیدپور؛ سلیمان رسولی آذر
چکیده
بخش کشاورزی همواره با مشکلاتی از جمله کمبود سرمایه و سرمایهگذاری مواجه میباشد. لذا صندوق‌های غیردولتی حمایت از توسعه بخش کشاورزی راه‌حل مناسبی برای تزریق صحیح منابع مالی به این بخش می‌باشند. هدف اصلی این پژوهش "بررسی اثرات صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی در استان آذربایجان غربی" بود. این پژوهش از نوع توصیفی- ...
بیشتر
بخش کشاورزی همواره با مشکلاتی از جمله کمبود سرمایه و سرمایهگذاری مواجه میباشد. لذا صندوق‌های غیردولتی حمایت از توسعه بخش کشاورزی راه‌حل مناسبی برای تزریق صحیح منابع مالی به این بخش می‌باشند. هدف اصلی این پژوهش "بررسی اثرات صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی در استان آذربایجان غربی" بود. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش 173 تشکل سهامدار صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی بودند که بر پایه جدول مورگان تعداد 120 تشکل به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت انتخاب نمونهها از روش نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن بر اساس روش اعتبار محتوایی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بین 712/0 تا 935/0 تعیین شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 تجزیه و تحلیل شدند. آماره تحلیل عاملی نوع (R-Type Factor Analysis) بهمنظور تبیین اثرات صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی بر توسعه کشاورزی استان آذربایجان غربی، استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که اثرات صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی را میتوان در پنج عامل اثرات اقتصادی، اثرات اجتماعی، اثرات تولیدی، اثرات مهارتی و اثرات آموزشی دستهبندی نمود. این عوامل در مجموع 42/71 درصد اثرات صندوق را بر توسعه کشاورزی استان آذربایجان غربی را تبیین کرده‌اند.
اقتصاد کشاورزی
شجاع موسی پور؛ محمود احمدپور؛ احمد علی کیخا؛ محمدرضا ساسولی؛ ولی‌الله سارانی
چکیده
پارک ملی خَبر مهمترین پارک ملی جنوب شرق کشور است که از تنوع زیستی جانوری و گیاهی و تنوع آب و هوایی روستایی بالایی جهت تفریح برخوردار میباشد. بنابراین، مطالعه ارزشگذاری پارک ملی خَبر میتواند ارزش واقعی پارک را برای افراد روستایی درون پارک و گردشگران بیان کند و همچنین، میتواند برای تصمیمگیری ...
بیشتر
پارک ملی خَبر مهمترین پارک ملی جنوب شرق کشور است که از تنوع زیستی جانوری و گیاهی و تنوع آب و هوایی روستایی بالایی جهت تفریح برخوردار میباشد. بنابراین، مطالعه ارزشگذاری پارک ملی خَبر میتواند ارزش واقعی پارک را برای افراد روستایی درون پارک و گردشگران بیان کند و همچنین، میتواند برای تصمیمگیری مدیران تأثیرگذار باشد. در پژوهش حاضر، ارزش حفاظتی مواهب طبیعی این پارک برآورد شده است. برای بررسی عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد روستایی و گردشگران، الگوی لاجیت و روش گزینش دوگانه دو حدی مورد استفاده قرار گرفت. داده‌های مورد نیاز تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 228 نفر از افراد روستایی و گردشگران در سال 1394، به مدت سه ماه با استفاده از فرمول عمومی کوکران و نمونهگیری تصادفی جمعآوری شد. نتایج نشان داد که متغیرهای جنسیت، تحصیلات، مشارکتهای قبلی در کلاسهای ترویجی، مشارکت در نهادهای دولتی، بومی بودن افراد و درآمد اثر مثبت و معنیدار؛ سن و مبلغ پیشنهادی اثر منفی و معنیدار بر تمایل به پرداخت افراد منطقه دارند. میانگین تمایل به پرداخت ماهیانه هر فرد حدود 18 هزار تومان و متوسط تمایل به پرداخت ماهیانه هر بعد خانوار، 80 هزار تومان به دست آمده است. نتایج نشان داد که افراد روستایی درون پارک و گردشگران برای مواهب طبیعی ارزش بالایی قائل هستند و در نتیجه توصیه میشود دولتمردان و سیاست‌گذاران هم توجه خاصی به این منابع داشته و جهت حفظ و بهبود کیفیت این منابع سرمایهگذاری کنند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
امیر سالاری؛ مریم حیدرزاده؛ نسیم قشقایی زاده
چکیده
پایش مداوم کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی با توجه به وابستگی مفرط اشتغال، درآمد، تولید و توسعه پایدار روستاها به این منابع مخصوصاَ در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران امری ضروری میباشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در محدوده روستاهای بخش مرکزی شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان انجام گردید. پس از برآورد کمی بیلان آب ...
بیشتر
پایش مداوم کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی با توجه به وابستگی مفرط اشتغال، درآمد، تولید و توسعه پایدار روستاها به این منابع مخصوصاَ در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران امری ضروری میباشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در محدوده روستاهای بخش مرکزی شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان انجام گردید. پس از برآورد کمی بیلان آب زیرزمینی با احتساب کلیه مؤلفه‌های ورودی و خروجی آبخوان، نقشه‌های هیدروژئولوژیکی هم‌عمق، هم‌تراز و تغییرات سطح آب زیرزمینی بر اساس میانگین داده‌های ماه حداقل در نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ورژن ۳/۱۰ محاسبه گردید. با پایش کمی منابع آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه در طول دوره‌ی آماری ۱۳۹۶- ۱۳۸۱ و کیفی این منابع با استفاده از آمار کیفیت آب 35 حلقه چاه در طول دوره‌ی آماری ۱۳۹۶- ۱۳۷۲ که توسط شرکت آب منطقهای ثبت شده بودند، منحنی‌های هم‌عمق، هم‌تراز و کیفی آب زیرزمینی تهیه و ترسیم گردید. نتایج نشان داد بیلان آب زیرزمینی آبخوان‌های پدل‌لمزان، دژگان غربی و دژگان شرقی به‌ترتیب 94/5، 64/0 و 24/3 میلیون متر مکعب در سال و مقدار برداشت مجاز از آبخوان‌های مذکور نیز به‌ترتیب 60/5، 64/0 و 64/0 میلیون متر مکعب در سال میباشد. افت سالانه 03/0-، 08/0- و 07/0- متری سطح آّب آبخوان‌های پدل‌لمزان و دژگان شرقی و غربی نشان‌دهنده شرایط مطلوب بیلان آبی آبخوان میباشد. نتایج کیفی حوزه نشان داد متوسط هدایت‌الکتریکی آبخوان پدل‌لمزان از 6935 میکروزیمنس بر سانتی‌متر در سال 1375 تا 5654 میکروزیمنس بر سانتی‌متر در سال 1381 کاهش یافته است. در آبخوان دشت دژگان نیز مشخص گردید متوسط هدایت الکتریکی آبخوان از 7410 میکروزیمنس بر سانتی‌متر در سال 1377 تا 10424 میکروزیمنس بر سانتی‌متر در سال 1386 افزایش یافته است. کاهش مقدار هدایت الکتریکی در آبخوان پدل‌لمزان و افزایش آن در حوزه دژگان ارتباط مستقیم و زیادی با نوسانات بارندگی‌های حوزه مربوطه در این دوره دارد. نتیجه کلی این تحقیق این است که مدیریت یکپارچه منابع آب و اقدامات و برنامه‌ریزی‌های منطقهای صورت گرفته باعث حفظ تعادل نسبی بیلان آبی منطقه گردیده اما جهت جلوگیری از کاهش کیفیت منابع آبی با شوری بالای حوزه بایستی ممنوعیت بهره‌برداری بیشتر از منابع آبی حوزه همچنان برقرار باشد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محمد اکبرپور؛ امیر امیری؛ سمیه عظیمی
چکیده
امروزه با توجه به روند رشد سریع جمعیت، بحث افزایش پسماندها به یکی از چالش های اساسی توسعه پایدار روستایی جهت حفظ محیط زیست تبدیل شده است. لذا حفظ پایداری زیست محیطی از طریق بهبود وضعیت مدیریت پسماند های روستایی اهمیت بسیاری یافته است. در همین راستا هدف پژوهش پیش رو شناسایی مسائل و مشکلات مدیریت پسماند مناطق روستایی دهستان ماهیدشت ...
بیشتر
امروزه با توجه به روند رشد سریع جمعیت، بحث افزایش پسماندها به یکی از چالش های اساسی توسعه پایدار روستایی جهت حفظ محیط زیست تبدیل شده است. لذا حفظ پایداری زیست محیطی از طریق بهبود وضعیت مدیریت پسماند های روستایی اهمیت بسیاری یافته است. در همین راستا هدف پژوهش پیش رو شناسایی مسائل و مشکلات مدیریت پسماند مناطق روستایی دهستان ماهیدشت می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. برای سنجش ارتباط بین متغیرهای پژوهش با شیوه دفن پسماند از مدل ساختاری pls استفاده شده است.نتایج به دست آمده حاکی از این امر می باشد که مدیریت پسماند در روستاهای مورد مطالعه در وضعیت مناسبی قرار ندارد.با توجه به یافته های تحقیق و برآورد مدل معادلات ساختاری pls نتایج مبین وجود ارتباط بین متغیرهای های توجه و آگاهی مسئولین و مدیران محلی و اثر مستقیم آن بر وجود و یا عدم وجود امکانات و تأسیسات لازم در منطقه برای جمع آوری و دفن بهداشتی پسماند می باشد که این مسائل به صورت مستقیم وغیر مستقیم سبب عدم مشارکت جوامع محلی گشته و در نهایت پسماندهای روستایی به صورت غیر بهداشتی دفن و یا در گوشه ای از روستا انبار می شوند.
اقتصاد کشاورزی
رضا اسفنجاری کناری؛ مصطفی اسکندری؛ حسین مهرابی بشرآبادی
چکیده
در مطالعه حاضر با استفاده از تابع مرزی پوششی نسبت شکاف تکنولوژیکی روشهای مختلف آبیاری محصول گندم در استان فارس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای انجام تحقیق از اطلاعات 100 گندم‌کار در سال 1392 که به‌صورت تصادفی مورد مصاحبه قرار گرفتهاند، استفاده شده‌است. مزارع نمونه بر حسب روشهای مختلفآبیاری به دو گروه دارای سیستم آبیاری بارانی ...
بیشتر
در مطالعه حاضر با استفاده از تابع مرزی پوششی نسبت شکاف تکنولوژیکی روشهای مختلف آبیاری محصول گندم در استان فارس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای انجام تحقیق از اطلاعات 100 گندم‌کار در سال 1392 که به‌صورت تصادفی مورد مصاحبه قرار گرفتهاند، استفاده شده‌است. مزارع نمونه بر حسب روشهای مختلفآبیاری به دو گروه دارای سیستم آبیاری بارانی و فاقد سیستم آبیاری بارانی تقسیم شدهاند. نتایج حاصل از تخمین تابع تولید مرزی منطقهای نشان‌داد کارایی فنی برای گروه دارای سیستم آبیاری بارانی 87/0 و روش فاقد سیستم آبیاری 82/0 میباشد. یعنی این واحد‌ها با به کار‌بردن میزان مشخصی از نهاده‌های تولید به‌طور متوسط به ترتیب حدود 87 درصد و 82 درصد مقدار محصولی را تولید میکنند که با استفاده از همین میزان نهاده و تکنولوژی موجود می‌توانست تولید شود. کارایی فنی نسبت به تابع تولید فرامرزی در سیستم آبیاری بارانی 84/0 و در گروه فاقد سیستم آبیاری بارانی 72/0 میباشد. نسبت شکاف تکنولوژیکی برای دو گروه فوق به ترتیب 96/0 و 88/0 میباشد یعنی سیستم آبیاری بارانی عملکرد تکنیکی بهتری دارد و دارای نسبت شکاف تکنولوژیکی بالاتری در مقایسه با روش فاقد سیستم آبیاری میباشد. این امر نقطه امید بخشی برای سیاست‌گذاران بخش کشاورزی است که با بهبود تکنیک‌های تولید و استفاده از موجودی منابع فعلی، سطح تولید را ارتقاء بخشید. نتایج حاصل از عوامل مؤثر بر پذیرش تکنولوژی سیستم آبیاری بارانی که با استفاده از مدل پروبیت مورد بررسی قرار گرفت نشان داد که متغیرهای تجربه کشاورز، شرکت در کلاسهای ترویجی، دارایی کشاورز، وام، تمایلات ریسکی و مالکیت چاه تأثیر مثبت و معنیداری بر پذیرش تکنولوژی سیستم آبیاری بارانی دارند.
رستم رکنی؛ مهدی چرمچیان لنگرودی
چکیده
نقش ترویج کشاورزی و مروجان در بالا بردن قابلیت باغداران بویژه نحوه مدیریت آب و استفاده از روشهای نوین آبیاری، بیشتر از پیش احساس می شود. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش فعالیت‌های ترویج بر پذیرش آبیاری قطره‌ای توسط باغداران شهرستان قائم‌شهراستان مازندران انجام گرفته است. 20299 نفر از باغداران به عنوان جامعۀ آماری تحقیق ...
بیشتر
نقش ترویج کشاورزی و مروجان در بالا بردن قابلیت باغداران بویژه نحوه مدیریت آب و استفاده از روشهای نوین آبیاری، بیشتر از پیش احساس می شود. در همین راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش فعالیت‌های ترویج بر پذیرش آبیاری قطره‌ای توسط باغداران شهرستان قائم‌شهراستان مازندران انجام گرفته است. 20299 نفر از باغداران به عنوان جامعۀ آماری تحقیق بوده که 248 نفر از آنها بر اساس فرمول کوکران و با شیوه نمونهگیری تصادفی ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جمعآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامۀ محقق ساخته‌ای بود که از دو بخش ترویج (نگرش باغداران نسبت به فعالیت‌های آموزشی ـ ترویجی، وضعیت ارایه آموزش، میزان ارایه نوآوری‌ها و فنا‌وری‌ها، میزان استفاده از کانال‌های ارتباطی) و میزان پذیرش آبیاری قطره‌ای تشکیل شده بود. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. همچنین بر پایه مقدار میانگین واریانس استخراج شده (718/0< AVE > 515/0) و پایایی ترکیبی (985/0< CR > 913/0)، پرسشنامه دارای روایی همگرا و پایایی مناسبی بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS16 و Smart PLS2 بهره گرفته شد. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد که ترویج تاثیر معنیداری بر میزان پذیرش آبیاری قطره‌ای توسط باغداران با ضریب مسیر 616/0 داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق، توصیه می‌گردد با برنامه‌ریزی دقیق می توان از پتانسیل ترویج کشاورزی برای پذیرش آبیاری قطره‌ای و بهره‌گیری مؤثر از آب کشاورزی استفاده نمود.
ترویج و آموزش کشاورزی
طوبی عابدی؛ معصومه حسینی
چکیده
با توجه به اهداف برنامه اطلاع رسانی، آموزش، مشارکت و آگاهی افزایی (CEPA) شناخت ذی‌نفعان جوامع محلی و تعیین سطح آگاهی آنها در مورد تالاب‌ها ضروری است زیرا برای تدوین برنامه و اقدامات لازم به منظور حفاظت و استفاده معقولانه از تالاب نیاز به مشارکت جوامع محلی و آگاهی افزایی آنها است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و در زمره تحقیقات ...
بیشتر
با توجه به اهداف برنامه اطلاع رسانی، آموزش، مشارکت و آگاهی افزایی (CEPA) شناخت ذی‌نفعان جوامع محلی و تعیین سطح آگاهی آنها در مورد تالاب‌ها ضروری است زیرا برای تدوین برنامه و اقدامات لازم به منظور حفاظت و استفاده معقولانه از تالاب نیاز به مشارکت جوامع محلی و آگاهی افزایی آنها است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و در زمره تحقیقات پیمایشی است که در تابستان 98 انجام شده است. 108 پرسشنامه به صورت مصاحبه حضوری تکمیل شدند که بر اساس تعداد خانوار، سهم متناظر با آن پرسشنامه در 8 روستای حاشیه تالاب توزیع شد. در روش توصیفی به بررسی شناخت و وضعیت موجود پرداخته و داده‌ها با استفاده از روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. متغیرهای مورد بررسی شامل منبع کسب اطلاعات در مورد تالاب‌ها، میزان آشنایی با ارزشها و عوامل تهدید کننده تالاب، اقدامات و ابزارهای مورد نیاز برای حفاظت تالاب بودند. طبق نتایج به‌دست آمده، متغیرهای مذکور بین روستاها اختلاف معنی دار نشان نداد (05/0>P). اما بین متغیر وابسته سطح آگاهی عمومی و متغیرهای مستقل مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود داشت (05/0>P).
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
زهرا آربونی؛ بهروز محمدی یگانه؛ مهدی چراغی؛ جمشید عینالی؛ حسین فراهانی
چکیده
خشکسالی طی سالیان گذشته آسیب های زیادی به بخش کشاورزی و جامعه روستایی وارد کرده است. در دهه اخیر، رویکرد مقابله با شرایط و رخدادهای طبیعی جای خود را به کنار آمدن و زندگی کردن با آنها داده است. یکی از عوامل موثر در کاهش اثرات خشکسالی ظرفیت سازی روستائیان جهت مقابله با خشکسالی می باشد. هدف این تحقیق ارائه سناریوهای تاثیرگذار بر ظرفیت ...
بیشتر
خشکسالی طی سالیان گذشته آسیب های زیادی به بخش کشاورزی و جامعه روستایی وارد کرده است. در دهه اخیر، رویکرد مقابله با شرایط و رخدادهای طبیعی جای خود را به کنار آمدن و زندگی کردن با آنها داده است. یکی از عوامل موثر در کاهش اثرات خشکسالی ظرفیت سازی روستائیان جهت مقابله با خشکسالی می باشد. هدف این تحقیق ارائه سناریوهای تاثیرگذار بر ظرفیت سازی روستائیان جهت کاهش اثرات خشکسالی می باشد. نوع تحقیق در این بررسی کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی، تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را دو گروه تشکیل داده اند که گروه اول 30 نفر از استادان، متخصصان و کارشناسان مرتبط با موضوع پژوهش و گروه دوم را نخبگان روستایی و دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا تشکیل می دهند. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه) صورت گرفته، و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات تحلیل ساختاری و با استفاده از نرم افزار میک مک استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد، . از میان 36 شاخص بررسی شده ، تمایل به استفاده از راهکارهای گذشتگان جهت کاهش اثرات خشکسالی و تمایل به تغییر الگوی کشت به گیاهان مقاوم به خشکی بیشترین تاثیر را بر ظرفیت سازی روستاییان در جهت کاهش اثرات خشکسالی داشته است . با توجه به رتبه های به دست آمده از تاثیر گذاری مستقیم و غیر مستقیم متغیرها همه 36 عامل کلیدی تاثیر گذار ، هم در تاثیرات مستقیم و هم تاثیرات غیر مستقیم وجود دارد. به عبارتی دیگر بررسی روابط غیر مستقیم عوامل مختلف نشان می دهد که تمام عوامل در تاثیرات مستقیم با اندکی تغییر در رتبه انها عینا در تاثیرات غیر مستقیم تکرار شده اند.
جامعه شناسی روستایی
علی قاسمی اردهایی؛ رضا نوبخت؛ نیره رستمی
چکیده
توسعه پایدار روستایی از محورهای مورد توجه برنامهریزان روستایی است که یکی از ملزومات آن، وجود جوانان در مناطق روستایی است. بر این اساس، هدف اصلی مقاله شناخت عوامل فردی (شغل و مهارتهای شغلی) و زیرساختی (امکانات و زیرساخت‌ها) مؤثر در نگهداشت جوانان در مناطق روستایی است. با استفاده از روش پیمایش از 549 جوان 15 الی 30 ساله ساکن در 27 روستای ...
بیشتر
توسعه پایدار روستایی از محورهای مورد توجه برنامهریزان روستایی است که یکی از ملزومات آن، وجود جوانان در مناطق روستایی است. بر این اساس، هدف اصلی مقاله شناخت عوامل فردی (شغل و مهارتهای شغلی) و زیرساختی (امکانات و زیرساخت‌ها) مؤثر در نگهداشت جوانان در مناطق روستایی است. با استفاده از روش پیمایش از 549 جوان 15 الی 30 ساله ساکن در 27 روستای شهرستان اهر به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای اطلاعات جمعآوری شده است. نتایج آزمونهای آماری دو متغیره و مدلسازی چند سطحی (HLM) نشان میدهد، جوانان روستایی تمایل چندانی برای ماندن در موقعیت‌های روستایی ندارند. از عوامل فردی مؤثر در این عدم تعلق به روستاها میتوان به سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، ارتباط با خویشاوندان در شهر و نیز وضع اشتغال و نوع مهارت شغلی اشاره نمود. افرادی که از سرمایه انسانی بالاتری برخوردارند و در عین حال بیکار و دارای مهارتهای فنی و ساختمانی و غیرکشاورزی هستند، تمایل به ماندگاریشان در روستاها کمتر است. همچنین، جمعیت زیاد در روستا و وجود امکانات و تسهیلات رفاهی بیشتر در روستا به‌عنوان عوامل زیرساختی، در کاهش تمایل جوانان به ترک روستا مؤثر است. با توجه و اهمیت قائل شدن به سرمایه انسانی نیروهای جوان روستایی و توسعه امکانات و تسهیلات رفاهی و مهارتهای کشاورزی جدید در نقاط روستایی کم‌جمعیت، میتوان گامهای اولیه را در ایجاد توسعه پایدار روستایی برداشت.
امید جمشیدی؛ سید داود حاجی میررحیمی
چکیده
بهبود نگرش گلخانه‌داران، به‌عنوان متولیان تولید، نسبت به کشاورزی پایدار میتواند زمینه‌ساز افزایش پایداری این نوع نظام کشت گردد؛ بنابراین هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر نگرش گلخانه‌داران به کشاورزی پایدار در استان البرز بود. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را 366 ...
بیشتر
بهبود نگرش گلخانه‌داران، به‌عنوان متولیان تولید، نسبت به کشاورزی پایدار میتواند زمینه‌ساز افزایش پایداری این نوع نظام کشت گردد؛ بنابراین هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر نگرش گلخانه‌داران به کشاورزی پایدار در استان البرز بود. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را 366 گلخانه‌دار فعال استان البرز (366N=) تشکیل می‌دادند. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 155 مورد تعیین شد که با استفاده از روش نمونهگیری طبقه‌ای با انتساب متناسب برحسب شهرستانهای محل فعالیت انتخاب شدند. ابزار جمعآوری داده‌ها در تحقیق حاضر پرسشنامه بود که روایی آن، توسط پانل متخصصان دانشگاه تهران و پایایی آن نیز با ضریب آلفای کرونباخ 85/0 مورد تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد که 41 درصد از گلخانه‌داران نگرش مثبتی به کشاورزی پایدار داشتند. یافته‌های مقایسه میانگین حاکی از وجود اختلاف معنیدار بین نگرش گلخانه‌دارای دارای تحصیلات مرتبط با کشاورزی و غیرمرتبط بود. تحلیل همبستگی نشان داد که بین رفتار اطلاع‌یابی و استفاده از کانال‌های ارتباطی با نگرش رابطه مثبت معنیدار وجود داشت. علاوه بر این نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که چهار متغیر وارد شده به مدل حدود 40 درصد از واریانس نگرش گلخانه‌داران نسبت به کشاورزی پایدار را تبیین می‌کرد. در نهایت نتایج این تحقیق پیشنهاد می‌کند که با توجه به تأثیر نگرش بر نوع رفتار، میتوان با تغییر نگرش گلخانه‌داران از طریق اطلاع‌رسانی و انواع مختلف آموزش، پایداری تولید را افزایش و سلامت عمومی جامعه را بهبود بخشید.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
فرشته حاجی فتحعلی؛ مرضیه باقرعطاران
چکیده
چگونگی توزیع امکانات در روستاها بیانگر سطح توسعهیافتگی مناطق بوده و تعادل در توزیع فضایی امکانات نیز میزان دسترسی جمعیت روستایی را در برخورداری از امکانات بیان مینماید. با توجه به اینکه در کشورهای توسعه نیافته به طور طبیعی قسمت عمدهی جمعیت در مناطق روستائی زندگی میکنند، شناخت ویژگیهای ساختاری سطوح توسعهیافتگی و ...
بیشتر
چگونگی توزیع امکانات در روستاها بیانگر سطح توسعهیافتگی مناطق بوده و تعادل در توزیع فضایی امکانات نیز میزان دسترسی جمعیت روستایی را در برخورداری از امکانات بیان مینماید. با توجه به اینکه در کشورهای توسعه نیافته به طور طبیعی قسمت عمدهی جمعیت در مناطق روستائی زندگی میکنند، شناخت ویژگیهای ساختاری سطوح توسعهیافتگی و آگاهی از ظرفیتها و توانمندیهای محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادلهای منطقهای گام نخست شناخت و سطحبندی مناطق از نظر میزان برخورداری در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و خدماتی در فرآیند برنامه ریزی توسعه منطقهای میباشد که با این کار تنگناها و محدودیتهای مناطق مشخص شده و میتوان برای رفع آنها اقدام نمود. در این راستا هدف اصلی این پژوهش دستیابی به میزان توسعهیافتگی و یا محرومیت دهستانهای استان قزوین میباشد. جهت دستیابی به این هدف از روش توصیقی- تحلیلی و مدل اسکالوگرام استفاده شده است. میزان توسعهیافتگی دهستانهای استان قزوین از نظر 41 شاخص از جمله شاخصهای آموزشی، بازرگانی، فرهنگی، بهداشتی– درمانی، زیربنایی و ... مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که در این رتبهبندی از بین 46 دهستان موجود در استان قزوین، پیر یوسفیان در شهرستان البرز در رتبه اول قرار داشته و دهستان الموت پایین در شهرستان قزوین در رتبه آخر جدول قرار گرفته است. سپس با توجه به امتیاز بدست آمده دهستانها به چهار دسته برخوردار، نسبتا برخوردار، نیمه برخوردار و محروم تقسیمبندی شدهاند. دهستانهای محروم بیشتر در شهرستانهای قزوین و آوج قرار گرفته و دهستانهای برخوردار در شهرستان بوئین زهرا قرار گرفتهاند.
جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری
سمین ارمغان
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی ارزیابی پایداری توسعه گردشگری در روستاهای نمونه گردشگری شهرستان نور با استفاده از روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی، پیمایشی پرداخته است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق را روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان نور است. منطقه مورد مطالعه (روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان نور) دارای 14روستا و 1574 خانوار می باشد ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی ارزیابی پایداری توسعه گردشگری در روستاهای نمونه گردشگری شهرستان نور با استفاده از روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی، پیمایشی پرداخته است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق را روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان نور است. منطقه مورد مطالعه (روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان نور) دارای 14روستا و 1574 خانوار می باشد که بر اساس فرمول کوکران 310 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. اطلاعات گردآوری شده براساس آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از آزمون اسپیرمن و مدل بارومتریک بررسی شدهاند. هدف این تحقیق پاسخگویی به این پرسش که ارزیابی پایداری اجتماعی- فرهنگی، توسعه گردشگری در روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان نور به چه صورت است بدین منظور پژوهش حاضر با توسعه روش عملی به ارزیابی وضعیت پایداری گردشگری و نقش هر عامل در یک محدوده زمانی (بهار و تابستان 97) پرداخته است. نتایج بدست آمده از تحقیقات میدانی و ارزیابی شاخصهای مذکور در سطح روستاهای شهرستان نور، بیانگر این مطلب است که رابطۀ معنیداری بین توسعه گردشگری و پایداری روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان نور در ابعاد اجتماعی فرهنگی وجود دارد. همچنین ابعاد اجتماعی-فرهنگی بامیانگین 488/0 از سطح پایداری متوسط برخوردار است.
ترویج و آموزش کشاورزی
محسن عادلی ساردویی؛ باب اله حیاتی؛ حمید شریفی
چکیده
نیاز رو به رشد بشر به مواد غذایی طی دهه‌های اخیر وابستگی به سموم و آفت کش‌های شیمیایی را به‌طور فزاینده‌ای افزایش داده است. به سبب آثار تخریبی سموم شیمیایی، پذیرش فناوری‌های زیستی و غیر زیستی هم سو با کشاورزی پایدار از قبیل کنترل آفات با بهره‌گیری از دشمنان طبیعی آنها، موردتوجه محققین بخش کشاورزی قرارگرفته است. از این‌رو در این ...
بیشتر
نیاز رو به رشد بشر به مواد غذایی طی دهه‌های اخیر وابستگی به سموم و آفت کش‌های شیمیایی را به‌طور فزاینده‌ای افزایش داده است. به سبب آثار تخریبی سموم شیمیایی، پذیرش فناوری‌های زیستی و غیر زیستی هم سو با کشاورزی پایدار از قبیل کنترل آفات با بهره‌گیری از دشمنان طبیعی آنها، موردتوجه محققین بخش کشاورزی قرارگرفته است. از این‌رو در این مقاله فرایند پذیرش فناوری کنترل بیولوژیک در مزارع گوجه‌فرنگی شهرستان جیرفت طی سال‌های 1388 تا 1392 موردمطالعه قرار گرفت. اینکه چرا برخی گوجه فرنگی‌کاران سریع‌تر کنترل بیولوژیک را پذیرفته‌اند با استفاده از مدل تحلیل بقا بررسی شد. این مدل امکان مطالعه فرایند پذیرش را در قالب یک مدل پویا فراهم می‌کند. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از تأثیر منفی متغیر سن و تأثیر مثبت متغیرهای سطح زیر کشت، نگرش نسبت به کنترل بیولوژیک بود. در این مطالعه به سبب استفاده از مدل تحلیل بقا امکان بررسی تأثیر متغیرهای قیمت محصول در سال‌های مختلف و سال آگاهی بر سرعت پذیرش کنترل بیولوژیک فراهم شد. بر این اساس مشخص شد در سالی که قیمت محصول بالاتر است، احتمال پذیرش افزایش می‌یابد و همچنین هر چه کشاورز زودتر از فناوری کنترل بیولوژیک آگاه شود سرعت پذیرش این فناوری افزایش می‌یابد. بر اساس نتایج تحقیق، پیشنهاد میشود با افزایش سطح آگاهی کشاورزان نسبت به مزایای کنترل بیولوژیک زمینه افزایش سرعت پذیرش این فناوری در منطقه مورد مطالعه فراهم شود.
