ترویج و آموزش کشاورزی
علیجان سالاریان؛ حسن فیضی؛ امیر سالاری
چکیده
به منظور بررسی رابطه بین آبیاری تابستانه با عملکرد زعفران، مطالعه‌ای در روستاهای منطقه تربت‌حیدریه (خراسان‌رضوی) و فاروج (خراسان‌شمالی) صورت پذیرفت. بدین منظور با مصاحبه رودررو با تعدادی از کارشناسان و کشاورزان پیشرو، پرسشنامه‌هائی در سال 1398 تهیه و تکمیل گردید. براین اساس تعداد 91 مزرعه (با مساحت قطعات 5/0 تا 7 هکتاری) زعفران با سنین ...
بیشتر
به منظور بررسی رابطه بین آبیاری تابستانه با عملکرد زعفران، مطالعه‌ای در روستاهای منطقه تربت‌حیدریه (خراسان‌رضوی) و فاروج (خراسان‌شمالی) صورت پذیرفت. بدین منظور با مصاحبه رودررو با تعدادی از کارشناسان و کشاورزان پیشرو، پرسشنامه‌هائی در سال 1398 تهیه و تکمیل گردید. براین اساس تعداد 91 مزرعه (با مساحت قطعات 5/0 تا 7 هکتاری) زعفران با سنین 1 تا 4 سال در روستاهای منطقه مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین بر این اساس تیمارهای زمان اولین آبیاری شامل آبیاری در 20 مردادماه، آبیاری در 15 شهریور و آبیاری در 10 مهرماه بعنوان تیمارها و اثر آنها بر عملکرد زعفران در نظر گرفته شدند که بر اساس طرح کاملاً تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مزارع دو ساله مقدار عملکرد کلاله خشک زعفران به طور معنی داری تحت تأثیر زمان اولین آبیاری قرار نگرفت ولی زمان اولین آبیاری، تأثیر معنیداری بر عملکرد زعفران (کلاله خشک) بویژه در مزارع 1، 3 و 4 ساله داشت. انجام اولین آبیاری در 10 مهر ماه، بیشترین مقدار عملکرد کلاله خشک زعفران را برای مزرعه یکساله به دنبال داشت، اما برای مزارع دو ساله، اولین آبیاری در 15 شهریور بیشترین تأثیر را در افزایش عملکرد کلاله خشک زعفران در مناطق تربت‌حیدریه و فاروج به همراه داشت. رابطه بین صفت آلودگی قارچی وارد شده در مدل با ضریب 779/4- با صفت عملکرد (کلاله) در سال سوم و با ضریب 731/7- برای سال چهارم منفی بوده و این به آن معنی است که بین صفت عملکرد (کلاله) در سال سوم و چهارم و متغیر آلودگی قارچی، رابطه رگرسیونی منفی وجود دارد. نتایج همچنین نشان داد که 64 درصد از تغییرات صفت آلودگی به پوسیدگی قارچی بنه ها به تعداد آبیاری مزارع زعفران مربوط می باشد. لذا آبیاری زودهنگام در تابستان نظیر مرداد ماه بخصوص در مزارع 3 و 4 ساله به منظور جلوگیری از انواع آلودگیها توصیه نمی‌شود.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
فاطمه اسدی پایین لموکی؛ بهمن صحنه؛ علی اکبر نجفی کانی؛ علیرضا خواجه شاهکوهی
چکیده
یکی از مهمترین معیارها برای سنجش درجه توسعه‌یافتگی یک کشور، میزان فعالیت زنان در کشور میباشد. با توجه به نقش بسیار عمده این گروه در فعالیت‌های کشاورزی، تمرکز و توجه ویژه به این قشر عظیم می‌تواند به رفع موانع و مشکلات آنان کمک کرده و در نهایت منجر به افزایش و بهبود بهره‌وری در امر کشاورزی و در نتیجه افزایش رفاه و آسایش جامعه روستایی ...
بیشتر
یکی از مهمترین معیارها برای سنجش درجه توسعه‌یافتگی یک کشور، میزان فعالیت زنان در کشور میباشد. با توجه به نقش بسیار عمده این گروه در فعالیت‌های کشاورزی، تمرکز و توجه ویژه به این قشر عظیم می‌تواند به رفع موانع و مشکلات آنان کمک کرده و در نهایت منجر به افزایش و بهبود بهره‌وری در امر کشاورزی و در نتیجه افزایش رفاه و آسایش جامعه روستایی گردد. این تحقیق به بررسی تطبیقی فعالیت زنان روستایی در نواحی جلگه‌ای و کوهپایه‌ای در دهستان‌های هتکه سوادکوه و بیشه‌سر قائمشهر می‌پردازد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و از نوع کاربردی بوده و بر اساس فرمول کوکران تعداد 331 پرسشنامه محقق ساخته از خانوارهای روستایی تکمیل و با استفاده از آزمون‌های آماری T مستقل و مان وایتنی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج بیانگر آن است که در زمینه شغل‌های آرایشگری، کارمندی، کارگری و ماندگاری در روستا، لطمات ناگهانی فصلی، جلسات مربوط به مدرسه و شرکت در انتخابات روستا تفاوت‌ها کاملا معنادار شده است. تفاوت در درآمد و سطح زیرکشت و میزان تولید برنج کاملا معنادار اما در درآمد و سطح زیرکشت و میزان تولید مرکبات و سبزیجات فاقد معناداری است. در زمینه فعالیت‌های دامی نیز بین درآمد از فروش شیر و دام تفاوت معنادار گردیده است. لذا ارتقا سطح آموزش و آگاهی، ایجاد و تقویت تشکل زنان روستایی به ویژه در قالب تعاونی‌ها و انجمن‌های زنان برای بهرهبرداری بهتر و ارتقا منزلت زنان توصیه میگردد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
هادی سیاسر؛ امیر سالاری
چکیده
در پی تشدید شدت و طول دوره خشکسالی در ایران و بروز مشکلات حاد کمآبی، مدیریت ریسک خشکسالی مخصوصأ در مناطق روستایی نمود دوچندانی یافته است. روشهای متنوعی از جمله زنجیره مارکوف جهت پیشبینی احتمال خشکسالی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق به بررسی وضعیت خشکسالیهای مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان با توجه به دادههای ...
بیشتر
در پی تشدید شدت و طول دوره خشکسالی در ایران و بروز مشکلات حاد کمآبی، مدیریت ریسک خشکسالی مخصوصأ در مناطق روستایی نمود دوچندانی یافته است. روشهای متنوعی از جمله زنجیره مارکوف جهت پیشبینی احتمال خشکسالی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق به بررسی وضعیت خشکسالیهای مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان با توجه به دادههای بارش ماهانه در سطح شش ایستگاه ایرانشهر، چابهار، خاش، زابل، زاهدان و سراوان و با استفاده از روش شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در مقیاس های زمانی ۳، ۶، ۹، ۱۲، 24 و 48 ماهه پرداخته شد. نتایج نشان داد مناطق روستایی شهرستانهای زاهدان، چابهار، زابل، سراوان و خاش در بازه بلندمدت بهترتیب در 49/11، 14/35، 13/35، 62/11 و13/35 درصد از اوقات، گرفتار وضعیت خشک بوده و در2/77، 46/59، 17/62، 68/75 و46/59 درصد اوقات وضعیت نرمال و بهترتیب در 49/11، 40/5، 70/2، 70/2 و 41/5 درصد اوقات، شرایط مرطوب برقرار بود. نتایج همچنین نشان میدهد که به طور میانگین، احتمال تعادل دورههای خشک، مرطوب و نرمال در ایستگاههای استان بهترتیب 29، 5 و 66 درصد است، به عبارتی در بیشتر مواقع، منطقه از نظر اقلیمی در شرایط نرمال قرار دارد، در حالی که احتمال وقوع شرایط خشک تقریباً شش برابر شرایط مرطوب است. شدیدترین خشکسالی استان سیستان و بلوچستان در سال 1387 با مقدار شاخص SPI برابر با ۸/۲ - و شدیدترین ترسالی استان مربوط به سال 1374 با مقدار SPI برابر با ۰۸/۲ + اتفاق افتاده است. نتایج کلی نشان داد که تغییرات شاخص SPI دچار تداوم روند منفی بوده و ایجاد سامانه جامع مدیریت ریسک امری ضروری میباشد.
ترویج و آموزش کشاورزی
احمد تقدیسی؛ سید علی نکویی نائینی
چکیده
پدیده نابرابری موجود بین خانوارهای شهری و روستایی و اساساً فقر روستایی یکی از مسائلی است که باعث توجه خاص به توسعه پایدار روستایی در سطح جهان شده است. هدف کلی این تحقیق رتبه‌بندی واحدهای اعتبار خرد روستایی بر اساس میزان دستیابی به توسعه پایدار روستایی بود که بر اساس تحلیل عاملی تأییدی انجام شد. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه واحدهای ...
بیشتر
پدیده نابرابری موجود بین خانوارهای شهری و روستایی و اساساً فقر روستایی یکی از مسائلی است که باعث توجه خاص به توسعه پایدار روستایی در سطح جهان شده است. هدف کلی این تحقیق رتبه‌بندی واحدهای اعتبار خرد روستایی بر اساس میزان دستیابی به توسعه پایدار روستایی بود که بر اساس تحلیل عاملی تأییدی انجام شد. جامعه آماری تحقیق، شامل کلیه واحدهای اعتباری شرکت‌های تعاونی روستایی استان اصفهان در یک دوره سه‌ساله منتهی به سال 1392 است. دادههای مورد نیاز، از مسئولین واحدهای اعتباری و سپرده‌گذاران آنها جمعآوری شد. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 195 نفر تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. یافته‌ها نشان داد واحد اعتباری شرکت تعاونی روستایی دهق، خضرا کشت سین و آزادی به ترتیب رتبه اول تا سوم، در دستیابی به توسعه پایدار به دست آورده‌اند. با توجه به نتایج بدست آمده بعد زیست محیطی توسعه پایدار نسبت به ابعاد اقتصادی و اجتماعی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. همچنین مسئولین واحدها می‌توانند نقش قابل‌توجهی در دستیابی به این موضوع و ایجاد انگیزه در سپرده‌گذاران واحدهای اعتباری ایفا نمایند، لذا پیشنهاد میشود انتخاب مسئولین واحدها بر اساس معیارهایی چون سطح تحصیلات، سابقه کار در مدیریت تعاونی باشد و پرداخت تسهیلات صرفا در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار روستایی صورت گیرد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حمدالله سجاسی؛ یعقوب اسفرم؛ مهناز رهبری
چکیده
مدیریت روستایی از جنبه های مختلف همواره جای مطالعه و بررسی دارد. یکی از این جنبه ها که نقشی موثر در فرآیند توسعه و تقویت عملکرد مدیریت روستایی دارد بررسی و تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب پذیری کالبدی مناطق روستایی همسو با توسعه پایدار می باشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش برسی جایگاه مدیریت محلی و حکمروایی خوب در کاهش آسیب پذیری ...
بیشتر
مدیریت روستایی از جنبه های مختلف همواره جای مطالعه و بررسی دارد. یکی از این جنبه ها که نقشی موثر در فرآیند توسعه و تقویت عملکرد مدیریت روستایی دارد بررسی و تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب پذیری کالبدی مناطق روستایی همسو با توسعه پایدار می باشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش برسی جایگاه مدیریت محلی و حکمروایی خوب در کاهش آسیب پذیری کالبدی است. بدین منظور با استفاده از 9 شاخص حکمروایی خوب و 7 شاخص آسیب پذیری کالبدی که لازمه تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب پذیری کالبدی می باشد، با روش توصیفی- تحلیلی و با سنجش کمی داده ها و با بهره گیری از مدل TOPSIS ، آزمون T-TEST، آزمون پیرسون و رگرسیون چندگانه بررسی شده است. نتایج نشان دادکه محدوده مورد مطالعه به لجاظ حکمروایی و آسیب پذیری کالبدی وضعیت مناسبی ندارد. نتیجه پژوهش حاضر بر این نکته تاکید دارد که بین حکمروایی خوب روستایی و توسعه کالبدی رابطه مستقیم و شدید وجود دارد و با پایین بودن سطح مدیریت محلی و حکمروایی خوب روستایی سطح توسعه کالبدی نیز بهبود پایین خواهد بود. همچین آزمون رگرسیون چندگانه نشان داد که حکمروایی خوب در صورت عملی شدن می تواند بر بهبود شاخص های آسیب پذیری اثر گذار بوده و محیط پایداری را به لحاظ کالبدی فراهم آورد. آگاه ساختن جامعه روستایی از نظام فنی، تفویض اختیار و قدرت بیشتر به دهیاری ها، توانمندسازی و ظرفیت سازی مردم و نهادهای محلی در توسعه مساکن از پیشنهادهای کاربردی در این زمینه است
ترویج و آموزش کشاورزی
سید سینا عیسی پور؛ رضا مقدسی؛ مهدی پیروزیان؛ جلیل اجلی
چکیده
خرده مالکی در روستا و پراکندگی قطعات اراضی یکی از عناصر ساختار سنتی کشاورزی در ایران است و بیشترین سهم را در تولیدات کشاورزی و اشتغالزایی بر عهده دارد. این نظام عمدتاً واحدهای موسوم به خرد و دهقانی زیر 10 هکتار را در اکثر روستاها شامل که هر بهرهبردار معمولاً یک خانوار میباشد. این الگوی بهرهبرداری با داشتن ویژگیهایی چون ...
بیشتر
خرده مالکی در روستا و پراکندگی قطعات اراضی یکی از عناصر ساختار سنتی کشاورزی در ایران است و بیشترین سهم را در تولیدات کشاورزی و اشتغالزایی بر عهده دارد. این نظام عمدتاً واحدهای موسوم به خرد و دهقانی زیر 10 هکتار را در اکثر روستاها شامل که هر بهرهبردار معمولاً یک خانوار میباشد. این الگوی بهرهبرداری با داشتن ویژگیهایی چون ضعف سازمانی و ساختاری، پائین بودن سطح سواد و دانش فنی، عدم استفاده بهینه از منابع تولید، بالا بودن هزینههای تولید، و در نهایت غیراقتصادی بودن و عدم کارایی شناخته میشود. در پژوهش حاضر به منظور محاسبه و تعیین سطح کارایی نظام بهرهبرداری خرد و دهقانی اطلاعات مربوط به سال 1393 جمعآوری و از روش تحلیل پوششی دادهها استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق 9600 نفر بهرهبردار خرد و دهقانی زیر ده هکتار میباشد که عمدتاً در روستاها بوده و با استفاده از روش نمونهگیری چند مرحلهای آزمودنیها حجم نمونه محاسبه شده 48 به دست آمد و در مجموع 60 پرسشنامه با دقت بالایی تکمیل گردید، نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داد که میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی مزارع خرد و دهقانی مورد مطالعه روستاهای شهرستان میانه به ترتیب برابر با 03/60، 06/60، 02/34 میباشد که بیانگر قابل افزایش بودن کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی به میزان 7/39 ، 4/39 و 8/65 درصد میباشد. که نشان‌دهنده ضعف در دانش فنی موجود، مدیریت مزارع و عدم استفاده از مقیاس بهینه میباشد. لذا لزوم افزایش دانش فنی جهت تخصیص بهینه منابع و همچنین بکارگیری مطلوب نهادهها لازم میباشد.
توسعه روستایی
مرتضی الهیاری؛ ابوالفضل توسلی؛ محمدرضا نقوی
چکیده
به منظور مطالعه عوامل مؤثر در مهاجرت روستاییان شهرستان چاراویماق با تمرکز بر نقش کشاورزی، پژوهشی به روش پیمایشی از نوع مشاهده مستقیم که در آن از تکنیک پرسشنامه با پاسخ باز و بسته استفاده میشود، انجام شد. روش نمونهگیری در این پژوهش نمونهگیری خوشهای تصادفی بود و در مجموع بر اساس آزمون کوکران تعداد نمونه آماری برابر 200 نفر ...
بیشتر
به منظور مطالعه عوامل مؤثر در مهاجرت روستاییان شهرستان چاراویماق با تمرکز بر نقش کشاورزی، پژوهشی به روش پیمایشی از نوع مشاهده مستقیم که در آن از تکنیک پرسشنامه با پاسخ باز و بسته استفاده میشود، انجام شد. روش نمونهگیری در این پژوهش نمونهگیری خوشهای تصادفی بود و در مجموع بر اساس آزمون کوکران تعداد نمونه آماری برابر 200 نفر مشخص شد. بعد از جمعآوری دادههای پرسشنامهها، برای تجزیه‌وتحلیل دادهها از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. طبق نتایج آزمون‌های ناپارامتری برای بررسی تأثیر تفاوت متغیرهای مربوط به مشخصات افراد، شامل سن افراد، جنس، تحصیلات و شغل قبلی مهاجران روی وضعیت مهاجرت، مشخص شد که همه متغیرها معنیدار هستند و به عبارت دیگر، این عوامل در میزان مهاجرت تأثیر معنیداری داشتند که با توجه به نتایج بدست آمده عمده دلیل همه افراد از نظر متغیرهای مختلف، مشکلات حوزه کشاورزی و سختیهای کار و نبود جنبههای حمایتی در این حوزه بود. از طرف دیگر، با اینکه مهاجرت در مردان (53 درصد) بیشتر از زنان (7/16 درصد) بود ولی درصد علاقه به مهاجرت در میان مردان (3/21 درصد) کمتر از زنان (7/41 درصد) مشاهده شد که این نتایج به این علت است که به نظر زنان، سختیهای زندگی در روستا و کشاورزی (از نوع سنتی) بیشتر از زندگی شهری است. بر طبق نتایج مهمترین دلایل مهاجرت روستاییان چاراویماق به شهرها بیکاری و درآمد پایین در روستا (5/38 درصد)، عدم وجود امکانات رفاهی، بهداشتی و تحصیلی (5/33 درصد) و نداشتن زمین و سرمایه کافی برای کشاورزی (10 درصد) بودند. بر اساس آزمون فریدمن برای بررسی میزان تأثیر هر یک از عوامل مؤثر بر مهاجرت که صرف‌نظر از طبقهبندی در قالب عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیرساختی، جمعیتی و محیطی به طور کلی در 47 رتبه قرار گرفتند و فرصت اشتغال بیشتر در رتبه اول این عوامل قرار گرفت و خشکسالی و کمبود آب در منطقه هم جزو عوامل مؤثر قرار گرفت و بنظر می‌رسد بیکاری بیشتر در روستا، به عدم مدیریت مناسب در حوزه کشاورزی برمیگردد. در مجموع با توجه به فشار وارده به روستاییان در طی خشکسالیهای اخیر در خصوص تأمین آب مورد نیاز در قسمت کشاورزی و عدم سرمایهگذاری در خصوص مهار آبهای سطحی و استخراج آبهای زیرزمینی در مهاجرت تأثیر اصلی را داشتهاند که پیشنهاد میشود در مدیریت و سرمایهگذاری در این زمینه بیشتر توجه شود.
اقتصاد کشاورزی
ابوذر پرهیزکاری؛ مهدی خدادادی حسینی؛ حسین تقی زاده رنجبری؛ ابوالفضل محمودی
چکیده
دشت قزوین یکی از دشت‌های مستعد کشور برای تولید محصولات کشاورزی است که حفر چاه‌های بیش از حد و استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی طی دو دهه اخیر سبب افت سطح آبخوان‌ها و منفی شدن بیلان آب زیرزمینی در آن شده است. برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی این دشت نیاز است که راه‌کارها و برنامه‌های سیاستی مناسبی در این زمینه به‌کارگرفته شوند. ...
بیشتر
دشت قزوین یکی از دشت‌های مستعد کشور برای تولید محصولات کشاورزی است که حفر چاه‌های بیش از حد و استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی طی دو دهه اخیر سبب افت سطح آبخوان‌ها و منفی شدن بیلان آب زیرزمینی در آن شده است. برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی این دشت نیاز است که راه‌کارها و برنامه‌های سیاستی مناسبی در این زمینه به‌کارگرفته شوند. لازمه این امر شناخت بیشتر رفتار کشاورزان میباشد. به همین منظور، در مطالعه حاضر برای بررسی رفتار کشاورزان در استفاده از آبهای زیرزمینی و تعیین راه‌کار مناسب برای حفاظت از منابع آب دشت قزوین، از مدل برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی (PMP) و رهیافت تابع تولید با کشش جانشینی ثابت (CES) استفاده شد. راهکارهای مورد بررسی شامل افزایش قیمت آب آبیاری، کاهش منابع آب در دسترس و استراتژی کم‌آبیاری بودند که هر یک تحت سناریوهای مختلف بررسی و ارزیابی شدند. دادههای مورد نیاز این مطالعه از نوع اسنادی و مربوط به سال 1391-1390 بودند که از طریق مراجعه به ادارات ذی‌ربط در استان قزوین جمعآوری شدند. حل مدل در نرم‌افزار GAMS 23/5 صورت گرفت. نتایج نشان داد که هر سه راه‌کار مورد بررسی منجر به صرفه‌جویی در مصرف آب آبیاری شده، اما میانگین تغییرات بازده برنامه‌ای با افزایش قیمت آب آبیاری، کاهش منابع آب در دسترس و اعمال کم‌آبیاری به ترتیب 13/3، 61/8 و 54/5 درصد کاهش می‌یابد. در پایان، سیاست قیمت‌گذاری آب آبیاری با توجه به کاهش کمتر بازده برنامه‌ای، برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت قزوین پیشنهاد شد و تکنیک کم‌آبیاری پس از آن در اولویت قرار گرفت.
توسعه روستایی
سعید عبدالمنافی؛ ابوالفضل باغبانی آرانی؛ یاسر مقصودی گنجه؛ منا پورعیسی؛ مسلم مکرمی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر عملکرد بازاریابی صنعت شیلات در شرکت‌های تعاونی کشاورزی روستایی در ایران و بر مبنای مطالعات کیفی صورت گرفته‌است. بر این اساس نخست با اجرای مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و مدیران ارشد بازاریابی و فروش شرکت‌های تعاونی شیلات در 10 استان ایران، عوامل مؤثر بر عملکرد بازاریابی ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر عملکرد بازاریابی صنعت شیلات در شرکت‌های تعاونی کشاورزی روستایی در ایران و بر مبنای مطالعات کیفی صورت گرفته‌است. بر این اساس نخست با اجرای مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان و مدیران ارشد بازاریابی و فروش شرکت‌های تعاونی شیلات در 10 استان ایران، عوامل مؤثر بر عملکرد بازاریابی شناسایی و در مرحله بعدی به رتبه بندی آن عوامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی پرداخته شد. جامعه آماری این پژوهش خبرگان دانشگاهی و مدیران صنعت شیلات در سال 1398 می‌باشند که با استفاده از نمونهگیری هدفمند دادههای پژوهش گردآوری شدند. پس از جمع آوری اطلاعات لازم، نسبت به طبقه بندی و کدگذاری مصاحبه‌ها اقدام گردید که نتیجه‌ی آن شناسایی عوامل موثر بر عملکرد بازاریابی بود. پس از شناسایی عوامل، پرسشنامه مقایسات زوجی برای رتبه بندی طراحی گردید. نتایج پژوهش نشان داد از عوامل موثر بر عملکرد بازاریابی، عامل برند با وزن (311/0) از نقطه نظر مدیران شیلات در رتبه نخست و عامل مالی با وزن (235/0) در رتبه دوم و عوامل مرتبط با نوآوری بازاریابی، عوامل مرتبط با بازار و همچنین عوامل مرتبط با مشتری در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند که بر این اساس توصیه میشود مدیران شرکت‌های تعاونی شیلات، مدیریت برند و فعالیت‌های مرتبط با برندینگ را جهت بازاریابی موفق مدنظر قرار دهند.
توسعه روستایی
مهدی محمدی؛ ابوالفضل باغبانی آرانی؛ ابراهیم همتیان
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار بر مدیریت توسعه پایدار روستایی با توجه به متغیر کارآفرینی روستایی در استان چهارمحال و بختیاری (شهرستان کیار) صورت گرفته‌است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی- پیمایشی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کشاورزان و مدیران مزرعه روستاهای شهرستان کیار به تعداد 100 نفر ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار بر مدیریت توسعه پایدار روستایی با توجه به متغیر کارآفرینی روستایی در استان چهارمحال و بختیاری (شهرستان کیار) صورت گرفته‌است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی- پیمایشی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کشاورزان و مدیران مزرعه روستاهای شهرستان کیار به تعداد 100 نفر بوده است که با توجه به فرمول کوکران، تعداد نمونه موردنیاز 80 نفر برآورد گردید. جهت نمونهگیری از روش نمونهگیری خوشهای استفاده شد. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامه استاندارد بود که برای تایید روایی و پایایی آن، پرسشنامه در اختیار خبرگان و صاحبنظران این حوزه قرار گرفت و تغییرات لازم در آن اعمال شد که مورد تایید قرار گرفت و ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای (کارآفرینی روستایی، مدیریت توسعه پایدار روستایی و پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار) بهترتیب (844/0، 871/0 و 802/0) میباشد. جهت سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مقادیر اشتراکی با استفاده از نرم افزار SmartPLS-2، استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار بر مدیریت توسعه پایدار روستایی با توجه به متغیر کارآفرینی روستایی در شهرستان کیار تاثیر معنیداری دارد و علاوه بر این، تاثیر کارآفرینی روستایی بر مدیریت توسعه پایدار روستایی در شهرستان کیار نیز تایید شد. همچنین کارآفرینی روستایی توانسته است بین پذیرش تکنولوژی آبیاری تحت فشار و مدیریت توسعه پایدار روستایی نقش میانجی داشته باشد. در نهایت پیشنهاد میشود دولت از طریق مروجان خبره و بومی منطقه، اقدام به برگزاری دورههای آموزشی ویژه آبیاری تحت فشار در روستاهای شهرستان کیار نماید تا با تاثیر بر کارآفرینی روستایی به مدیریت پایدار روستایی در شهرستان کیار دست یافت.
اقتصاد کشاورزی
نرگس رجبی تهرانی؛ محمد محمدی؛ سحر دهیوری
چکیده
هدف این تحقیق، ارزیابی اقتصادی واحدهای گلخانه‌ای و عوامل مؤثر بر سودآوری آنها در دشت ورامین بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی‌ـ همبستگی بوده که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل بهره‌برداران گلخانه‌های دایر و زیر کشت دشت ورامین بودند. با استفاده از جدول کرجی و مورگان و با توجه به حجم جامعه ...
بیشتر
هدف این تحقیق، ارزیابی اقتصادی واحدهای گلخانه‌ای و عوامل مؤثر بر سودآوری آنها در دشت ورامین بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی‌ـ همبستگی بوده که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل بهره‌برداران گلخانه‌های دایر و زیر کشت دشت ورامین بودند. با استفاده از جدول کرجی و مورگان و با توجه به حجم جامعه آماری، تعداد نمونهها 108 نفر برآورد گردید که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقه‌ای، نمونهها انتخاب شدند. ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه‌ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید و صاحبنظران در حوزه کشاورزی به‌دست آمد و پایایی آن از طریق محاسبه آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته‌های تحقیق نشان‌داد که میانگین شاخص سودآوری درآمد به هزینه 286/2 بوده است و بین متغیرهای تجربه‌کاری کشاورز، سطح تحصیلات، درآمد سالانه کشاورزی، مساحت گلخانه، میزان استفاده از منابع اطلاعاتی و دانش فنی با شاخص سودآوری درآمد به هزینه رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز حاکی از آن بود که پنج متغیر دانش فنی، مساحت گلخانه، تجربه کشاورزی، درآمد کشاورزی و میزان استفاده از منابع اطلاعاتی مهمترین متغیرهای مستقل مؤثر بر تبیین شاخص سودآوری درآمد به هزینه بوده که در مجموع 5/51 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین کردند. در انتها پیشنهاد میشود که با اقداماتی چون افزایش سطح دانش فنی و دسترسی و استفاده کشاورزان از منابع اطلاعاتی، شاخص سودآوری درآمد به هزینه بهبود بخشیده شود.
توسعه روستایی
مکرم روان بخش؛ طوبی عابدی
چکیده
ارزیابی تهدیدهای مؤثر بر اکوسیستم‌ها به‌منظور توسعه راهبردهای مناسب مدیریت محیط‌زیستی، پایش و ارزیابی آنها امری ضروری است. پناهگاه حیات‌وحش و تالاب بین‌المللی امیرکلایه با مساحت 1230 هکتار در دهستان شیرجوپشت، بخش رودبنه، شهرستان لاهیجان در استان گیلان واقع‌شده است. در این تحقیق ابتدا جهت تدوین معیارهای و زیرمعیارهای پژوهش، ...
بیشتر
ارزیابی تهدیدهای مؤثر بر اکوسیستم‌ها به‌منظور توسعه راهبردهای مناسب مدیریت محیط‌زیستی، پایش و ارزیابی آنها امری ضروری است. پناهگاه حیات‌وحش و تالاب بین‌المللی امیرکلایه با مساحت 1230 هکتار در دهستان شیرجوپشت، بخش رودبنه، شهرستان لاهیجان در استان گیلان واقع‌شده است. در این تحقیق ابتدا جهت تدوین معیارهای و زیرمعیارهای پژوهش، از منابع کتابخانه‌ای همچنین نتایج حاصل از طرح تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب امیرکلایه(1399) استفاده شد. در تدوین این برنامه 30 نفر از ذی‌نفعان و بهره بردان تالاب شرکت داشتند. سپس به‌منظور استخراج و تبیین دقیق مشکلات و مسائل تالاب پرسشنامه‌ای با معیارهای اولیه طراحی و به 15 نفر از متخصصین مطلع به مدیریت تالاب امیرکلایه ارسال شد. در گام بعدی نظرات متخصصین ازنظر نرمال بودن به کمک آزمون کولموگروف- اسمیرنف موردسنجش قرار گرفت و درنهایت مشکلات و مسائل شناسایی‌شده به روش دلفی فازی رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان داد که معیار بیولوژیک با سه زیر معیار، معیار فیزیکوشیمیایی با شش زیر معیار، معیار اقتصادی با شش زیر معیار، معیار اجتماعی با 12 زیر معیار و معیار فرهنگی با چهار زیر معیار مهمترین معضلات تالاب بودند. نتایج حاصل از رتبه‌بندی زیر‌معیارها نشان داد که ورود گونه‌های مهاجم و رشد و تجزیه گیاهان با امتیاز 38/ 0در بخش بیولوژیکی و کاهش عمق و سطح تالاب همچنین آلودگی تالاب به کود و سموم کشاورزی به ترتیب با امتیاز 21/0 و 20/0 در بخش فیزیکوشیمیایی حائز بالاترین رتبه بودند. افزایش سطح زیر کشت اراضی شالی‌کاری روستاهای حاشیه تالاب با امتیاز 19/0 ، برداشت بی‌رویه آب تالاب و فقر اقتصادی جوامع محلی هر یک با امتیاز 18/0 از مهمترین زیرمعیارهای اقتصادی شناسایی شدند. شکار غیر‌مجاز و بی‌رویه با امتیاز 11/0 و عدم تعامل و مشارکت بین سازمانی در مدیریت تالاب در گروه‌های ذینفع تالاب با امتیاز 10/0 از مهمترین زیرمعیارهای اجتماعی و درنهایت زیرمعیارهای فرهنگی، عدم آگاهی جوامع محلی (ساکنین روستاهای حاشیه تالاب) و مدیران و ذی‌نفعان تالاب به ترتیب با امتیاز 31/0 و 30/0 حائز بالاترین رتبه بودند. استفاده از سایر روشهای دیگر کمی‌سازی عوامل تهدیدکننده تالاب در دستیابی به نتایج دقیق‌تر و کامل‌تر به‌منظور اجرای موفق‌تر برنامه مدیریت زیست بومی امیرکلایه و دستیابی به توسعه پایدار روستاهای حاشیه تالاب مثمر‌ثمرخواهد بود.
ترویج و آموزش کشاورزی
حمید رستگاری؛ ذکریا محمدی تمری؛ مریم شریف زاده
چکیده
امروزه، گسترش فرهنگ کارآفرینی و فراهم ساختن بستر اخلاقی مناسب کسب و کار که یکی از فاکتورهای مؤثر برای توسعه اقتصادی کشورها قلمداد میشود، در گرو پرورش مهارتها، توانمندیها و قابلیتهای کارآفرینانه در جوامع است. در این راستا، شناخت ویژگیها، مهارتها و توانمندیهای کارآفرینانه، بالاخص صلاحیتهای کارآفرینی روستایی ...
بیشتر
امروزه، گسترش فرهنگ کارآفرینی و فراهم ساختن بستر اخلاقی مناسب کسب و کار که یکی از فاکتورهای مؤثر برای توسعه اقتصادی کشورها قلمداد میشود، در گرو پرورش مهارتها، توانمندیها و قابلیتهای کارآفرینانه در جوامع است. در این راستا، شناخت ویژگیها، مهارتها و توانمندیهای کارآفرینانه، بالاخص صلاحیتهای کارآفرینی روستایی می‌تواند کمک شایان توجهی در پیشبرد این موضوع داشته باشد. از همین رو، هدف پژوهش توصیفی حاضر شناسایی و اولویتبندی مهارتهای کارآفرینی روستایی بود. مطلعین کلیدی مشارکت کننده در این پژوهش که بر مبنای روش نمونهگیری هدفمند و با تکنیک نمونهگیری کارشناسی و تا حصول به درجه اشباع نظری انتخاب شدند، 7 نفر از متخصصان توسعه روستایی دانشگاهی بودند. شناسایی و استخراج مهارتهای کارآفرین روستایی با بهرهگیری از تکنیک اسنادپژوهی صورت گرفت. سپس از طریق پروتکل ساختارمند به جمعآوری اطلاعات در خصوص اهمیت هر یک از مهارتهای استخراج شده، اقدام شد. برای تحلیل دادهها از تکنیک شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از نرم افزار Matlab بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که مهارتهای روابط اجتماعی، بازاریابی و مشتری‌مداری، برنامه‌ریزی استراتژیک، راهاندازی و سرپرستی کسب و کار، و مدیریت ریسک به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را از لحاظ اهمیت به خود اختصاص دادند. همچنین، در بین پنج دسته مهارتهای کارآفرینی، دسته مهارتهای فرصتیابی و دسته مهارتهای مدیریتی به ترتیب حائز رتبه اول و آخر شدند. با توجه به نتایج، پیشنهادهایی برای گسترش مجموعه مهارتهای کارآفرین روستایی ارائه شده است.
ترویج و آموزش کشاورزی
وکیل حیدری ساربان؛ سهیلا باختر
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تعاونیهای تولید روستایی در ارتقای توانمندسازی روانشناختی کشاورزان عضو تعاونی تولید شهرستان اسلام آباد غرب انجام گردیده است که از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی - تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق 1137 گندمکار عضو تعاونیهای تولید روستایی در 11 روستای شهرستان اسلام آباد غرب است. حجم نمونه ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تعاونیهای تولید روستایی در ارتقای توانمندسازی روانشناختی کشاورزان عضو تعاونی تولید شهرستان اسلام آباد غرب انجام گردیده است که از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی - تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق 1137 گندمکار عضو تعاونیهای تولید روستایی در 11 روستای شهرستان اسلام آباد غرب است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 170 نفر برآورد شد که برای مقایسه نتایج 170 گندمکار غیرعضو نیز در همان روستاها انتخاب گردید. روش گردآوری دادهها، به صورت پیمایشی و ابزار مورد استفاده پرسشنامه بوده است. جهت تنظیم پرسشنامه از پنج شاخص توانمندسازی روانشناختی(خودتعینی، شایستگی، ارزشمندی، تأثیرگذاری و اعتماد) در قالب 35 گویه استفاده گردید. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسشنامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی کل پرسشنامه تحقیق 84/0بدست آمد. با توجه به تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از پرسشنامه از بین شاخصهای پنجگانه توانمندسازی روانشناختی و با توجه به تفاوت میانگین بین دو گروه عضو و غیر عضو میتوان گفت بین عضویت در تعاونی تولید و توانمندسازی روانشناختی گندمکاران رابطه مثبت و معنیدار وجود دارد به گونهای که میانگین اعضا35/4 و میانگین گندمکاران غیر عضو 61/3 است. نتایج آزمون t مستقل نشان دهنده اختلاف معنیدار بین دو گروه است و میتوان دریافت که تعاونیهای تولید روستایی ابزاری کارآمد در توانمندسازی روانشناختی کشاورزان گندمکار و توسعه روستایی محسوب میگردد و زمینه لازم را برای ابتکار و اختیار عمل، شایستگی و رشد فکری و شخصیتی اعضا فراهم مینماید.
اقتصاد کشاورزی
علی رسولیان؛ حسین حکیم پور؛ مهدی محمودزاده
چکیده
مطالعات نشان داده است که سرمایه گذاری مستقیم خارجی، اثرات قابل توجهی روی متغیرهای کلان اقتصادی ازجمله افزایش درآمد مالیاتی، نرخ تورم، نرخ رشد نقدینگی، نرخ ارز، افزایش رشد اقتصادی، افزایش سطح اشتغال، کاهش واردات و توسعه صادرات دارد. در این میان اقتصاد مناطق روستایی به دلیل سهم بالا در اشتغال و وجود ظرفیت های فراوان در صنایع تبدیلی ...
بیشتر
مطالعات نشان داده است که سرمایه گذاری مستقیم خارجی، اثرات قابل توجهی روی متغیرهای کلان اقتصادی ازجمله افزایش درآمد مالیاتی، نرخ تورم، نرخ رشد نقدینگی، نرخ ارز، افزایش رشد اقتصادی، افزایش سطح اشتغال، کاهش واردات و توسعه صادرات دارد. در این میان اقتصاد مناطق روستایی به دلیل سهم بالا در اشتغال و وجود ظرفیت های فراوان در صنایع تبدیلی و تکمیلی نقش مهمی در جذب سرمایه های خارجی ایفا می کند. در ایران، خراسان رضوی یکی از استان های پیش رو در جذب سرمایه گذاری خارجی با توجه به پتانسیل های منحصر به فرد آن به خصوص در مناطق روستایی و مناطق دارای رویکرد کشاورزی صنعتی می باشد. این مطالعه بر آن است تا به بررسی نقش آمیخته های بازاریابی بر جذب سرمایه گذاری خارجی در روستاها و بخش های اقتصادی مستعد جذب سرمایه در خراسان رضوی بپردازد. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از 30 نفر از کارشناسان و نخبگان اقتصادی در دستگاه های دولتی و بخش خصوصی با تاکید بر دستگاه های استانی مرتبط با حوزه اقتصاد روستا و دانشگاهی و سایر اطلاعات لازم از تعداد 25 شرکت فعال در حوزه های مرتبط با تولیدات روستایی در این زمینه به روش نمونه گیری در دسترس در سال 1400 جمع آوری گردید. به منظور دستیابی به هدف مطالعه از الگوی اقتصادی لاجیت ترتیبی و الگوی تحلیل شبکه ای استفاده گردید. نتایج نشان داد که سابقه فعالیت شرکت در جذب سرمایه گذاری، تحصیلات مدیر ارشد یا عامل شرکت، هزینه های تبلیغات، تحقیق و توسعه در سال، آمیخته های بازاریابی، استراتژی های بازاریابی و تضمین امنیت سرمایه گذاری در جذب سرمایه های خارجی توسط شرکت ها اثر گذار هستند. هر چند که شاخص های کلان اقتصادی و رفتارهای حاکمیتی دولت و سیاست های آن نیز اثر گذاری زیادی دارد. در پایان آمیخته های بازاریابی به منظور جذب سرمایه گذاری خارجی اولویت بندی گردید.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
احسان حسین نژاد مکی؛ مهدی بشیری؛ حمیدرضا مرادی
چکیده
رشد جمعیت همراه با توسعه صنعت و کشاورزی، افزایش مصرف آب را به‌دنبال داشته‌است. محدودیت منابع آبهای سطحی، باعث برداشت بیش‌ازحد از سفره‌های آب زیرزمینی گردیده و پیامدهای جبران‌ناپذیری را بر منابع آب و محیط‌زیست کشور وارد کرده است؛ از جمله پدیده فرونشست، که اغلب دشت‌های کشور را فراگرفته است. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر ...
بیشتر
رشد جمعیت همراه با توسعه صنعت و کشاورزی، افزایش مصرف آب را به‌دنبال داشته‌است. محدودیت منابع آبهای سطحی، باعث برداشت بیش‌ازحد از سفره‌های آب زیرزمینی گردیده و پیامدهای جبران‌ناپذیری را بر منابع آب و محیط‌زیست کشور وارد کرده است؛ از جمله پدیده فرونشست، که اغلب دشت‌های کشور را فراگرفته است. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر و مناطق در معرض ریسک فرونشست در روستای فدافن کاشمر است. جهت پهنه‌بندی ریسک، طی سال 1398،عوامل سنگ‌شناسی، کاربری‌اراضی، خاک‌شناسی، میزان برداشت از آبخوان، فاصله از آبراهه، گسل، چاه‌های بهرهبرداری، چشمه و قنات‌ها و نیز عوامل ژئومورفولوژی شامل شیب، جهت و ارتفاع بررسی و هر یک از عوامل، تبدیل به یک لایه اطلاعاتی شد و با الگوریتم جنگل تصادفی در نرم‌افزار R، مدل‌سازی و ارزیابی انجام گردید. سپس جهت تعیین نواحی مستعد فرونشست، نقشه‌های پهنه‌بندی ریسک در پنج کلاس با دو روش ارزش اطلاعاتی و تراکم سطح در محیط ArcGIS استخراج شدند. نتایج نشان داد در روشهای تراکم سطح و ارزش اطلاعات بهترتیب 01/97 و 04/91 درصد فرونشست‌ها درکلاس خطر خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته است. بنابراین هر دو روش در پهنه‌بندی مناطق در معرض ریسک، موفق عمل کرده‌اند و عوامل برداشت از آبخوان و کاربری اراضی بیشترین اهمیت در وقوع فرونشست را دارند. همچنین براساس منحنی ROC، الگوریتم جنگل تصادفی با دقت بسیار بالا (93 درصد)، نتایج خوبی در اولویتبندی و اهمیت عوامل مؤثر در فرونشست ارائه کرده است و بخش جنوبی منطقه با کاربری مرتع، بیشترین ریسک و زراعت آبی در منطقه، کمترین ریسک در توسعه مکانی فرونشست‌ها را دارد.در نتیجه مدیریت تغذیه آبخوان با پخش سیلاب‌ها و کاهش استحصال آب در جنوب منطقه می‌تواند در کاهش ریسک وقوع و توسعه فرونشست‌ها موثر و کاربردی باشد.
توسعه روستایی
حسین حیدری؛ احمد شکیبا؛ کریم وثوقی نیری؛ احمد حاج علیزاده
چکیده
دغدغه توسعه روستایی و توانمندی اجتماعات روستایی یکی از مسائل مهم جوامع توسعه نیافته در جهان امروز است. پیش از این تصور بر این بود که میتوان این اجتماعات را با برخی مداخلات و با تهیه طرح‌های جامع و به صورت دستوری از فقر و عقب‌ماندگی نجات داده و معیشت پایداری برای ساکنان روستایی فراهم کرد؛ ولی امروز مشخص شده است که توان و ظرفیت درونی ...
بیشتر
دغدغه توسعه روستایی و توانمندی اجتماعات روستایی یکی از مسائل مهم جوامع توسعه نیافته در جهان امروز است. پیش از این تصور بر این بود که میتوان این اجتماعات را با برخی مداخلات و با تهیه طرح‌های جامع و به صورت دستوری از فقر و عقب‌ماندگی نجات داده و معیشت پایداری برای ساکنان روستایی فراهم کرد؛ ولی امروز مشخص شده است که توان و ظرفیت درونی اجتماعات روستایی بیش از هر چیز دیگر در امکان تحقق توسعه و ایجاد معیشت پایدار دخیل است. این مقاله می‌کوشد ظرفیت و پتانسیل توسعه روستاهای شهرستان ملکشاهی را بر اساس شاخصهای اجتماعی اقتصادی طبقهبندی نماید. روش تحقیق پیمایش و جامعه آماری خانوارهای روستاهای شهرستان ملکشاهی است. حجم نمونه 580 نمونه است که با فرمول کوکران تعیین شده است. روش نمونهگیری، نمونهگیری مطبق و انتخاب نمونهها به صورت تصادفی است. یافته‌ها نشان داد که روستاهای شهرستان ملکشاهی در شاخصهای اجتماعی مانند انسجام، مشارکت، اعتماد و مهارت و آموزش وضعیت به مراتب بهتری در مقایسه با شاخصهای اقتصادی مانند اشتغال، دسترسی به اعتبارات، درآمد و ساختارهای نهادی دارند. نتایج نشان داد که برای اجرای برنامه توان افزایی و تأمین معیشت پایدار، در کنار بهره‌مندی از سرمایه اجتماعی و انسانی محلی باید نسبت به رفع موانع دسترسی به اعتبارات مالی و به چرخه انداختن سرمایه‌های کوچک و مازاد جوامع روستایی بهره برد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
احمد حجاریان
چکیده
امروزه حکمروایی از عرصه حکومت در می‌گذرد و با مشکلات زیادی روبروست و چاره ای جزء رهایی از آنها را ندارد. حکمروایی باید بتواند که مشارکت و همکاری را بین تمام نیروهای موثر در مدیریت جامعه، یعنی دولت ها، بخش های خصوصی و تشکل های مردمی برقرار کند. از این رو این پژوهش با هدف ارزیابی الگوی علی معیارهای موثر بر حکمروایی خوب انجام شده است. تحقیق ...
بیشتر
امروزه حکمروایی از عرصه حکومت در می‌گذرد و با مشکلات زیادی روبروست و چاره ای جزء رهایی از آنها را ندارد. حکمروایی باید بتواند که مشارکت و همکاری را بین تمام نیروهای موثر در مدیریت جامعه، یعنی دولت ها، بخش های خصوصی و تشکل های مردمی برقرار کند. از این رو این پژوهش با هدف ارزیابی الگوی علی معیارهای موثر بر حکمروایی خوب انجام شده است. تحقیق حاضر با توجه به هدف آن کاربردی ، و براساس روش انجام توصیفی-علی می باشد. نمونه آماری پژوهش را 30 نفر از کارشناسان و متخصصان مرتبط با امر مدیریت روستایی و برنامه ریزی روستایی تشکیل می دادند. به منظور دستیابی به هدف پژوهش از تکنیک دیمتل فازی استفاده شد. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان دهنده آن بود که از بین معیارهای هشت گانه حکمروایی خوب معیار مشارکت و قانونمندی تاثیرگذارترین و معیار کارایی و اثر بخشی تاثیر پذیرترین معیار حکمروایی خوب بودند. همچنین معیار مشارکت به عنوان بااهمیت ترین معیار حکمروایی خوب شناسایی شد.
روناک عربی؛ علی اصغر میرکزاده؛ کیومرث زرافشانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف کلی تحلیل عوامل بازدارنده انتقال مدیریت شبکهی آبیاری به بهره‌برداران انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام بهره‌برداران شبکه آبیاری ناحیه عمرانی D2 میاندربند شهرستان کرمانشاه بودند (N=417). با استفاده از فرمول کوکران تعداد 126 نفر از آنها به روش نمونهگیری طبقه‌ای تصادفی با انتساب متناسب برای مطالعه انتخاب ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف کلی تحلیل عوامل بازدارنده انتقال مدیریت شبکهی آبیاری به بهره‌برداران انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام بهره‌برداران شبکه آبیاری ناحیه عمرانی D2 میاندربند شهرستان کرمانشاه بودند (N=417). با استفاده از فرمول کوکران تعداد 126 نفر از آنها به روش نمونهگیری طبقه‌ای تصادفی با انتساب متناسب برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش برای جمعآوری دادهها پرسشنامه‌ای بوده که روایی آن بر پایه نظر جمعی از کارشناسان سازمان آب منطقه‌ای کرمانشاه و اعضای هیأت علمی گروه ترویج و توسعه روستایی دانشگاه رازی تأیید شد و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تأیید گردید (α=0/85). تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم‌افزار SPSSwin20انجام شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی عوامل بازدارنده انتقال مدیریت شبکهی آبیاری به بهرهبردران را در 9 عامل، فردی، مدیریتی، اجتماعی، حمایتی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی- ترویجی، زراعی و فنی طبقهبندی کرد. نتایج این مطالعه دستاوردهای مناسبی را برای نهادهای درگیر در کار شبکههای آبیاری و برای انتقال مدیریت شبکههای آبیاری به بهره‌برداران دارد.
فاطمه سورانی؛ خلیل کلانتری؛ علی اسدی؛ فرحناز رستمی؛ آرزو باباجانی؛ محمدصادق ابراهیمی
چکیده
علیرغم ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به بسیاری از روستاهای ایران، هنوز خیلی از قابلیتهای این فناوری در بخش روستایی به دلیل نبود شناخت کافی دربارة عامل‌های پیشبرنده و بازدارنده، توجه چندانی به آن نشده و همچنین از آن به‌صورت شایسته بهرهبرداری نشده است. در واقع، بدون شناخت عامل‌های مزبور، هرگونه اقدامی منجر ...
بیشتر
علیرغم ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به بسیاری از روستاهای ایران، هنوز خیلی از قابلیتهای این فناوری در بخش روستایی به دلیل نبود شناخت کافی دربارة عامل‌های پیشبرنده و بازدارنده، توجه چندانی به آن نشده و همچنین از آن به‌صورت شایسته بهرهبرداری نشده است. در واقع، بدون شناخت عامل‌های مزبور، هرگونه اقدامی منجر به هدر رفتن منابع مادی و انسانی خواهد شد. از اینرو، تحقیق حاضر با هدف تحلیل عامل‌های پیشبرنده و بازدارنده گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای بخش مرکزی شهرستان نجف‌آباد از دیدگاه کارشناسان صورت پذیرفته است. روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعة آماری تحقیق شامل همة کارشناسان جهاد کشاورزی، پست، پست‌بانک، مخابرات و دفترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی(55 نفر) است که به‌صورت سرشماری بررسی و تحلیل شدند. اعتبار پرسشنامه با نظر متخصصان و پایایی ابزار تحقیق با ضریب آلفای کرونباخ برای هریک از مقیاسهای اصلی پرسشنامه در حد مناسب (بالای 9/0) به‌دست آمد. براساس نتیجه‌های حاصل از تحلیل عاملی، چهار عامل فرهنگی- اطلاع رسانی، زیرساختی، خدماتی و تسهیلاتی- نهادی به‌عنوان عامل‌های پیشبرنده با درصد تبیین 17/73 و چهار عامل ضعف زیرساختی، ضعف فرهنگی، توسعه‌نیافتگی اجتماعی- منطقه‌ای و ضعف مهارتی- تخصصی، با درصد تبیین 49/58 درصد به‌عنوان عامل‌های بازدارنده گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای شهرستان نجف‌آباد، شناسایی شدند.
داود جمینی؛ احمد تقدیسی؛ علیرضا جمشیدی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، که به لحاظ ماهیت و روش به ترتیب از نوع تحقیقات کاربردی و توصیفی ـ تحلیلی بوده، ارائه راهکارهای توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر است. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق‌ساخته بوده و جهت دستیابی به اهداف پژوهش، محققان از نظرات 23 کارشناس مرتبط با امور روستایی شهرستان روانسر بهره گرفته‌اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، که به لحاظ ماهیت و روش به ترتیب از نوع تحقیقات کاربردی و توصیفی ـ تحلیلی بوده، ارائه راهکارهای توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر است. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق‌ساخته بوده و جهت دستیابی به اهداف پژوهش، محققان از نظرات 23 کارشناس مرتبط با امور روستایی شهرستان روانسر بهره گرفته‌اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به ترتیب از نرم‌افزار Excel و مدل SWOT استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد منطقه مورد مطالعه دارای 23 نقطه قوت (با امتیاز نهایی 800/1) و 25 فرصت (با امتیاز نهایی 933/1) جهت توسعه اشتغال بوده است. در حالی‌که روستاهای دهستان بدر با 35 نقطه ضعف (با امتیاز نهایی 946/1) و 16 تهدید (با امتیاز نهایی 993/1) برای توسعه اشتغال مواجه می‌باشند. در مجموع نتایج، با توجه فزونی نقاط ضعف و تهدیدات بر نقاط قوت و فرصت‌ها در محدوده مورد مطالعه، نشان داد استراتژی تدافعی (WT)، در اولویت استراتژی‌های توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر میباشد. بنابراین در ارائه راهکارهای توسعه اشتغال در نواحی روستایی محدوده مورد مطالعه تضعیف نقاط ضعف درونی (مانند کمبود سرمایه اولیه در دسترس روستاییان با وزن نهایی 136/0، وجود دلالان و واسطه‌ها با وزن نهایی 105/0) و تهدیدهای بیرونی (مانند سرمایه محدود در دست روستاییان با وزن نهایی 272/0 و بالا رفتن هزینههای تولید با وزن نهایی 262/0) با وزن نهایی بیشتر، امری ضروری میباشد. در نهایت با توجه به یافته‌های پژوهش، راهکارهای کاربردی و موثری، که در ارائه آنها تکیه اصلی بر محدود کردن نقاط ضعف و تهدیدات شناسایی شده می‌باشند، در جهت توسعه اشتغال در روستاهای دهستان بدر ارائه گردید.
سید حمزه میرسلیمی؛ همایون فرهادیان؛ شقایق خیری؛ فرهاد خسروانی
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی عامل‌های مؤثر بر پذیرش کشاورزی ارگانیک است. این تحقیق کاربردی و از نوع توصیفی– همبستگی است. جامعة آماری مدنظر را تولید‌کنندگان محصولات کشاورزی استان البرز تشکیل می‌دهند که حجم نمونه با استفاده فرمول کوکران و روش نمونهگیری تصادفی طبقه‌ای تعیین شد و 200 تولیدکننده انتخاب شد. ابزار اصلی جمعآوری اطلاعات، ...
بیشتر
هدف این پژوهش، بررسی عامل‌های مؤثر بر پذیرش کشاورزی ارگانیک است. این تحقیق کاربردی و از نوع توصیفی– همبستگی است. جامعة آماری مدنظر را تولید‌کنندگان محصولات کشاورزی استان البرز تشکیل می‌دهند که حجم نمونه با استفاده فرمول کوکران و روش نمونهگیری تصادفی طبقه‌ای تعیین شد و 200 تولیدکننده انتخاب شد. ابزار اصلی جمعآوری اطلاعات، پرسشنامة محقق‌ساخته است که روایی آن را تعدادی از استادان دانشگاه و کارشناسان جهاد کشاورزی استان البرز بررسی و تأیید کردند. پایایی پرسشنامه نیز از طریق انجام پیشآزمون و محاسبة آلفای کرونباخ برای هر یک از بخشهای آن برآورد شد (72/0تا 95/0) که بیانگر مناسب بودن ابزار تحقیق بوده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که مانعهای پذیرش کشاورزی ارگانیک و عامل‌های مؤثر بر توسعة آن در بین کشاورزان با سطح تحصیلی متفاوت (فوق دیپلم و کمتر و لیسانس و بیشتر) اختلاف معنیداری در سطح یک درصد دارد. همچنین بین سه متغییر نگرش به کشاورزی ارگانیک، میزان استفاده از کانالهای دریافت اطلاعات فنی و میزان بهکارگیری عملیات کشاورزی ارگانیک با پذیرش آن در بین کشاورزان استان البرز همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد.
ترویج و آموزش کشاورزی
محمد عبدالهی عزت آبادی
چکیده
در برنامه‌ریزی توسعه پایدار، رویکرد مبتنی بر نظام محلی ضروری بوده و نقش مشارکتی جامعه محلی برای تسهیل روند تصمیم‌گیری غیر متمرکز، اساسی است. در این پژوهش، نقش پنج تشکل محلی شامل شورای اسلامی روستا، بسیج، تعاونی تولید کشاورزی، هیات امنای مسجد و تشکل مدیریت چاه کشاورزی، در ترویج و انتقال یافته‌های تحقیقاتی در مناطق پسته‌کاری استان ...
بیشتر
در برنامه‌ریزی توسعه پایدار، رویکرد مبتنی بر نظام محلی ضروری بوده و نقش مشارکتی جامعه محلی برای تسهیل روند تصمیم‌گیری غیر متمرکز، اساسی است. در این پژوهش، نقش پنج تشکل محلی شامل شورای اسلامی روستا، بسیج، تعاونی تولید کشاورزی، هیات امنای مسجد و تشکل مدیریت چاه کشاورزی، در ترویج و انتقال یافته‌های تحقیقاتی در مناطق پسته‌کاری استان کرمان مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 24 روستای منطقه دارای هر پنج تشکل بوده و لذا کل جمعیت مدیران آنها (120 نفر) و همچنین کل جمعیت کشاورزان شرکت کننده در جلسات این تشکل‌ها (1099 نفر) مورد بررسی قرار گرفت. به عبارت دیگر، نمونهگیری در این مطالعه انجام نشد. دادههای مورد استفاده، از طریق دو نوع پرسشنامه تشکل و کشاورز تهیه گردید. برای مقایسه انواع شاخص‌ها بین تشکل‌های مختلف، از روشهای رگرسیون و مقایسه میانگین استفاده شد. نتایج نشان داد، 74 درصد از کشاورزان، علاوه بر سایر منابع، از تجربه کشاورزان دیگر نیز استفاده می‌کنند. شرکت در کلاس‌های آموزشی، مطالعه نشریات ترویجی و فنی و مراجعه مستقیم به کارشناسان، توانسته‌اند تاثیر مثبت معنیدار بر عملکرد محصول پسته داشته باشند. نتایج همچنین نشان داد که بیش از 90 درصد از کشاورزان مورد مطالعه، استفاده از تشکل‌های مردم نهاد را جهت ترویج و انتقال یافته‌های تحقیقات کشاورزی مفید ارزیابی نموده‌اند. از نظر معیار استقبال کشاورزان از جلسات تشکل‌ها و تعداد افراد حاضر شده در این جلسات، شورای اسلامی روستا و تشکل مدیریت چاه کشاورزی از برتری بالاتری برخوردار می‌باشند. با این وجود، هیچ کدام از پنج تشکل مورد بررسی، قادر نیستند به تنهایی واسط بین دولت و کشاورزان جهت ترویج و انتقال یافته‌های تحقیقات کشاورزی باشند لذا نیاز است تا ترکیبی رسمی یا غیر رسمی از این پنج تشکل تشکیل شود.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
اصغر نوروزی؛ بهروز قرنی آرانی؛ احمد عظیمی
چکیده
مسکن از نیازهای اولیه انسان و جزئی از هویت روستا است و در دهه‌های اخیر به دلایل مختلف زمینه‌ساز تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی شده است. پژوهش حاضر بر تجزیه و تحلیل پیامدهای کالبدی برخورداری روستاهای شهرستان خوانسار از تسهیلات مسکن روستایی تصریح و تأکید دارد و در تلاش است تا «کیفیت مصالح»، «کیفیت سازه‌ای»، «ساختار ...
بیشتر
مسکن از نیازهای اولیه انسان و جزئی از هویت روستا است و در دهه‌های اخیر به دلایل مختلف زمینه‌ساز تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی شده است. پژوهش حاضر بر تجزیه و تحلیل پیامدهای کالبدی برخورداری روستاهای شهرستان خوانسار از تسهیلات مسکن روستایی تصریح و تأکید دارد و در تلاش است تا «کیفیت مصالح»، «کیفیت سازه‌ای»، «ساختار بومی مسکن» و «کیفیت مسکن استاندارد» را در مساکن روستایی ساخته‌شده با اعتبارات این طرح واکاوی کند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. جامعه آماری مورد پژوهش، سرپرستان خانوارهای روستایی بر پایه سرشماری ۱۳۹۵ و تعداد نمونه با محاسبة فرمول کوکران 345 نفر است که با روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شده‌اند. همچنین با کاربرد روش نمونهگیری خوشهای-تصادفی، تعداد 18 روستا تعیین شد. با توجه به مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه با مسئولان بنیاد مسکن و مشاهدات میدانی، پرسشنامه‌ای با 27 سؤال زیر نظر کارشناسان دانشگاه طراحی و در میان نمونهها توزیع و تکمیل شده است. پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ بر اساس 40 پرسشنامه، 83/0 به دست آمد که در حد مطلوبی است. بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل مسیر معادلات ساختاری، به طور کلی تسهیلات مسکن روستایی بر تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان خوانسار با ضریب تأثیر 18/0 اثر داشته است. در این میان تسهیلات مسکن روستایی بر «کیفیت مصالح» با ضریب تأثیر 31/0، «کیفیت سازه‌ای» با ضریب تأثیر 48/0، «ساختار بومی» با ضریب تأثیر 81/0 و بر «مسکن استاندارد» با ضریب تأثیر 25/0 اثرگذار بوده است. بنابراین تداوم ارائه تسهیلات با رویکردی نوین و مبتنی بر شرایط بومی نواحی روستایی پیشنهاد میشود.
توسعه روستایی
عسگر حسین زاده؛ مهدی معمری؛ اردوان `قربانی؛ رئوف مصطفی زاده؛ مرتضی مفیدی چلان
چکیده
روستاها، با توجه به نزدیکی خاصی که به منابع طبیعی و محیط زیست پیرامون خود دارند، بیشترین تاثیرگذاری و تاثیرپذیری را از محیط پیرامون خود دارند و از اهمیت به‌سزایی برخوردار هستند و توسعه نامناسب روستاها باعث بوجود آمدن چالش‌های زیست محیطی بسیار گسترده‌ای مانند تخریب مراتع و جنگل‌‌ها، فشار بر منابع خاکی و آبی و تهدید حیات وحش شده ...
بیشتر
روستاها، با توجه به نزدیکی خاصی که به منابع طبیعی و محیط زیست پیرامون خود دارند، بیشترین تاثیرگذاری و تاثیرپذیری را از محیط پیرامون خود دارند و از اهمیت به‌سزایی برخوردار هستند و توسعه نامناسب روستاها باعث بوجود آمدن چالش‌های زیست محیطی بسیار گسترده‌ای مانند تخریب مراتع و جنگل‌‌ها، فشار بر منابع خاکی و آبی و تهدید حیات وحش شده است. البته نحوه پراکنش و دسترسی به شاخصهای زیرساختی مبتنی بر خدمات نشانگر میزان رشد و توسعه‌یافتگی مناطق روستایی و نحوه نگرش به برنامه‌ریزی غیرمتمرکز در سطح کشور است. این پژوهش در سال 1401 و با هدف شناسایی و سطح‌بندی شاخصهای زیرساختی مبتنی بر خدمات، دهستان‌های شمال استان اردبیل با استفاده از فن‌ها و معیارهای متدوال سطح‌بندی صورت گرفت. روش تحقیق در این مقاله با توجه به ماهیت موضوع و هدف تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و نوع پژوهش کاربردی است. تعداد 15 شاخص با سطح اعتبار مناسب و مورد اجماع کارشناسان امور اجرایی و متخصصان دانشگاهی برای سنجش زیرساخت‌ها در منطقه انتخاب گردید. طبق نتایج بالاترین میزان مرتبط با شاخص میزان دسترسی به برق در دهستان‌های مشگین شهر با مقدار 71/86 درصد و کمترین میزان مرتبط با شاخص میزان دسترسی به تعمیرگاه ماشین آلات کشاورزی در شهرستان گرمی با مقدار 86/3 است. درکل نتایج نشان داد که دهستان دشت در شهرستان مشگین شهر در مقایسه با دهستان‌های دیگر در سطح اول قرار داشته (693/0= Ci) و دهستان قشلاق شرقی در شهرستان بیله‌سوار در سطح آخر قرارگرفته است (497/0= Ci). بنابراین پیشنهاد میگردد ضمن مکان‌یابی نقاط روستایی در سطوح مختلف به‌ویژه میزان دسترسی به امکانات موجود، تقویت امکانات روستاها و گسترش خدمات زیربنایی و رفاهی در اولویت قرار گیرد.
