مرتضی اشرفی؛ محمود هوشمند؛ علی کرامت زاده
چکیده
امروزه با توجه به جایگاه و نقش جامعة روستایی در توسعة متوازن کشور و همچنین با عنایت به مسائل و مشکلاتی که این جامعه با آن مواجه است، اهتمام بر توسعة پایدار روستایی امری ضروری بهنظر میرسد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی توسعة پایدار نظام کشاورزی است که بهصورت مطالعة موردی در روستاهای شهرستان کاشمر از استان خراسان رضوی صورت گرفته ...
بیشتر
امروزه با توجه به جایگاه و نقش جامعة روستایی در توسعة متوازن کشور و همچنین با عنایت به مسائل و مشکلاتی که این جامعه با آن مواجه است، اهتمام بر توسعة پایدار روستایی امری ضروری بهنظر میرسد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی توسعة پایدار نظام کشاورزی است که بهصورت مطالعة موردی در روستاهای شهرستان کاشمر از استان خراسان رضوی صورت گرفته و روستاها ازنظر پایداری به سه گروه پایدار، نسبتاً پایدار و ناپایدار طبقهبندیشده است. آمار و اطلاعات از جهاد کشاورزی و مرجعهای مربوط و همچنین جمعآوری 187 پرسشنامه از تولیدکنندگان و 14 پرسشنامه از کارشناسان در منطقة بررسیشده برای سالهای زراعی 87-1386 الی 91-1390 گردآوری شد. برای بررسی پایداری در این مطالعه از شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی استفادهشده است. بعد از محاسبة شاخصها و دادن وزن به هر شاخص از رهیافت برنامهریزی توافقی برای رتبهبندی روستاها در هر دهستان استفاده شد. نتایج نشان داد، طی سالهای بررسی شاخصهای توسعة پایدار در روستاها بهبودیافته و روستاها به سمت توسعة پایدار پیش رفتهاند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
مهدی چراغی؛ بهروز محمدی یگانه؛ سمانه سادات موسوی زارع
چکیده
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحال توسعه، کشاورزی تنها منبع اشتغال و درآمد برای خانوارهای روستایی نیست بلکه فعالیتهای غیرکشاورزی نیز اهمیت بالایی دارند. در همین راستا توسعه فعالیتهای غیرکشاورزی به افراد و خانوادهها این امکان را میدهد تا معیشت خود را تأمین نموده و استانداردهای زندگی خود را افزایش دهند. تحقیق حاضر ...
بیشتر
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحال توسعه، کشاورزی تنها منبع اشتغال و درآمد برای خانوارهای روستایی نیست بلکه فعالیتهای غیرکشاورزی نیز اهمیت بالایی دارند. در همین راستا توسعه فعالیتهای غیرکشاورزی به افراد و خانوادهها این امکان را میدهد تا معیشت خود را تأمین نموده و استانداردهای زندگی خود را افزایش دهند. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر درآمدهای غیرزراعی در امنیت غذایی خانوارهای محدوده مورد مطالعه انجام شده است. بر اساس هدف، پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش بهصورت توصیفی– تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای روستاهای دهستان فضل واقع در شهرستان نیشابور میباشد. تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران 304 خانوار تعیین و پرسشنامهها با استفاده از روش نمونهگیری سیستماتیک تکمیل شد. برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش (مقیاس ناامنی غذایی و استاندارد کالری) استفاده شده است. طبقهبندی وضعیت امنیت غذایی خانوارهای روستایی نشان میدهد، 9/56 درصد خانوارها دارای امنیت غذایی، 3/30 درصد دارای ناامنی غذایی بدون گرسنگی، 5/11 درصد دارای ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط و 3/1 درصد خانوارها نیز دارای ناامنی غذایی با گرسنگی شدید میباشند. در ادامه طبقهبندی امنیت غذایی خانوار در دهستان موردمطالعه بر اساس سبد کالای مصرفی نشان میدهد که 79/40 درصد از پاسخدهندگان، دارای امنیت غذایی و 21/59 درصد دارای ناامنی غذایی میباشند. همچنین نتایج مربوط به آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تی جفت نشان میدهد که با افزایش فعالیتهای غیرزراعی نیز امنیت غذایی خانوارها افزایش پیدا میکند، بنابراین میتوان نتیجهگرفت که تنوع در دستیابی به منابع درآمدی غیر از بخش کشاورزی باعث افزایش دسترسی، دستیابی و ثبات در مصرف مواد غذایی و در نهایت تحقق امنیت غذایی میشود.
بهرام ایمانی؛ بهروز فتحی
چکیده
انتخاب دهیار به عنوان مدیریت نوین روستایی را میتوان به عنوان نقطهی عطفی در تاریخ مدیریت روستایی به شمار آورد. دهیاریها از بدو تشکیل تاکنون با استفاده از همیاری و مشارکت مردم و کمکهای دولتی به منظور رفع نیازمندیهای عمومی، بهبود و نظافت محیط، حفظ و نگهداری و بهرهبرداری از زیر ساختها و غیره اقدام کردهاند. هدف از پژوهش حاضر، ...
بیشتر
انتخاب دهیار به عنوان مدیریت نوین روستایی را میتوان به عنوان نقطهی عطفی در تاریخ مدیریت روستایی به شمار آورد. دهیاریها از بدو تشکیل تاکنون با استفاده از همیاری و مشارکت مردم و کمکهای دولتی به منظور رفع نیازمندیهای عمومی، بهبود و نظافت محیط، حفظ و نگهداری و بهرهبرداری از زیر ساختها و غیره اقدام کردهاند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی کارکرد دهیاریها در چهارچوب حکمروایی شایسته از دیدگاه ساکنان روستاهای بخش مرکزی شهرستان اردبیل است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش 34 روستای دارای دهیاری با جمعیت 28199و 8151 خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 367 نفر برآورد گردید. پراکندگی تعداد نمونهها در روستاها متناسب با جمعیت آنها توزیع گردید و انتخاب نمونهها در روستاها به صورت تصادفی سیستماتیک بودهاست. به منظور ارزیابی عملکرد دهیاران از هشت شاخص حکمروایی خوب(مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، مسئولیتپذیری، عدالت محوری، توافق جمعی، شفافیت، کارآیی و اثربخشی) در قالب 60گویه استفاده گردید. پرسشنامه با پرسشهای بسته در قالب طیف پنج گزینهای لیکرت طراحی گردید. روایی صوری پرسشنامه به وسیله پانل اساتید متخصص تأیید قرار گرفت. میزان پایایی کل پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 784/0 بدست آمد. نتایج آزمون t تک نمونهای با میانگین 07/2 نشان داد حکمروایی شایسته روستاهای بخش مرکزی اردبیل پایینتر از حد متوسط است. نتایج نشان میدهد که کارکرد دهیاریها بر اساس حکمروایی شایسته از دیدگاه ساکنین روستاهای بخش مرکزی اردبیل کمتر از حد متوسط ارزیابی میشود و در شرایط مطلوبی نیست.
جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری
پریسا سادات سهرابی؛ داود مختاری
چکیده
ترکیب کارآفرینی و اکوتوریسم از بهترین راهکارهای متنوعسازی اقتصاد جوامع، مخصوصاً روستاها، ایجاد اشتغال و تولید ثروت و رفاه به شمار میرود. و در مواقعی که کشاورزی به تنهایی قادر به تأمین فرصتهای شغلی مورد نیاز جوانان نیست، فرصتهای شغلی جدیدی در صنعت و خدمات ایجاد میکند. هدف از این تحقیق شناخت مؤلفهها، شاخصها و تأثیرات آنها ...
بیشتر
ترکیب کارآفرینی و اکوتوریسم از بهترین راهکارهای متنوعسازی اقتصاد جوامع، مخصوصاً روستاها، ایجاد اشتغال و تولید ثروت و رفاه به شمار میرود. و در مواقعی که کشاورزی به تنهایی قادر به تأمین فرصتهای شغلی مورد نیاز جوانان نیست، فرصتهای شغلی جدیدی در صنعت و خدمات ایجاد میکند. هدف از این تحقیق شناخت مؤلفهها، شاخصها و تأثیرات آنها به منظور مدیریت و اجرای صحیح «کارآفرینی اکوتوریسم» در دره آذرشهرچای و استفاده حداکثر از ظرفیتهای این منطقه است. در این راستا، در این تحقیق ابتدا شاخصهای استاندارد توسعه کارآفرینی اکوتوریسم از طریق منابع کتابخانهای استخراج شد. سپس با استفاده از نرمافزار Micmac که جهت انجام محاسبات پیچیده ماتریس متقاطع در آیندهپژوهی و مطالعه شاخصهای کیفی طراحی شده است، میزان ارتباط و تأثیر هر یک از مؤلفهها در حوزه کارآفرینی مشخص شد. قضاوت در مورد میزان تأثیر هریک از شاخصها بر روندها در این نرمافزار بر اساس مصاحبه، پرسشنامه و مطالعه میدانی انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق ساکنان روستاهای دره آذرشهرچای علیالخصوص صاحبان کسب و کارهای مرتبط با اکوتوریسم است. یافتههای تحقیق نشان میدهد محیط عمومی کارآفرینی اکوتوریسم منطقه به دلیل عدم برنامهریزی صحیح، ضعف قانونگذاری و طولانی و خستهکننده بودن پروسه اداری سرمایهگذاری ناپایدار است. نتایج حاکی از آن است که از «تنوع جغرافیایی» به عنوان پتانسیل بالقوه برای توسعه کارآفرینی اکوتوریسم دره آذرشهرچای، به دلایلی همچون موانع اقتصادی، ضعف قانونگذاری، عدم وجود اعتبارت بانکی مشوق کارآفرینی و سیستم اداری نامناسب و بروکراسی طولانی و خستهکننده، به نحو احسن استفاده نشده است. تا جایی که تأثیر مؤلفههایی چون وضوح قوانین، حامی و مشوق بودن قوانین، اعتبارات بانکی و درآمد به عنوان انگیزه، بیشتر از «تنوع جغرافیایی» است. همچنین در میان ویژگی های مؤثر رفتاری ـ اجتماعی کارآفرینان ، تأثیر «ریسکپذیری» بیش از توفیقطلبی است. و این بعنی کارآفرینی در دره آذرشهرچای با ریسک زیادی مواجه است.
ترویج و آموزش کشاورزی
رستم فتحی؛ امیر عزیزپناه
چکیده
با توجه به محدودیتهای مختلف بهمنظور ارائهی آموزشهای حضوری به کشاورزان، استفاده از روشهایی که بتواند با حداقل زمان و هزینه، دستیابی به علوم جدید را ممکن سازد، بیش از پیش اهمیت دارد. یکی از این روشها استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که بهطور قابلتوجهی در بخش کشاورزی نیز در حال گسترش میباشد. ازاینرو شناخت عوامل ...
بیشتر
با توجه به محدودیتهای مختلف بهمنظور ارائهی آموزشهای حضوری به کشاورزان، استفاده از روشهایی که بتواند با حداقل زمان و هزینه، دستیابی به علوم جدید را ممکن سازد، بیش از پیش اهمیت دارد. یکی از این روشها استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که بهطور قابلتوجهی در بخش کشاورزی نیز در حال گسترش میباشد. ازاینرو شناخت عوامل موثر بر استفاده از این فناوریها ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر استفاده از این فناوریها در بین کشاورزان شمال خوزستان در سال 1399 بود. نمونهای به حجم 150 نفر با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شد و برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و رگرسیون لجستیک استفاده گردید. نتایج نشان داد که متغیر سن بر استفاده از آموزشهای مبتنی بر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات دارای اثر معنیدار کاهشی است و بهازای هر سال کاهش سن، این آموزشها 03/0 افزایش پیدا میکند. بهازای یک ساعت افزایش آموزشهای ترویجی، 04/0 واحد و بهازای افرایش هر واحد درآمد کشاورز، استفاده از آموزشها 14/0 افزایش پیدا میکند. اثر متغیرهای اندازه زمین و عضویت در تعاونیها، بر استفاده از آموزشهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات غیرمعنیدار بود. میزان حساسیت پیشگویی مدل رگرسیون، 8/75/0 و میزان تشخیصپذیری آن نیز 8/81/0 برآورد شد و بهطورکلی در 3/79/0 حالات، مدل برآورد شده بهدرستی دستهبندیها را پیشگویی نمود. با توجه به اثرگذاری بیشتر درآمد کشاورز بر استفاده از آموزشهای مبتنی بر ICT، پیشنهاد میشود هزینهی اینترنت برای بسترهای ارائهی آموزشهای کشاورزی مبتنی بر وب، تا حد امکان تعدیل گردد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محسن شاطریان؛ صدیقه کیانی سلمی؛ محمود گنجی پور
چکیده
استقرار صنایع روستایی به عنوان یک بخش مولد اقتصادی یکی از موضوعات مهم و گامی اساسی در تعدیل اختلاف درآمد بین مناطق شهری و روستایی است و از این واقعیت نشأت میگیرد که صنایع روستایی قادرند فرصتهای شغلی و درآمدی بیشتری ایجاد نمایند و از این رو بستر مناسبی برای توسعه روستایی فراهم سازند. هدف اصلی تحقیق حاضر تبیین پیامدهای فضایی استقرار ...
بیشتر
استقرار صنایع روستایی به عنوان یک بخش مولد اقتصادی یکی از موضوعات مهم و گامی اساسی در تعدیل اختلاف درآمد بین مناطق شهری و روستایی است و از این واقعیت نشأت میگیرد که صنایع روستایی قادرند فرصتهای شغلی و درآمدی بیشتری ایجاد نمایند و از این رو بستر مناسبی برای توسعه روستایی فراهم سازند. هدف اصلی تحقیق حاضر تبیین پیامدهای فضایی استقرار مجتمع صنعتی باریج اسانس کاشان بر توسعه روستاهای پیرامونی میباشد. این مجتمع صنعتی متشکل از سه کارخانه اسانسگیری، تجهیزاتسازی گلکاران و تقطیران و شرکت باریج است. حجم نمونه این مجتمع با استفاده از فرمول کوکران 120 نفر تعیین و پرسشنامه بر مبنای نسبت کارکنان هر یک از کارخانجات سه گانه مجتمع صنعتی باریج اسانس از حجم نمونه محاسبه و به صورت تصادفی در بین کارگران روستایی (ساکن در روستاهای محدوده مورد مطالعه) مجتمع صنعتی باریج اسانس توزیع گردید. نتایج تحقیق صورت گرفته بیانگر آن است که از لحاظ اقتصادی ایجاد صنایع روستایی موجب افزایش مصرف مواد غذایی، افزایش استفاده از کالاهای مصرفی بادوام و افزایش رضایتمندی روستاییان و از لحاظ اجتماعی موجب افزایش مشارکت، بهبود نحوه و میزان اوقات فراغت و کاهش مهاجرت روستاییان و از نظر کالبدی موجب بهبود کیفی و کمی مساکن روستایی شده است.
ترویج و آموزش کشاورزی
محمد رضا محبوبی؛ سیامک نبی زاده؛ غلامحسین عبدالله زاده
چکیده
هدف پژوهش حاضر ارزیابی مدیریت پایدار اراضی کشاورزی در شهرستان ملکان میباشد. جامعه آماری شامل کشاورزان گندمکار بود که 162 نفر به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدهاند. ابزار تحقیق پرسشنامهای بود که روایی آن بر اساس نظرات اساتید دانشگاه و کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان ملکان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر ارزیابی مدیریت پایدار اراضی کشاورزی در شهرستان ملکان میباشد. جامعه آماری شامل کشاورزان گندمکار بود که 162 نفر به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدهاند. ابزار تحقیق پرسشنامهای بود که روایی آن بر اساس نظرات اساتید دانشگاه و کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان ملکان و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ (71/0) تأیید شد. روش سنجش پایداری نیز مبتنی بر ساخت شاخص ترکیبی به تفکیک مؤلفههای ششگانه مدیریت پایدار اراضی بود. نتایج ارزیابی سطح پایداری مدیریت اراضی مشخص کرد که 1/19 درصد از کشاورزان در وضعیت ناپایدار، 34 درصد نسبتاً ناپایدار، 5/26 درصد نسبتاً پایدار و 4/20 درصد در وضعیت پایدار قرار داشتند. نتایج ضریب همبستگی نشانداد که ارتباط مثبت و معنیداری بین متغیرهای سن و سابقه کار با مؤلفههای پایایی و قابلیت پذیرش، میزان زمین و درآمد کشاورزی با مؤلفههای پایایی، قابلیت پذیرش و دانش فنی، عملکرد گندم و میانگین مصرف کود شیمیایی با مؤلفه امنیت، تعداد قطعات اراضی با مؤلفه قابلیت پذیرش و میزان استفاده از ماشینآلات با مؤلفههای بهرهوری، پایایی، قابلیت پذیرش و دانش فنی وجود داشت. همچنین ارتباط منفی و معنیداری بین متغیرهای درآمد غیرکشاورزی با مؤلفه بهرهوری و مصرف سموم شیمیایی با مؤلفه حفاظت دیده شد.
توسعه روستایی
حمداله سجاسی قیداری؛ سیدرضا حسینی کهنوج؛ فاطمه نارویی امیری
چکیده
روستاها به واسطه در برگرفتن بخش عظیمی از منابع کشور، میتوانند نقش کلیدی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی داشته باشند که این امر نیازمند برطرفسازی چالشهای پیش رو است. این مطالعه با هدف شناسایی و تحلیل چالشهای پیشروی تحقق اقتصاد مقاومتی در مناطق روستایی شهرستان رودبارجنوب و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نوع نمونهگیری در ...
بیشتر
روستاها به واسطه در برگرفتن بخش عظیمی از منابع کشور، میتوانند نقش کلیدی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی داشته باشند که این امر نیازمند برطرفسازی چالشهای پیش رو است. این مطالعه با هدف شناسایی و تحلیل چالشهای پیشروی تحقق اقتصاد مقاومتی در مناطق روستایی شهرستان رودبارجنوب و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نوع نمونهگیری در این پژوهش، تصادفی طبقهای میباشد. برای اینکار، از بین مراکز سکونتگاهی این دهستان، 7 روستای دارای جمعیت بالای 100 نفر و توانا در امر کشاورزی(به عنوان مهمترین فعالیت منطقه)، به عنوان نمونه مکانی انتخاب شدند که روی هم رفته، جمعیتی بالغ بر 1119 نفر را تشکیل میدهند که با استفاده از روش فرمول کوکران و طبق محاسبه خطای 6 درصد، 167 نفر به عنوان نمونه آماری جهت پرسشگری انتخاب شدند. این فرایند در بازه زمانی سال 1396 اجرا شد. برای تحلیل دادهها و اولویتبندی چالشها از تحلیل عاملی استفاده شد. در انتها با استفاده از نرمافزار پرومیته به رتبهبندی روستاهای مورد نظر پرداخته شد. نتایج بهدست آمده نشان داد در بین مهمترین چالشهای تحقق اقتصاد مقاومتی، مولفه مخاطرات محیطی بیشترین ضریب اثرگذاری را دارا میباشد. نتایج حاصل از نرمافزار پرومبته نشان داد؛ روستاهای علیآباد و عبدل آباد نسبت به شاخصهای عاملی مشخص شده در اولویت اول قرار گرفتهاند. با توجه به اینکه روستاهای مذکور، مهد استعدادهای مختلف اقتصادی است، پیشنهاد میشود با اجرای طرحهای صنایع ریسندگی، حصیربافی، پرورش طیور، طرحهای دامداری و دامپروری، زنبورعسل، اجرای طرحهای مختلف کشاورزی و کشت گیاهان دارویی پرداخته شود که میتواند زمینه ساز تحولی برزگ در روستاها باشد.
جامعه شناسی روستایی
میلاد جودی دمیرچی؛ مژده ملکی؛ یوسف حجازی
چکیده
مشارکت زنان در فعالیتهای کشاورزی اهمیت بسیاری دارد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل کانونی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت زنان روستایی در عملیات پس از برداشت محصولات کشاورزی در دشت مغان، به انجام رسید. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه باغداران دشت مغان (1303N=) بود که با استفاده از فرمول کوکران 210 نفر از آنان بهعنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای ...
بیشتر
مشارکت زنان در فعالیتهای کشاورزی اهمیت بسیاری دارد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل کانونی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت زنان روستایی در عملیات پس از برداشت محصولات کشاورزی در دشت مغان، به انجام رسید. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه باغداران دشت مغان (1303N=) بود که با استفاده از فرمول کوکران 210 نفر از آنان بهعنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. بهمنظور تعیین روایی پرسشنامه از دیدگاه متخصصان استفاده شد و همچنین پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ (89/0) مورد تأیید قرار گرفت. متغیرهای وابسته تحقیق شامل حملونقل، انبار کردن، فرآوری، بستهبندی و بازاریابی بودند. عضویت در تعاونی تولید، شورای روستا، صندوق اعتبارات خرد و انجمن اولیا و مربیان نیز بهعنوان متغیرهای مستقل مدنظر قرار گرفتند. نتایج نشان داد، باغدارانی که در تعاونیهای تولید فعالیت میکردند، دارای مهارتهای بازاریابی کمتری بودند، درحالیکه باغداران عضو شورای روستا از مهارتهای بالاتر برخوردار بودند. با توجه به یافتههای تحقیق حاضر آموزش بیرونی (آموزشی همهجانبه اعضا و مدیران تعاونی توسط اداره تعاون، جهاد کشاورزی و سازمانهای ترویجی و ... در زمینه فروش و بازاریابی محصولات خود) و آموزش درونی (یادگیری متقابل اعضای تعاونیها و شوراهای روستایی از یکدیگر در زمینه بازاریابی و ...)، ایجاد ارتباطات شبکهای در سطح فردی (سرمایه اجتماعی) و در سطح نهادی (سرمایه سیاسی)، اتخاذ سیاستهای حمایتی از بخش تعاون و شورای روستا (بیمه محصولات، بازاریابی، اعتبارات) و ایجاد زیرساختها با دخالت صندوقهای خرد روستایی با حمایتهای دولتی پیشنهاد میگردد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
بهروز محمدی یگانه؛ منیژه احمدی؛ مهدی چراغی؛ مینا سلطانی
چکیده
مسکن در نواحی روستایی در برآوردن نیازهای اساسی انسان نقش ویژهای دارد. با درنظر گرفتن کارکردهای متنوع مسکن روستایی، مطالعهی تاثیر عوامل مختلف در نحوهی تغییر و تحول آن اهمیت دارد. هدف تحقیق حاضر بررسی اثرات سبک زندگی بر هویت کالبدی مسکن در نواحی روستایی میباشد، تحقیق حاضر در نیمه اول سال 1399 با روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای ...
بیشتر
مسکن در نواحی روستایی در برآوردن نیازهای اساسی انسان نقش ویژهای دارد. با درنظر گرفتن کارکردهای متنوع مسکن روستایی، مطالعهی تاثیر عوامل مختلف در نحوهی تغییر و تحول آن اهمیت دارد. هدف تحقیق حاضر بررسی اثرات سبک زندگی بر هویت کالبدی مسکن در نواحی روستایی میباشد، تحقیق حاضر در نیمه اول سال 1399 با روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و میدانی و استفاده از ابزار (پرسشنامه، مشاهده) انجام شده است؛ نوع تحقیق، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است، جامعه آماری تحقیق، خانوارهای روستاهای دهستان گوزلدره می باشد. که در سرشماری سال 1395 دارای هشت روستای دارای سکنه: شامل 1451 خانوار و 4864 نفر جمعیت میباشد. از بین خانوارها، 305 خانوار با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شد و از هر روستا بر اساس درصد خانوار، تعدادی نمونه برای تکمیل پرسشنامه و به روش نمونهگیری تصادفی ساده تکمیل شد. روش تجزیهوتحلیل اطلاعات هم به صورت کمی و با استفاده از آمار توصیفی (میانگین، درصد فراوانی و انحراف معیار) و آمار استنباطی (تحلیل مسیر) بود. براین اساس؛ در بعد کالبدی مسکن شاخص (مناسب بودن مسکن جهت استراحت) با میانگین 27/3% و در بعد دلبستگی به مکان شاخص (تلاش روستائیان جهت حل نزاعهای اجتماعی) با میانگین 77/3% دارای بیشترین میزان اهمیت است. براساس نتایج آزمون استنباطی ابعاد سبک زندگی به عنوان متغیر مستقل و هویت مسکن به عنوان متغیر وابستهاند، و از بین ابعاد سبک زندگی، بعد سلامت معنوی، با بیشترین بتا (494/0) تاثیرگذارترین عامل است. پیشنهاد اساسی تحقیق حاضر ارائه تسهیلات اعتبارات مقاومسازی مسکن با در نظر گرفتن نیازهای معیشتی روستائیان میباشد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حسن افراخته؛ سید امیر توفیقیان اصل
چکیده
شناسایی ساختار سطوح توسعهیافتگی نواحی و توانهای محیطی آنها به منظور توزیع فضایی عادلانه منابع و خدمات در پهنه ملی و ناحیهای در راستای توسعه یکپارچه از اهمیت خاصی برخوردار میباشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش تعیین سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان بویراحمد میباشد. به این منظور، با استفاده از 55 متغیر در قالب هفت شاخص ...
بیشتر
شناسایی ساختار سطوح توسعهیافتگی نواحی و توانهای محیطی آنها به منظور توزیع فضایی عادلانه منابع و خدمات در پهنه ملی و ناحیهای در راستای توسعه یکپارچه از اهمیت خاصی برخوردار میباشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش تعیین سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان بویراحمد میباشد. به این منظور، با استفاده از 55 متغیر در قالب هفت شاخص اقتصادی، بهداشتی- درمانی، آموزشی، اداری- سیاسی، ارتباطات، کالبدی- فضایی و فرهنگی- تفریحی که لازمه شناخت توسعه روستایی است، با روش توصیفی- تحلیلی و سنجش کمی دادهها و با بهرهگیری از مدل موریس به تعیین میزان پراکندگی فضایی خدمات در دهستانهای ناحیه اقدام شده است. نتایج نشان داد که تفاوتهای فضایی نسبتاً زیادی در سطوح توسعهیافتگی نواحی روستایی شهرستان وجود دارد؛ به گونهای که میانگین ضریب توسعهیافتگی دهستانها در شاخصهای اقتصادی و بهداشتی- درمانی (26/25 و 02/28) بسیار کمتر از میانگین ضریب توسعهیافتگی آموزشی (7/53) آن است و از مجموع 11 دهستان شهرستان، تنها دهستان سررود جنوبی از سطح توسعهیافتگی بالایی برخوردار بود و دهستانهای کاکان، چین و چنار در سطح توسهیافتگی پایین قرار دارشتند. همچنین محرومترین و توسعهیافتهترین دهستان در بخش مرکزی قرار داشتند که دلیل آن را میتوان در تمرکز جمعیت، تشدید مهاجرتها، دوری و نزدیکی به مرکز شهرستان جستجو کرد. در مجموع، بخش مارگون (شامل دهستانهای زیلایی و مارگون) نسبت به سایر بخشهای شهرستان در تمامی شاخصهای مورد مطالعه توسعهیافته تر بودند. در حقیقت، نواحی که دچار رکود در سیر پیشرفت خود شدهاند، خواهان توجه به فضا و تخصیص منابع و برنامهریزی بخشی میباشند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
جمشید عینالی؛ احمد رومیانی؛ آسیه اسماعیلی
چکیده
امروزه فعالیت گردشگری بهعنوان یکی از پر درآمدترین فعالیتهای جهانی دارای ارزشهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که میتواند نقش مهمی در جهت توانمندسازی توسعه منطقه محروم به دنبال داشته باشد. هدف از این مطالعه اولویتبندی مناطق گردشگری در سطح استان کردستان به منظور معرفی در جهت سرمایهگذاری است تا بتواند زمینه مناسبی ...
بیشتر
امروزه فعالیت گردشگری بهعنوان یکی از پر درآمدترین فعالیتهای جهانی دارای ارزشهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که میتواند نقش مهمی در جهت توانمندسازی توسعه منطقه محروم به دنبال داشته باشد. هدف از این مطالعه اولویتبندی مناطق گردشگری در سطح استان کردستان به منظور معرفی در جهت سرمایهگذاری است تا بتواند زمینه مناسبی برای تحرک بخشی به اقتصاد منطقه و برنامهریزی بهتر برای توسعه مبتنی بر گردشگری در سطح استان باشد بنابراین به دنبال پاسخگویی به این سوال که کدام منطقه از لحاظ جاذبه گردشگری دارای بهترین شرایط سرمایهگذاری در توسعه منطقه مورد مطالعه میباشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده تحقیق توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روشهای کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از مدل وایکور و تاپسیس استفاده شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که مناطق نمونه گردشگری مجموعه پارک تفریحی آبیدر، دریاچه زریوار، روستای اورمانتخت هر کدام با ضریب 007/0، 071/0 و 103/0 و رتبه 1، 2 و 3 و از سوی دیگر، مناطق نمونه گردشگری دریاچه زریوار، مجموعه پارک تفریحی آبیدر و روستای اورمانتخت هر کدام با ضریب 872/0، 851/0و 77/0 و با رتبه 1، 2 و 3 با استفاده از مدل تاپسیس به ترتیب دارای بالاترین سطوح برخورداری از معیارهای مورد نظر بودهاند.
ترویج و آموزش کشاورزی
پریوش مرادی؛ عنایت عباسی؛ مجیدرضا خداوردیان
چکیده
امروزه ترویج متأثر از تغییرات مستمری است که در شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضای جوامع روستایی یا همان تودههای بهرهبردار از منابع پایه تولید رویداده و میدهد؛ از مهمترین انتقاداتی که به نظام ترویج کشاورزی وارد شده است، عدم توجه کافی به آینده و آماده نبودن برای مواجهه با این تغییرات است. هدف اصلی این تحقیق تحلیل ...
بیشتر
امروزه ترویج متأثر از تغییرات مستمری است که در شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضای جوامع روستایی یا همان تودههای بهرهبردار از منابع پایه تولید رویداده و میدهد؛ از مهمترین انتقاداتی که به نظام ترویج کشاورزی وارد شده است، عدم توجه کافی به آینده و آماده نبودن برای مواجهه با این تغییرات است. هدف اصلی این تحقیق تحلیل راهبردی نظام ترویج کشاورزی ایران است. جامعه آماری 169 نفر از کارشناسان و مدیران ترویج شش استان فارس، زنجان، تهران، کرمان، مازندران و کرمانشاه بوده که 117 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای با انتساب متناسب انتخاب شده است. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده و روایی آن به تأیید پانلی از متخصصان ترویج قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز در مرحله آزمون مقدماتی تعیین گردید و میزان آلفای کرونباخ برای بخشهای مختلف پرسشنامه محاسبه گردید (92/0- 75/0). روش تحقیق توصیفی و با عنایت به اهداف تحقیق مبتنی بر تحلیل راهبردی SWOT است. ابتدا با تحلیل محیط داخلی، فهرستی از نقاط قوت و ضعف نظام ترویج تهیه و سپس با واکاوی محیط بیرونی فهرستی از فرصتها و تهدیدها شناسایی گردید. برخی از راهبردهای حاصل از یافتههای تحقیق شامل افزایش سهم اعتبارات خاص ترویج و آموزش کشاورزی در کشور؛ اصلاح ساختار، بازتعریف رسالتها و بازنگری در اهداف ترویج و قانونی نمودن آنها بهمنظور جلوگیری از تغییرات مداوم؛ ایجاد هماهنگی بیشتر بین دستگاههای اجرایی با فعالیتهای ترویجی؛ بازنگری در ارتباط تشکیلاتی بین صف و ستاد ترویج و استفاده از ظرفیت مراکز آموزشی و تحقیقی میباشد.
سعید کامیابی
چکیده
بررسی عوامل محیطی موثر در رشد و توسعه روستا شهر به تعیین جهات بهینه توسعه آتی شهر و توان محیط برای گسترش فضایی منجر می گردد. در این تحقیق تناسب زمین برای توسعه کالبدی-فضایی روستا شهر،شهمیرزاد در شمال شهر مهدیشهر استان سمنان،که استقرار مساکن و کاربری ها در محیط جغرافیایی آن(حوزه رودخانه چاکه) از ثبات مورفودینامیک نسبی برخوردارنیست، ...
بیشتر
بررسی عوامل محیطی موثر در رشد و توسعه روستا شهر به تعیین جهات بهینه توسعه آتی شهر و توان محیط برای گسترش فضایی منجر می گردد. در این تحقیق تناسب زمین برای توسعه کالبدی-فضایی روستا شهر،شهمیرزاد در شمال شهر مهدیشهر استان سمنان،که استقرار مساکن و کاربری ها در محیط جغرافیایی آن(حوزه رودخانه چاکه) از ثبات مورفودینامیک نسبی برخوردارنیست، بر پایه ده معیار درچهارمنطقه پیشنهادی بر اساس روش توصیفی تحلیلی،با هدف ارائه مکان یابی و راهکارهای مناسب برای توسعه آتی شهمیرزاد، انجام شد،. و وزن دهی معیارها و پارامترهای مربوط، از مدل تحلیل سلسله مراتبی و مدل مخدوم با کمک دانش خبرگان و نرم افزار اکسپورت چویس صورت پذیرفت. با بررسی های صورت گرفته، این نتیجه حاصل شد که مناطق مختلف جغرافیایی شهری شهمیرزاد (شهمیرزاد شمالی شهمیرزاد جنوبی، شهمیرزاد شرقی و شهمیرزاد غربی ) به لحاظ اعمال و توزیع روش های یکسان محیطی از نظر کمی وکیفی همگن نیستند و توزیع و پراکندگی مکانی مسکونی در ارتباط با شاخص هایی همچون تمایلات مردم،ارتفاع و شیب زمین، وضعیت نسبت به مخاطرات طبیعی، فاصله با زمین های کشاورزی و باغات،فاصله از آبهای سطحی،مساحت، عامل مالکیت زمین (وقف و زمین دولتی)،هزینه خرید، هزینه آماده سازی و وضعیت نسبت به کاربری های نامتجانس) متناسب نیست. در این بین شاخص های اقتصادی همچون هزینه خرید و هزینه آماده سازی و عامل مالکیت زمین بیش از 50 درصد سهم را به خود اختصاص داده است روند گسترش شهر به سمت پهنه های پر خطر از نظر مخاطرات طبیعی (سیل و رانش و زلزله) و تخریب ،تصرف باغات حاصلخیز و تغییر کاربری شکل گرفته است. هرگونه توسعه باید متناسب با محدودیت های اکولوژیکی صورت گیرد و حال آنکه قرار است توسعه هدفمندی بین چهار محدوده جهت توسعه شهمیرزاد در آینده و بر اساس افق توسعه پایدار شکل گیرد. پس از ارزیابی و پهنه بندی انجام شده مشخص گردید که محدوده شرق (حوالی شهرک کلاهدوز تا کمربندی) نسبت به سمت غرب و شمال و جنوب شهر توان های محیطی بیشتری جهت توسعه فضایی پایدار آتی شهمیرزاد دارد
جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری
رخساره اسدی کرم
چکیده
گردشگری روستایی می تواند به مانند یکی از گزینه های مناسب برای درآمدزایی و ایجاد شغل و تحولات و دگرگونی های مثبت روستاها درنظر گرفته شود. با توجه به این مهم پژوهش حاضر در پی شناخت توانمندیهای روستای نمونه گردشگری میمند و تدوین برنامه استراتژیک گردشگری با استفاده از مجموعه عوامل درونی (قوت ،ضعف) ومجموعه عوامل بیرونی( فرصت ، تهدید) میباشد. ...
بیشتر
گردشگری روستایی می تواند به مانند یکی از گزینه های مناسب برای درآمدزایی و ایجاد شغل و تحولات و دگرگونی های مثبت روستاها درنظر گرفته شود. با توجه به این مهم پژوهش حاضر در پی شناخت توانمندیهای روستای نمونه گردشگری میمند و تدوین برنامه استراتژیک گردشگری با استفاده از مجموعه عوامل درونی (قوت ،ضعف) ومجموعه عوامل بیرونی( فرصت ، تهدید) میباشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی میباشد. گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز به روش بررسیهای اسنادی و کتابخانه ای و مطالعات میدانی صورت گرفته و برای تحلیل اطلاعات با بهرهگیری از تکنیک SWOT نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای گردشگری تجزیه و تحلیل شده و استراتژیهای ممکن جهت توسعه گردشگری منطقه تدوین شده است. یافته های حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که در این روستا 9 قوت،7 ضعف داخلی، در عین حال 8 فرصت و5 تهدید بیرونی دارای تاثیر عمده بر کارکردهای گردشگری روستا میباشد. نتایج ارزیابیهای حاصل از مدل راهبردی SWOT نشان میدهد که در بین عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر توسعه گردشگری میمند،T4,O8,W4,S4,به ترتیب دارای امتیاز وزنی،39/0 ،51/0، 6/0 ، 72/0 بوده و امتیاز نهایی ماتریس ارزیابی عوامل درونی (21/3) و بیرونی (26/3) نشان می دهد که در مجموع شرایط منطقه مورد مطالعه از نظر امتیازهای گردشگری در شرایط مطلوب قرار دارد. استراتژیهای منتج از راهبردSWOT نشان داد که راهبرد تهاجمی(SO) با امتیاز 41/3 به عنوان اولین الویت و راهبردهای(ST) با امتیاز 29/3،(WO) با امتیاز 17/3 ،(WT) با امتیاز 05/3 به ترتیب در اولویتهای بعدی برنامه ریزی گردشگری میمند میباشند.
اقتصاد کشاورزی
حامد اسکندری دامنه؛ حسین نوروزی؛ حسن خسروی؛ حامد رفیعی؛ عمران طاهری ریکنده
چکیده
تالاب هامون جازموریان یکی از حساسترین اکوسیستمهای موجود در جنوب شرق کشور میباشد که به دلیل احداث سد در اراضی بالادست و عدم تأمین آب زیستمحیطی در حال نابودی است. طبیعت این تالاب با توجه به موقعیت جغرافیایی و ایجاد سد انحرافی بمپور و سد مخزنی جیرفت بر روی رودخانههای اصلی منتهی به آن به سوی خشکی پیش میرود. یکی از راهکارهای پیشنهادی ...
بیشتر
تالاب هامون جازموریان یکی از حساسترین اکوسیستمهای موجود در جنوب شرق کشور میباشد که به دلیل احداث سد در اراضی بالادست و عدم تأمین آب زیستمحیطی در حال نابودی است. طبیعت این تالاب با توجه به موقعیت جغرافیایی و ایجاد سد انحرافی بمپور و سد مخزنی جیرفت بر روی رودخانههای اصلی منتهی به آن به سوی خشکی پیش میرود. یکی از راهکارهای پیشنهادی عدهای از محققان، جهت احیای محیطهای آبی، آیشگذاری بخشی از اراضی فاریاب استفاده کننده از آب پشت سدها و رهاسازی این منابع میباشد. از اینرو، پژوهش حاضر با بهکارگیری اطلاعات 212 پرسشنامه در سال 1393 به منظور امکانسنجی اجرای طرح کمکاشت در راستای احیای تالاب جازموریان انجام شده است. برای نیل به این هدف از روش دومرحلهای هکمن که متشکل از دو الگوی پروبیت و رگرسیون خطی میباشد، استفاده شد. نتایج الگوی پروبیت نشان میدهد که متغیرهای سطح زیرکشت، میزان تحصیلات، اشتغال، تعداد اعضای خانوار و درآمد کشاورزان دارای اثر معنیداری بر تمایل به مشارکت آنها در احیای تالاب جازموریان میباشد. در حالی که مطابق با نتایج الگوی رگرسیون خطی، متغیرهای سطح زیرکشت، سن، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، تعداد اعضای خانوار و درآمد اثر معنیداری بر میزان تمایل به مشارکت کشاورزان در احیای تالاب جازموریان است. براساس نتایج مطالعه، 61 درصد از کشاورزان منطقه مورد مطالعه تمایلی برای مشارکت در طرح پیشنهادی ندارند. لذا پیشنهاد میشود در صورت تمایل دولت به اجرای طرح کمکاشت، با تدوین برنامههای جانبی مناسب و ارائه راهکارهای قابل پذیرش توسط کشاورزان، درصد مشارکت افراد در اجرای این طرح افزایش داده شود.
جامعه شناسی روستایی
نازیلا جشان شهریاری؛ حمید جلالیان؛ احمد حاج علیزاده؛ سعید نصیری زارع
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مطالعه تأثیر اجرای طرح توانافزایی جامعه محلی شهرستان قلعهگنج در استان کرمان بر توانمندسازی زنان در روستاهای دهستان سرخقلعه انجام شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، تحلیلی- همبستگی است. جامعه آماری 975 نفر از زنان روستایی تحت پوشش این طرح در دهستان سرخقلعه بود که 138 نمونه براساس فرمول کوکران به دست ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف مطالعه تأثیر اجرای طرح توانافزایی جامعه محلی شهرستان قلعهگنج در استان کرمان بر توانمندسازی زنان در روستاهای دهستان سرخقلعه انجام شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، تحلیلی- همبستگی است. جامعه آماری 975 نفر از زنان روستایی تحت پوشش این طرح در دهستان سرخقلعه بود که 138 نمونه براساس فرمول کوکران به دست آمد. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محققساخته که روایی آن توسط متخصصین و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. توزیع و انتخاب نمونهها نیز براساس نسبت آنها و به صورت تصادفی بود. برحسب نتایج پژوهش، اجرای این طرح در بُعد شخصیتی، موجب افزایش اعتماد به نفس، احساس استقلال، ارزشمندی و افزایش قدرت تصمیمگیری در زنان شده که در نتیجه، افزایش مشارکت آنان در انتخابات شوراها و مدیریت در روستای خود را به دنبال داشته است. در بُعد اجتماعی، موجب افزایش وجهه و منزلت اجتماعی، اعتبار ایدهها و نظرات نزد خانواده و اجتماع و همچنین تربیت صحیح فرزندان در خانواده شده است. اما در بُعد اقتصادی، این طرح تنها موجب ایجاد روحیه کارآفرینی در میان زنان شده و در بسیاری از متغیرهای اقتصادی مؤفقیت آمیز نبوده است. بنابراین، فراهمکردن شرایط به صورت تأمین منابع مالی، ایجاد صندوقهای قرضالحسنه و پسانداز و تنوعبخشی در فعالیتها و برنامههای آموزشی-مهارتی در بین زنان برای شروع فعالیتهای اقتصادی، میتواند موجب اشتغال، پسانداز و تنوع بخشیدن به فعالیتهای اقتصادی در میان آنان گردد. همچنین با توجه به یافتههای دیگر پژوهش، میان متغیرهای سن، سطح تحصیلات و وضعیت تأهل زنان، با توانمندسازی آنان رابطه معناداری وجود دارد.
اقتصاد کشاورزی
علیرضا کرباسی؛ سید مهدی حسینی؛ امیر دادرس مقدم؛ حمیده حمیده پور
چکیده
زعفران یکی ازمحصولات استراتژیک بخش کشاورزی در استان خراسان جنوبی است که رتبه دوم تولید در کشور را داراست و جایگاه ویژهای در صادرات غیر نفتی کشور دارد اما متاسفانه پراکندگی اراضی زعفران در مناطق روستایی و وجود واحدهای خرده مالکی در روستاها ضمن افزایش هزینهها و کاهش تولید محصول، بکارگیری تکنولوژی نوین و اجرای طرحهای آبیاری ...
بیشتر
زعفران یکی ازمحصولات استراتژیک بخش کشاورزی در استان خراسان جنوبی است که رتبه دوم تولید در کشور را داراست و جایگاه ویژهای در صادرات غیر نفتی کشور دارد اما متاسفانه پراکندگی اراضی زعفران در مناطق روستایی و وجود واحدهای خرده مالکی در روستاها ضمن افزایش هزینهها و کاهش تولید محصول، بکارگیری تکنولوژی نوین و اجرای طرحهای آبیاری مدرن را با مشکل مواجه ساخته است و میزان سود، بهرهوری و بازدهی تولید زعفرانکاران مناطق روستایی را کاهش داده به طوری که در سالهای اخیر بسیاری زعفرانکاران اراضی زعفران را به تدریج به کشت سایر محصولات اختصاص دادهاند. استراتژی یکپارچهسازی اراضی دارای اهمیت فراوان از لحاظ اقتصادی و کشاورزی میباشد. هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر یکپارچهسازی اراضی توسط زعفرانکاران قاینات در مناطق روستایی استان خراسان جنوبی میباشد. در این پژوهش با استفاده از نمونهگیری تصادفی در سال 1400 از 12850 بهره بردار در منطقه قاینات 120 زعفرانکار( با سطح معنی داری 1درصد) انتخاب شده است. در پرسشنامه تکمیل شده، اراضی از لحاظ اندازه به سه سطح مزارع کوچک، متوسط و بزرگ مقیاس تقسیمبندی شد. نتایج نشان داد که اثرات نهایی متغیرهای تعداد افراد خانوار، فناوری و ابزار جدید، دانش روشهای نوین تولید، وجود ریسک و مخاطره در تولید و تولید محصول بر یکپارچهسازی اراضی زعفرانکاران در دو سطح اراضی متوسط و بزرگ مؤثر بوده است. در اراضی سطح 2 با مقیاس متوسط (بین 3 تا 5 هکتار) متغیرهای تولید محصول، فناوری و ابزار جدید و دانش روشهای نوین تولید زعفران بر استفاده از اراضی متوسط مقیاس به ترتیب دارای تأثیر منفی، منفی و مثبت معنادار بوده است و همچنین در اراضی سطح 3 (بزرگ مقیاس)، تأثیر دو متغیر تعداد افراد خانوار و وجود ریسک و مخاطره در تولید زعفران بر یکپارچهسازی اراضی روستایی و استفاده از اراضی بزرگ مقیاس منفی و معنادار بوده و سه متغیر تولید محصول زعفران در هکتار، فناوری و ابزار جدید و دانش روشهای نوین تولید زعفران به ترتیب با اندازه 003/0، 16/0 و 06/0 اثر مثبت و معناداری بر یکپارچهسازی اراضی روستایی و یا استفاده از اراضی بزرگ مقیاس میگذارد. بنابراین با افزایش تولید محصول زعفران در هکتار، فناوری و ابزار جدید و دانش روشهای نوین تولید شرایط برای یکپارچهسازی اراضی روستایی و استفاده از اراضی بزرگ مقیاس بهتر فراهم میگردد. بنابراین پیشنهاد میشود که با آگاهی و اطلاعرسانی زعفرانکاران به فناوری و ابزار جدید و همچنین با آموزش و کسب دانش تخصصی بیشتر در زمینه تولید زعفران، کشاورزان تمایل بیشتری به یکپارچهسازی اراضی در مناطق روستایی داشته باشند.
توسعه روستایی
وکیل حیدری ساربان
چکیده
هدف این مقاله تحلیل عوامل موثر بر کاهش بیگانگی اجتماعی جوانان روستایی شهرستان اردبیل میباشد. این تحقیق، از لحاظ هدف توسعهای، و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است. در این تحقیق روش گردآوری دادهها برای پاسخگویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (دادههای ثانویه) و پیمایشی (دادههای اولیه) و ابزار مورد استفاده ...
بیشتر
هدف این مقاله تحلیل عوامل موثر بر کاهش بیگانگی اجتماعی جوانان روستایی شهرستان اردبیل میباشد. این تحقیق، از لحاظ هدف توسعهای، و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع تحلیلی است. در این تحقیق روش گردآوری دادهها برای پاسخگویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (دادههای ثانویه) و پیمایشی (دادههای اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسشنامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی بخشهای مختلف پرسشنامه تحقیق 79 /0 الی 85/0 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تکنیک تحلیل عاملی نشان داد مهمترین عوامل موثر بر کاهش بیگانگی اجتماعی جوانان روستایی در منطقه مورد مطالعه شامل چهار مولفه ( تقویت سرمایه اجتماعی، تقویت سرمایه روانشناختی، تقویت ظرفیتهای شناختی و باورهای دینی و ارتقای میزان برخورداری و حاکمیت فضای نشاط و امیدواری) است که مقدار واریانس و واریانس تجمعی تبیین شده توسط این چهار عامل 62/61 میباشد.
فرشته حافظی؛ مهدی رحیمیان؛ سعید غلامرضایی
چکیده
هدف اصلی این تحقیق سنجش میزان گرایش جوانان روستایی به اشتغال در زیربخش های مختلف کشاورزی در بیرانشهر در استان لرستان بوده است. جامعه آماری آن جوانان 15 تا 24 ساله بیرانشهر می باشند (1404N=) که 181 نفر از آنان، با استفاده از فرمول کوکران، به عنوان حجم نمونه تعیین گردیدند. نمونه ها طی دو مرحله انتخاب شدند. در مرحله اول در هر ...
بیشتر
هدف اصلی این تحقیق سنجش میزان گرایش جوانان روستایی به اشتغال در زیربخش های مختلف کشاورزی در بیرانشهر در استان لرستان بوده است. جامعه آماری آن جوانان 15 تا 24 ساله بیرانشهر می باشند (1404N=) که 181 نفر از آنان، با استفاده از فرمول کوکران، به عنوان حجم نمونه تعیین گردیدند. نمونه ها طی دو مرحله انتخاب شدند. در مرحله اول در هر روستا متناسب با جمعیت موجود در هر روستا، درصد حجم نمونه انتخابی در هر روستا مشخص شد. سپس در هر روستا نمونههای تعیین شده بهطور هدفمند انتخاب و دادههای موردنیاز از آنان به وسیله پرسشنامه گردآوری شد. روایی و پایایی ابزار تحقیق، بهترتیب به روش اعتبار محتوایی و با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. درنهایت تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشانداد جوانان منطقه بیرانشهر بهترتیب بیشترین و کمترین گرایش را نسبت به اشتغال در زیربخش باغبانی، دلّالی و واسطه گری (خرید و فروش) محصولات کشاورزی داشتهاند. همچنین گرایش به اشتغال در زیربخشهای باغبانی، جمعآوری و فرآوری گیاهان دارویی مراتع و جنگلها و یا صنایع تبدیلی و بسته بندی محصولات کشاورزی در بین جوانانی که بهترتیب این فعالیتها در روستای آنها فعالیت غالب روستا باشد، بیشتر از جوانانی است که این فعالیتها در روستای آنها وجود ندارد.
اقتصاد کشاورزی
اعظم نجاتیان پور؛ عبدالکریم اسماعیلی
چکیده
با توجه به نیاز به توسعه روستاها و نیاز روز افزون جامعه به غذا و رشد جمعیت و کاهش منابع غذایی، یکی از مهمترین مسائلی که توجه دولتمردان، اندیشمندان و محققان را به خود معطوف داشته است، لزوم گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی روستایی است. صنایع تبدیلی با به کارگیری محصولات کشاورزی به عنوان مواد اولیه میتواند عاملی برای توسعه روستاها و استفاده ...
بیشتر
با توجه به نیاز به توسعه روستاها و نیاز روز افزون جامعه به غذا و رشد جمعیت و کاهش منابع غذایی، یکی از مهمترین مسائلی که توجه دولتمردان، اندیشمندان و محققان را به خود معطوف داشته است، لزوم گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی روستایی است. صنایع تبدیلی با به کارگیری محصولات کشاورزی به عنوان مواد اولیه میتواند عاملی برای توسعه روستاها و استفاده بهتر از این محصولات تلقی گردد. لذا در این پژوهش با تحلیل عوامل مؤثر بر صادرات این محصولات پس از بررسی مطالعات پیشین و مصاحبه حضوری با شصت نفر از خبرگان این امر در استان خراسان رضوی، عوامل مؤثر بر صادرات محصولات صنایع غذایی در پنج گروه اصلی؛ عوامل کلان اقتصادی، عوامل تجاری و بازار، عوامل فنی و تخصصی، عوامل مالی و اعتباری و عوامل فرآیند مبادله دستهبندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از تکنیک تحلیل مسیر برای بررسی چگونگی اثرگذاری این گروهها استفاده شد. نتایج نشان داد که عوامل کلان اقتصادی، عوامل تجاری و بازار و عوامل مالی و اعتباری به صورت مستقیم و عوامل فنی و تخصصی و عوامل فرایند مبادله بصورت غیرمستقیم، صادرات محصولات صنایع غذایی را تحت تأثیر قرار میدهند.
ترویج و آموزش کشاورزی
محسن ملکی؛ رضا دهقانی بیدگلی؛ رضا قانع مقدم
چکیده
طرحهای منابع طبیعی اهداف متعددی در سطوح مختلف فنی، اجتماعیسیاسی و غیره دارند که عمدتاً شامل مهار و مبارزه با فرسایش و هدررفت آب، بهینهسازی استفاده از منابع آب و خاک، افزایش تولیدات آبخیزها اعم از گیاهی و دامی، افزایش درآمد ساکنین آبخیزها و کاهش خسارت ناشی از فرسایش خاک و سیلابها و اهدافی از این قبیل میباشد. در برنامههای ...
بیشتر
طرحهای منابع طبیعی اهداف متعددی در سطوح مختلف فنی، اجتماعیسیاسی و غیره دارند که عمدتاً شامل مهار و مبارزه با فرسایش و هدررفت آب، بهینهسازی استفاده از منابع آب و خاک، افزایش تولیدات آبخیزها اعم از گیاهی و دامی، افزایش درآمد ساکنین آبخیزها و کاهش خسارت ناشی از فرسایش خاک و سیلابها و اهدافی از این قبیل میباشد. در برنامههای منابعطبیعی و آبخیزداری در نظر گرفتن عوامل اجتماعی، اقتصادی و سازمانی مؤثر در داخل و خارج آبخیز ضروری مینماید. این پژوهش با هدف ارزیابی و بررسی اقدامات منابع طبیعی و آبخیزداری انجام شده بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی بهرهبرداران ساکن حوزه مانند رضایت و نگرش مردم، مشارکت مردمی، میزان پذیرش مردمی پروژهها انجام گرفته است. همچنین بررسی اثرات اجرای پروژهها از نظر ذینفعان در حوزه آبخیز قره شیران که در آن پروژههای منابعطبیعی اجرا شده است، انجام گردید. این پژوهش از نوع پژوهشهای توصیفی- همبستگی محسوب میشود. جامعه آماری این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 200 نفر از سرپرستان خانوار از بهرهبرداران و ساکنان این حوزه بودند و آلفای کرونباخ پرسشنامهها 78/0 بهدست آمد. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده گردید که روایی آن توسط 5 متخصص خبره مورد تأیید قرار گرفت و روش تصادفی سیستماتیک جهت پرسشگری مورد استفاده قرار گرفت. برای تعیین پایایی اطلاعات از نرمافزار Spss استفاده گردید. بر اساس نتایج، در اثر اجرای طرحها در منطقه، وضعیت درآمدزایی 35 درصد، عملکرد و هزینه محصولات آبی 26 درصد، عملکرد و هزینه محصولات باغی 10 درصد و عملکرد تولید علوفه 12 درصد افزایش داشته است. همچنین، بیشترین اثر اجرای طرحهای اجرا شده در منطقه بر حل معضل سیل با میانگین 02/1 و بهبود وضعیت اقتصادی بهرهبرداران با میانگین 70/1 بوده است و تأثیر چندانی بر کاهش مهاجرت و بیکاری نداشته است.
توسعه روستایی
یوسف درویشی
چکیده
اجرای طرح هادی با هدف فراهم کردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی و با تأمین عدالت در امکانات و تسهیلات مناسب، درصدد آن است که رفاه نسبی و بالا بردن کیفیت زندگی را برای روستاییان فراهم آورد. این پژوهش در سال 1398 با هدف سنجش اثرات طرحهای هادی روستایی در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی ...
بیشتر
اجرای طرح هادی با هدف فراهم کردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی و با تأمین عدالت در امکانات و تسهیلات مناسب، درصدد آن است که رفاه نسبی و بالا بردن کیفیت زندگی را برای روستاییان فراهم آورد. این پژوهش در سال 1398 با هدف سنجش اثرات طرحهای هادی روستایی در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی شهرستان اردبیل انجام شد. روش پژوهش در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان اردبیل میباشد که با استفاده از فرمول جدول مرگان 125 نفر سرپرست خانوار بهعنوان نمونه، به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و موردسنجش قرار گرفتند. روایی ظاهری پرسشنامه توسط کارشناسان ذیربط تأیید و پایایی آن با انجام پیشآزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (74/0) مورد تأیید قرار گرفت. تجزیهوتحلیل آماری دادههای پژوهش با استفاده از بسته نرمافزاری آماری (SPSS) و آزمونهای آماری تحلیل عاملی و تحلیل همبستگی انجامگرفته است. بهمنظور سنجش عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روستاییان، با استفاده از مدل تحلیل عاملی، تعداد 15 متغیر در قالب سه مؤلفه مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان میدهد، در مجموع 49/68 درصد از واریانس کل به بٌعد اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار بر کیفیت زندگی روستاییان به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج حاصل از چرخش عاملها به روش واریماکس نشان میدهد، دسترسی به خدمات اعتباری و مالی، احساس امنیت در برابر سوانح طبیعی، کاهش احساس فقر و ایجاد انگیزه جهت پیشرفت شغلی بعنوان چهار عامل اصلی اثرگذار بر روی کیفیت زندگی خانوار محدوده مورد مطالعه میباشد در نتیجه میتوان در نهایت پیشنهاد نمود که در بخشهای اختصاص یافته شده به طرح هادی نباید تنها به کالبد روستاها توجه نمود بلکه با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی روستاهای متفاوت طرح هادی متفاوتی برای آن تدوین نمود.
ترویج و آموزش کشاورزی
ریحانه سلطانی مقدس؛ مسعود خوران
چکیده
چکیده دهستان سرکل به دلیل استقرار در مناطق کوهستانی، با مشکلات توسعه فیزیکی و کشاورزی مواجه است. بنابراین با توجه به شرایط اقلیمی خاص خود، شرایط مناسبی برای کشت انگور دیم فراهم شده است. هدف تحقیق شناخت توانمندیها و پتانسیلهای محیطی و قابلیتها و مزیتهای تولیدی محصول انگور دیم جهت برنامهریزی متناسب با امکانات بالقوه و بالفعل ...
بیشتر
چکیده دهستان سرکل به دلیل استقرار در مناطق کوهستانی، با مشکلات توسعه فیزیکی و کشاورزی مواجه است. بنابراین با توجه به شرایط اقلیمی خاص خود، شرایط مناسبی برای کشت انگور دیم فراهم شده است. هدف تحقیق شناخت توانمندیها و پتانسیلهای محیطی و قابلیتها و مزیتهای تولیدی محصول انگور دیم جهت برنامهریزی متناسب با امکانات بالقوه و بالفعل این دهستان است. به این منظور در سال زراعی 1392 پرسشنامهای تهیه شد و با استفاده از فرمول کوکران 343 بهرهبردار مورد پرسشگری قرار گرفتند. پژوهش با استفاده از روش پیمایش، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها به ارائه راهبردهای در جهت ارزیابی قابلیت کشت انگور دیم پرداخته است. درگام بعد، راهبردهای ارائهشده با استفاده از ماتریس (QSPM) اولویتبندی شد. نتایج نشان داد راهبردهای برنامهریزی کشت انگور دیم از نوع تهاجمی است. در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، نمرههای نهایی 52/2 صدم، نشان میدهد که توسعه کشت و تولید انگور دیم دهستان سرکل از نظر عوامل درونی (داخلی) دارای قوت است. ماتریس ارزیابی عوامل خارجی با مجموع امتیاز 44/3 صدم نشاندهنده آن است که در وضعیت موجود، توسعه کشت و تولید انگور دیم دهستان سرکل میتواند با تقویت فرصتها در مقابل تهدیدها بهخوبی عمل کند. در نهایت با استفاده از ماتریس (QSPM) راهبرد (SO6) با عنوان «احداث صنایع تبدیلی و تکمیلی جهت ذخیره انگور و کاهش ضایعات» انتخاب و معرفی شد
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
شادی خوب؛ حمداله سجاسی قیداری؛ علی اکبر عنابستانی
چکیده
امروزه اکثر مردم به ویژه در مناطق روستایی از دسترسی به خدمات مالی مانند اعتبارات خرد چه در قالب تسهیلات و یا پسانداز محروم هستند. این در صورتی است که اعتبارات خرد میتواند انگیزه کارآفرینی را در میان افرادی که به فکر راهاندازی کسب وکار در مناطق روستایی با پتانسیل مانند دهستان رادکان هستند را تقویت کند. از این رو هدف تحقیق حاضر، ...
بیشتر
امروزه اکثر مردم به ویژه در مناطق روستایی از دسترسی به خدمات مالی مانند اعتبارات خرد چه در قالب تسهیلات و یا پسانداز محروم هستند. این در صورتی است که اعتبارات خرد میتواند انگیزه کارآفرینی را در میان افرادی که به فکر راهاندازی کسب وکار در مناطق روستایی با پتانسیل مانند دهستان رادکان هستند را تقویت کند. از این رو هدف تحقیق حاضر، شناسایی موانع و محدودیتهای استفاده از اعتبارات خرد دولتی در توسعه فعالیتهای کارآفرینی روستایی دهستان رادکان میباشد. این پژوهش از منظر پارادایم جزء تحقیقات کیفی محسوب میشود و با رویکرد آسیبشناسانه و با غایت اکتشاف (موانع و مشکلات استفاده از اعتبارات خرد دولتی) به انجام رسیده است. در این پژوهش، از روش نظریهپردازی بنیانی و شیوه مصاحبه کیفی و عمیق نیمه ساختارمند، برای گردآوری اطلاعات و دادهها در 13 روستای مورد مطالعه استفاده شده است. بنابراین گردآوری دادهها ابتدا در سطح کتابخانه ای برای بررسی نظری مسئله و سپس با مصاحبههای ساختار نیافته و باز انجام شده است. جامعه نمونه را 29 نفر کارآفرین روستایی دهستان رادکان و 68 نفر مردم روستایی تشکیل دادهاند. داده های جمع آوری شده از طریق تحلیل محتوایی مورد واکاوی قرار گرفتند و طی مراحل کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی طبقه بندی گردیدند. یافته های حاصل از تحقیق به استخراج مدل مفهومی موانع و محدودیت های استفاده از اعتبارات خرد برای کارافرینی منتهی شده است. بطوریکه یافته ها نشان داد کارآفرینان و مردم روستایی به دلیل وجود موانع و محدودیتهای (اقتصادی، اجتماعی و نهادی –اداری) از جمله: کافی نبودن مقدار وام، طولانی بودن فرآیند اخذ وام، بهره و سود زیاد بانکها، پیچیدگی امور اداری و بانک و... از گرفتن وام منصرف میشوند.