جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
شادی خوب؛ حمداله سجاسی قیداری؛ علی اکبر عنابستانی
چکیده
امروزه اکثر مردم به ویژه در مناطق روستایی از دسترسی به خدمات مالی مانند اعتبارات خرد چه در قالب تسهیلات و یا پس‌انداز محروم هستند. این در صورتی است که اعتبارات خرد میتواند انگیزه کارآفرینی را در میان افرادی که به فکر راه‌اندازی کسب وکار در مناطق روستایی با پتانسیل مانند دهستان رادکان هستند را تقویت کند. از این رو هدف تحقیق حاضر، ...
بیشتر
امروزه اکثر مردم به ویژه در مناطق روستایی از دسترسی به خدمات مالی مانند اعتبارات خرد چه در قالب تسهیلات و یا پس‌انداز محروم هستند. این در صورتی است که اعتبارات خرد میتواند انگیزه کارآفرینی را در میان افرادی که به فکر راه‌اندازی کسب وکار در مناطق روستایی با پتانسیل مانند دهستان رادکان هستند را تقویت کند. از این رو هدف تحقیق حاضر، شناسایی موانع و محدودیتهای استفاده از اعتبارات خرد دولتی در توسعه فعالیتهای کارآفرینی روستایی دهستان رادکان میباشد. این پژوهش از منظر پارادایم جزء تحقیقات کیفی محسوب میشود و با رویکرد آسیب‌شناسانه و با غایت اکتشاف (موانع و مشکلات استفاده از اعتبارات خرد دولتی) به انجام رسیده است. در این پژوهش، از روش نظریه‌پردازی بنیانی و شیوه مصاحبه کیفی و عمیق نیمه ساختارمند، برای گردآوری اطلاعات و دادهها در 13 روستای مورد مطالعه استفاده شده است. بنابراین گردآوری دادهها ابتدا در سطح کتابخانه ای برای بررسی نظری مسئله و سپس با مصاحبه‌های ساختار نیافته و باز انجام شده است. جامعه نمونه را 29 نفر کارآفرین روستایی دهستان رادکان و 68 نفر مردم روستایی تشکیل دادهاند. داده های جمع آوری شده از طریق تحلیل محتوایی مورد واکاوی قرار گرفتند و طی مراحل کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی طبقه بندی گردیدند. یافته های حاصل از تحقیق به استخراج مدل مفهومی موانع و محدودیت های استفاده از اعتبارات خرد برای کارافرینی منتهی شده است. بطوریکه یافته ها نشان داد کارآفرینان و مردم روستایی به دلیل وجود موانع و محدودیتهای (اقتصادی، اجتماعی و نهادی –اداری) از جمله: کافی نبودن مقدار وام، طولانی بودن فرآیند اخذ وام، بهره و سود زیاد بانکها، پیچیدگی امور اداری و بانک و... از گرفتن وام منصرف می‌شوند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وکیل حیدری ساربان؛ احمد مومنی
چکیده
کشور ما سالهاست به دنبال تعامل مسئولین با مردم و بلعکس بوده است. ایجاد مدیریت محلی از میان خود مردم محلی، نیز تداعی بخش همین موضوع است. در این میان حکمروایی خوب از طریق مؤلفه‌هایی مانند مشارکت، پاسخ‌گویی، ...میتواند اتصال‌دهنده همین موضوع باشد. در این پژوهش سعی بر این است که به مطالعه و تحلیل اثرات حکمروایی خوب بر بهبود شاخصهای ...
بیشتر
کشور ما سالهاست به دنبال تعامل مسئولین با مردم و بلعکس بوده است. ایجاد مدیریت محلی از میان خود مردم محلی، نیز تداعی بخش همین موضوع است. در این میان حکمروایی خوب از طریق مؤلفه‌هایی مانند مشارکت، پاسخ‌گویی، ...میتواند اتصال‌دهنده همین موضوع باشد. در این پژوهش سعی بر این است که به مطالعه و تحلیل اثرات حکمروایی خوب بر بهبود شاخصهای رفاه اجتماعی مناطق روستایی شهرستان فریدن بپردازد. این تحقیق ازلحاظ هدف کاربردی و به روش توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه سرپرستان خانوار ساکن روستاهای شهرستان فریدن است که طبق آخرین سرشماری سال 1395 برابر با 23311 نفر جمعیت و 8430 خانوار است که از این تعداد با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر به نمونه انتخاب شد. ابزار مورد سنجش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن صوری و بهوسیله اساتید دانشگاه محقق تائید شد و با ضریب آلفای کرونباخ توسط نرمافزار Spss23 پایایی پرسشنامه برای متغیرهای حکمروایی خوب 830/0 درصد و برای شاخصهای رفاه اجتماعی 837/0 درصد به دست آمد. پرسشنامه بهصورت کاملاً تصادفی بین ساکنین توزیع شد. در تحلیل نتایج ابتدا وضعیت حکمروایی خوب و رفاه اجتماعی مناطق سنجیده شد و سپس در ادامه به کمک آزمون همبستگی پیرسون رابطه و آزمون رگرسیون چندگانه میزان رابطه متغیر مستقل بر وابسته سنجیده شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد میان تمام متغیرهای حکمروایی خوب و رفاه اجتماعی رابطه متوسط تا قوی وجود دارد. در رگرسیون چندگانه نیز متغیرهای (حکمروایی خوب) 61 درصد از میزان واریانس (رفاه اجتماعی) را پیش‌بینی می‌کند. در این بین متغیر مسئولیت‌پذیری با ضریب بتای 300/0 بیشتر از سایر متغیرها در بهبود شاخصهای رفاه اجتماعی تأثیر دارد. میتوان این‌گونه عنوان کرد که احساس مسئولیت مدیران محلی طبق الگوی حکمروایی خوب باعث افزایش سطح رفاه اجتماعی روستاهای شهرستان فریدن میشود.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ فرهاد جوان؛ امید شیخکانلوی میلان
چکیده
امروزه توسعه اقتصادی سکونتگاههای روستایی مهمترین راهکار توسعه روستایی در کشورهای جهان سوم محسوب میشود مؤسسات مالی و صندوق‌های قرض‌الحسنه زیادی وجود دارند که می‌توانند از طریق ارائه اعتبارات خرد با بهره کم نقش بسزایی در توسعه اقتصادی روستاها در بخشهای مختلف، کارآفرینی، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی داشته باشند از این رو ...
بیشتر
امروزه توسعه اقتصادی سکونتگاههای روستایی مهمترین راهکار توسعه روستایی در کشورهای جهان سوم محسوب میشود مؤسسات مالی و صندوق‌های قرض‌الحسنه زیادی وجود دارند که می‌توانند از طریق ارائه اعتبارات خرد با بهره کم نقش بسزایی در توسعه اقتصادی روستاها در بخشهای مختلف، کارآفرینی، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی داشته باشند از این رو پژوهش حاضر به تحلیل اثرات صندوق کارآفرینی امید در توسعه اقتصادی سکونتگاههای روستایی شهرستان خوی میپردازد. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از جهت روش توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات با بهره‌گیری از دو روش کتابخانهای و میدانی مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفته است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، از مدل تصمیم گیری چند معیاره (TOPSIS) فازی و نرم‌افزار‌های Expert choice، SPSS ، GIS استفاده شده است. نتایج رگرسیون جهت بررسی میزان اثرات صندوق کارآفرینی امید در توسعه اقتصادی سکونتگاههای روستایی خوی، گویای تاثیرات زیاد صندوق کارآفرینی امید در توسعه اقتصادی روستاهای مورد مطالعه است. همچنین ضرایب بتا نشان دادند که در بین شاخصهای توسعه اقتصادی وارد شده به معادله رگرسیون، سهم صندوق کارآفرینی امید در شاخص کاهش وابستگی اقتصادی به دیگران بیشتر از سایر شاخصهای اقتصادی میباشد. در ادامه نیز، به منظور شناسایی نقش صندوق کارآفرینی امید در هر یک از شاخصهای اقتصادی به شناسایی اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیر مستقل بر متغیر وابسته پرداخته شده است. هر یازده شاخص، در سطح p=0/000 (99 درصد اطمینان) رابطه مستقیمی و غیرمستقیمی با صندوق کارآفرینی امید داشتند. در ادامه نیز، جهت بررسی و رتبهبندی شاخصهای توسعه اقتصادی، با توجه به صندوق کارآفرینی امید، از نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. نتایج نشان داد، شاخص افزایش سطح تولیدات به مقدار وزن به دست آمده 130/0، بیشترین میزان اهمیت و شاخص کاهش پیش فروش تولیدات به واسطه با مقدار وزن 065/0، کمترین میزان اهمیت را از دیدگاه متخصصان به خود اختصاص دادهاند. در نهایت نتایج تحلیل فضایی سکونتگاههای روستایی با استفاده از مدل تاپسیس، بیانگر آن است که بیشترین کارآمدی در توسعه اقتصادی از لحاظ ایجاد طرح‌های اشتغال‌زایی در روستای مهلذان(رتبه 1) با میزان ارزش عددی 70/0 را داشته است و سایر روستاها در رتبههای بعدی قرار دارند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حسنعلی جهانتیغ؛ علی اکبر عنابستانی؛ محمود رضا میرلطفی؛ امیدعلی خوارزمی
چکیده
در بازۀ زمانی کنونی، رهیافت روستای خلاق به عنوان دیدگاهی نو در زمینۀ توسعۀ روستایی تلاش دارد تا بستر زندگی با کیفیت و خلاقانه را در مناطق روستایی مهیا سازد. بنابراین هدف مطالعۀ حاضر استخراج شاخصهای روستای خلاق در سکونتگاههای روستایی منطقۀ سیستان و شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر برای گسترش زمینههای خلاقیت روستاییان است. برای ...
بیشتر
در بازۀ زمانی کنونی، رهیافت روستای خلاق به عنوان دیدگاهی نو در زمینۀ توسعۀ روستایی تلاش دارد تا بستر زندگی با کیفیت و خلاقانه را در مناطق روستایی مهیا سازد. بنابراین هدف مطالعۀ حاضر استخراج شاخصهای روستای خلاق در سکونتگاههای روستایی منطقۀ سیستان و شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر برای گسترش زمینههای خلاقیت روستاییان است. برای این منظور از روش تحلیل اثرات متقاطع استفاده شد. اطلاعات مورد نیاز در قالب پرسشنامه دلفی و با استفاده از نظر متخصصان استخراج گردید و پیشران‌های کلیدی اثرگذار بر خلاقیت روستاییان شناسایی گردید. نمونۀ مورد مطالعۀ شامل 29 نفر از کارشناسان در منطقه سیستان میباشند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج نشان میدهد که در مجموع تعداد 6 مؤلفه (انعطاف‌پذری، ابتکار، ترویج و آموزش، خطرپذیری، رهبری و مشارکت) با 69 شاخص در شکلگیری روستای خلاق اثرگذارند که در این بین 18 شاخص به عنوان پیشران‌های کلیدی انتخاب شدند. از بین 18 پیشران، تعداد 6 پیشران بیشترین اثرگذاری و کمترین اثرپذیری را داشتند که شامل "ورود اهالی روستا به فعالیتهای جدید و نوآورانه (با اثرگذاری 32)"، "میزان توانایی مدیران محلی برای هدایت روستا در راستای توسعۀ روستای خلاق (با اثرگذاری 26)"، " استقبال و پذیرش خلاقیت توسط ساکنین محلی روستا در منطقه (با اثرگذاری 23)"، "توسعه ایده‌های خلاقانه جهت بهبود مشارکت مردمی (با اثرگذاری 23)"، " اعتماد به افراد تحصیل‌کرده در تصمیم‌گیری‌ها و مدیریت (با اثرگذاری 21)" و " آموزش و انگیزه بخشی به کارآفرینان در محیط‌های روستایی (با اثرگذاری 21)" میباشند. بنابراین رهیافت روستای خلّاق به عنوان یک رویکرد مفید و کارامد برای رفع موانع توسعه در سکونتگاههای روستایی پیشنهاد می‌گردد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
فرحناز اکبراقلی؛ مجسن قاسمی
چکیده
شکل غالب و گام اول در هوشمندسازی مناطق روستائی، ایجاد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) است. نواحی روستایی به علت بعد مسافت و پراکندگی، از بسیاری امکانات محروم مانده اند و استفاده از فناوری های هوشمند می تواند به شکلی موثر در ارائه خدمات (آموزشی, اداری, بانکی و...) نقش داشته باشد. از ان جا که عملکرد دفاتر در تسریع روند هوشمند سازی روستاها ...
بیشتر
شکل غالب و گام اول در هوشمندسازی مناطق روستائی، ایجاد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) است. نواحی روستایی به علت بعد مسافت و پراکندگی، از بسیاری امکانات محروم مانده اند و استفاده از فناوری های هوشمند می تواند به شکلی موثر در ارائه خدمات (آموزشی, اداری, بانکی و...) نقش داشته باشد. از ان جا که عملکرد دفاتر در تسریع روند هوشمند سازی روستاها موثر می باشد، لذا هدف این تحقیق نیز بررسی عوامل موثر در عملکرد دفاترICT روستایی در حوزه‌ی هوشمندسازی برای گسترش ICT در نواحی روستایی است. پژوهش حاضر جزو تحقیقات کاربردی است و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی مقایسه ای است که از طریق مطالعات اسنادی و میدانی محقق شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 24 روستای دارای دفاتر ICT در شهرستان طبس می باشد. اطلاعات، از طریق روش های میدانی مصاحبه و تکمیل پرسشنامه گردآوری و سپس داده ها با نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. شاخص های مورد بررسی ویژگیهای فردی کارکنان، ویژگیهای روستا و تجهیزات موجود در دفاتر ICT می باشد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عملکرد 24 دفتر ICT روستایی مورد مطالعه از نظر جذب مشتری و آشنایی آنان با فرآیند هوشمند سازی با یکدیگر تفاوت معناداری ندارند. نتایج دیگر پژوهش حاکی است که در سطح اطمینان 95 درصد و سطح معناداری بیش از 05/0 هیچ یک عوامل ویژگیهای کارکنان دفاتر، ویژگیهای روستاها، امکانات و تجهیزات بر میزان عملکرد دفاتر در جذب مشتری و ارتقا هوشمند سازی روستاها، تأثیر معناداری نداشته است. به محققین پیشنهاد می شود برای کشف بهتر عوامل تاثیر گذار بر عملکرد دفاتر از روش های کیفی تحقیق مانند روش های مشارکتی و مصاحبه عمیق با کارکنان و مشتریان، بهره گرفته شود.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وکیل حیدری ساربان؛ شراره صائب
چکیده
تغییر در همه ابعاد آن اعم از اقتصادی، اجتماعی، محیطی، سیاسی و تکنولوژیکی، مذهبی و هنری و غیره توأم با اضطراب و استرس بوده که احساس امنیت اجتماعی را تحت الشعاع قرار میدهد که در این راستا پدیده گردشگری همانند سایر رخدادهای اخیرا ظهور و بروز یافته همانند روبات‌ها، هوش مصنوعی، کامپیوتر همه‌چیزدان، مهندسی ژنتیکی و خلق ابرانسان عاری ...
بیشتر
تغییر در همه ابعاد آن اعم از اقتصادی، اجتماعی، محیطی، سیاسی و تکنولوژیکی، مذهبی و هنری و غیره توأم با اضطراب و استرس بوده که احساس امنیت اجتماعی را تحت الشعاع قرار میدهد که در این راستا پدیده گردشگری همانند سایر رخدادهای اخیرا ظهور و بروز یافته همانند روبات‌ها، هوش مصنوعی، کامپیوتر همه‌چیزدان، مهندسی ژنتیکی و خلق ابرانسان عاری از این قاعده نیست. لذا هدف این مقاله مطالعه تطبیقی احساس امنیت اجتماعی جوامع روستایی دارای گردشگر و فاقد گردشگر شهرستان اردبیل میباشد. این تحقیق از لحاظ هدف، توسعه‌ای و از لحاظ ماهیت، توصیفی و پیمایشی و نیز از نوع علی- مقایسه‌ای و تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ساکنان روستایی دهستان «سردابه» میباشد. با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران، تعداد نمونه مناسب برای این تحقیق 385 نفر بدست آمد؛ از سویی، برای برابری در آزمون و نتیجه، 385 از ساکنان روستایی دهستان فاقد گردشگری «بالغلو» به عنوان گروه شاهد انتخاب شدند. این تحقیق به روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه انجام گردیده است. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسشنامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS، پایایی بخشهای مختلف پرسشنامه تحقیق 80/0 الی 83/0 بدست آمد. نتایج آزمون t در ارتباط با متغیر احساس امنیت اجتماعی دو گروه نشان میدهد جز امنیت نوامیس، امنیت فرهنگی و امنیت احساسی در تمام موارد ذکر شده احساس امنیت اجتماعی (از نظر شاخصهای امنیت جانی، امنیت اخلاقی، امنیت حقوقی، امنیت عاطفی، امنیت فکری و امنیت قضایی) دهستان فاقد گردشگر بیشتر از دهستان دارای گردشگر بوده است. در نهایت، با توجه به نتیجه پژوهش پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محمد مهتری آرانی؛ ابوالفضل باغبانی آرانی؛ یاسر مقصودی گنجه؛ سعید عبدالمنافی
چکیده
هدف تحقیق حاضر بررسی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر برندسازی محصولات کشاورزی (مورد مطالعه: محصول سیب‌زمینی) در شرکت‌های تعاونی روستایی استان اصفهان است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش در دستۀ تحقیقات پیمایشی قرار می‌گیرد. جامعه آماری شامل شرکت‌های تعاونی روستایی استان اصفهان به تعداد 150 شرکت که در سال 1397 انجام گرفت ...
بیشتر
هدف تحقیق حاضر بررسی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر برندسازی محصولات کشاورزی (مورد مطالعه: محصول سیب‌زمینی) در شرکت‌های تعاونی روستایی استان اصفهان است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش در دستۀ تحقیقات پیمایشی قرار می‌گیرد. جامعه آماری شامل شرکت‌های تعاونی روستایی استان اصفهان به تعداد 150 شرکت که در سال 1397 انجام گرفت و از این تعداد، مطابق با جدول کرجسی-مورگان، 110 شرکت به روش نمونهگیری تصادفی خوشه‌ای بهعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها در این تحقیق پرسشنامه استاندارد 44 پرسشی است که میزان آلفای کرونباخ برای این پرسشنامه برابر با 78/0 میباشد. در این تحقیق از نرم افزار Spss، آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون برای تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده استفاده گردید. همچنین از آزمون فریدمن برای رتبهبندی عوامل مؤثر بر برندسازی محصولات کشاورزی در قالب سه دسته دولت، تولیدکننده و مصرف‌کننده در نمونه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل مؤثر بر برندسازی بهترتیب دولت، تولیدکننده و مصرف‌کننده این محصول میباشد. نتایج آزمون رگرسیون بهترتیب حاکی از تأثیر 32، 24 و 22 درصدی نقش دولت، تولیدکننده و مصرف‌کننده بر برندسازی محصول سیب‌زمینی میباشد. از عوامل مؤثر مربوط به دولت میتوان به اهرم‌های حمایتی دولت، اعطای تسهیلات و الزام به برندسازی محصولات کشاورزی اشاره نمود. همچنین نتایج نشان داد که عوامل مؤثر بر برندسازی از منظر تولیدکنندگان شامل آگاهی به برندسازی با تأثیر مثبت و قیمت تمام شده محصول سیب‌زمینی و هزینه‌های ایجاد نام تجاری، تأثیر منفی را بر برندسازی محصول دارند. علاوه براین مصرف کننده نهایی نیز با مولفه‌های کیفیت و نوع بسته‌بندی با تأثیر مثبت و تک فروشی محصول و قیمت با تأثیر منفی در برندسازی محصول سیب‌زمینی مؤثر است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
نسیبه حسینی؛ وحید ریاحی
چکیده
روابط و تعاملات گوناگون و پیوسته‌ای میان شهر و روستا وجود دارد. از اینرو نمی‌توان مناطق روستایی و شهری را در مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها به صورت جداگانه و منفک مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، هدف اصلی تحقیق شناسایی جریانات فضایی درونی و بیرونی سکونتگاههای روستایی و شناسایی نقش و اثرگذاری جریانات فضایی بر شکلگیری و تحول سازمان ...
بیشتر
روابط و تعاملات گوناگون و پیوسته‌ای میان شهر و روستا وجود دارد. از اینرو نمی‌توان مناطق روستایی و شهری را در مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها به صورت جداگانه و منفک مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، هدف اصلی تحقیق شناسایی جریانات فضایی درونی و بیرونی سکونتگاههای روستایی و شناسایی نقش و اثرگذاری جریانات فضایی بر شکلگیری و تحول سازمان فضایی است. در این تحقیق جریان‌های فضایی که عاملی تعیین‌کننده در شکل‌پذیری سازمان فضایی ناحیه مورد مطالعه هستند با رویکرد شبکه‌ای تحلیل شده است. پژوهش حاضر بر اساس ماهیت، اکتشافی و بر مبنای روش، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل 122 نفر از کارشناسان و مدیران شهری و روستایی سکونتگاههای دهستان زبرخان است که از میان آنها به صورت تصادفی تعداد 74 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. دادهها و اطلاعات اولیه مورد نیاز با استفاده از روش میدانی، فن پرسشگری و با ابزار پرسشنامه جمعآوری شده است. دادههای ثانویه نیز با مراجعه به سازمان‌ها و نهادهای متولی به دست آمده است. سپس دادهها و اطلاعات در چارچوب پارادایم شبکه‌ای و با فن تحلیل شبکه و از طریق نرم افزارNodeXL تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان داد که عدم توزیع مناسب خدمات و امکانات و نبود تعادل فضایی سبب‌ساز افزایش جا به جایی و حرکت بین سکونتگاههای انسانی در سطح دهستان شده است. از اینرو سه سکونتگاه قدمگاه، باغشن و درود با رتبههای اول تا سوم به مکان‌های اصلی تردد درون ناحیه‌ای تبدیل شدهاند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل جریان‌ها بیانگر آن است که الگوی جریان‌ها به صورت روابط یکسویه است و پیوندهای مکمل، دوسویه و هم‌افزا شکل نگرفته است. این الگو مطابق با نظریه قطب رشد است و هنوز با الگوی شبکه منطقهای فاصله زیادی دارد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
غریب فاضل نیا؛ حسنعلی جهانتیغ
چکیده
خشکسالی به عنوان پدیده‌ای اجتناب ناپذیر از دیرباز گریبان‌گیر مناطق روستایی کازرون بوده و خسارات زیادی را برای روستائیان در پی داشته است. بدود تردید، نخستین گام برای مقابله با آثار زیان‌بار خشکسالی، شناخت و درک عمیق اثرات آن میباشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر برای مطالعه و تحلیل پیامدهای مکانی و فضایی خشکسالی در مناطق روستایی ...
بیشتر
خشکسالی به عنوان پدیده‌ای اجتناب ناپذیر از دیرباز گریبان‌گیر مناطق روستایی کازرون بوده و خسارات زیادی را برای روستائیان در پی داشته است. بدود تردید، نخستین گام برای مقابله با آثار زیان‌بار خشکسالی، شناخت و درک عمیق اثرات آن میباشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر برای مطالعه و تحلیل پیامدهای مکانی و فضایی خشکسالی در مناطق روستایی شهرستان کازرون در بازۀ زمانی 1397-1375 صورت‌بندی شده است. در این تحقیق برای محاسبات مختصات خشکسالی اقلیمی از شاخصهای (SPI)، (DR) و (PNPI) استفاده شده است. این پژوهش از نوع کاربردی با رویکرد تحلیلی است که با بهره‌گیری از نرم افزار SPSS، به تعیین رابطه بین مقدار بارش و عملکرد تولید گندم و حرکات جمعیتی میپردازد. نتایج نشان میدهد که بین میزان بارندگی و میزان تولید گندم رابطه معنی‌دار و مثبتی برقرار میباشد، بطوریکه با کاهش بارندگی بهطور متوسط، سالانه 5/25 کیلوگرم کاهش عملکرد در هکتار پدید آمده، که در نهایت به کاهش درآمد روستائیان و عدم توسعۀ روستایی می‌انجامد. همچنین نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان میدهد که بین میزان بارش و مهاجرت‌های روستایی با مقدار ضریب همبستگی 763/0 - و سطح خطای کمتر از (010/0) رابطه معنی‌داری وجود دارد، بطوریکه با کاهش میزان بارندگی، مهاجرت‌های روستایی افزایش یافته که این امر خود تاکنون باعث خالی از سکنه شدن 59 روستا شده است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
یعقوب اسفرم؛ حسن استحکام؛ مریم شامانیان؛ رضا اسدی
چکیده
در چند دهه اخیر، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم توسعه که به بررسی و ارزیابی رفاه فردی و جامعه میپردازد مورد توجّه محققان، برنامهریزان و دولتها قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی اثرات بازارچه مرزی تمرچین روی مؤلفه‌های کیفیت زندگی دهستان پیران میباشد. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی مبتنی ...
بیشتر
در چند دهه اخیر، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم توسعه که به بررسی و ارزیابی رفاه فردی و جامعه میپردازد مورد توجّه محققان، برنامهریزان و دولتها قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی اثرات بازارچه مرزی تمرچین روی مؤلفه‌های کیفیت زندگی دهستان پیران میباشد. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی مبتنی بر دادههای میدانی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش روستاهای دهستان پیران از توابع بخش مرکزی پیرانشهر میباشد. براساس روش نمونهگیری طبقه‌بندی شده تصادفی تعداد 300 پرسشنامه تکمیل شد. یافتهها نشان میدهد؛ کیفیت آموزش، کیفیت اوقات فراغت، کیفیت سلامت و بهداشت، پایین‌تر از حد متوسط ارزیابی شدهاند یعنی بازارچه مرزی تأثیری روی ارتقای این مؤلفه‌های کیفیت زندگی نداشته است. کیفیت زیرساختها، اشتغال و درآمد و کیفیت محیط سکونتی در حد متوسط ارزیابی شده است و نشان میدهد که بازارچه مرزی تا حدودی روی این مؤلفهها تأثیر گذاشته است. همچنین نتایج نشان میدهد روستای شین آباد بالاترین و روستای بادآباد پایینترین کیفیت زندگی را دارا میباشند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محمودرضا میرلطفی؛ محمد ملاشاهی
چکیده
یکی از رویکردهای رسیدن به توانمندسازی روانشناختی روستاییان توجه به روحیات و انگیزههای آنها میباشد که به افراد این امکان را میدهد تا با نگاه آیندهپژوهی سرشار از رویدادها، روندها، تصویرها و اقدامها، خواسته فعلی خود را بر اساس نیازهای آتی سنجیده و در جهت تغییر الگوی معیشت اقدام کنند. در این راستا هدف پژوهش حاضر، آیندهپژوهی ...
بیشتر
یکی از رویکردهای رسیدن به توانمندسازی روانشناختی روستاییان توجه به روحیات و انگیزههای آنها میباشد که به افراد این امکان را میدهد تا با نگاه آیندهپژوهی سرشار از رویدادها، روندها، تصویرها و اقدامها، خواسته فعلی خود را بر اساس نیازهای آتی سنجیده و در جهت تغییر الگوی معیشت اقدام کنند. در این راستا هدف پژوهش حاضر، آیندهپژوهی توانمندسازی روانشناختی روستاییان در تغییر الگوی معیشت آنها میباشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه خانوارهای روستایی منطقه سیستان که براساس آمار سال 1395 برابر با 60075 خانوار در 796 نقطه روستایی میباشد. ابتدا بر اساس فرمول شارپ 40 روستا انتخاب شده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در سطح 95 درصد برابر 321 خانوار تعیین گردید که برای تکمیل پرسشنامه به صورت تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات جمعآوری شده با استفاده از آزمونهای پیرسون، رگرسیونهمزمان و گام به گام در نرمافزار spss22 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تحلیلهای فضایی و ترسیم نقشهها نیز از نرمافزار GIS10.1استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین توانمندسازی روانشناختی روستاییان و تغییر الگوی معیشت آنها وجود دارد به‌طوری‌که پیشران روانشناختی با شدت متوسط و واریانس 4/45 درصد در تغییر الگوی معیشت روستاییان مؤثر است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وکیل حیدری ساربان؛ سهیلا باختر؛ عبدالرضا خوش رفتار
چکیده
امروزه امنیت مهمترین و اساسیترین اصل در تدوین راهبرد توسعه گردشگری در جهان قلمداد میشود. امنیت و گردشگری، پارامترهای یک معادله هستند که نسبتی مستقیم با هم دارند. از اینرو پژوهش حاضر با هدف بررسی و ارزیابی تأثیر امنیت اجتماعی بر توسعه گردشگری روستای هدف گردشگری سراب هرسم از توابع شهرستان اسلامآباد غرب انجام شده است. جامعه ...
بیشتر
امروزه امنیت مهمترین و اساسیترین اصل در تدوین راهبرد توسعه گردشگری در جهان قلمداد میشود. امنیت و گردشگری، پارامترهای یک معادله هستند که نسبتی مستقیم با هم دارند. از اینرو پژوهش حاضر با هدف بررسی و ارزیابی تأثیر امنیت اجتماعی بر توسعه گردشگری روستای هدف گردشگری سراب هرسم از توابع شهرستان اسلامآباد غرب انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، اهالی روستای سراب هرسم با جمعیت 473 نفر است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 112 نفر برآورد گردید. شاخصهای در نظر گرفته شده برای تنظیم پرسشنامه در چهار زمینه امنیت بهداشت و سلامت، امنیت جانی و مالی، امنیت ارتباطی و توسعه گردشگری در قالب 43 گویه تنظیم گردید. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسشنامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرمافزار SPSS، پایایی کل پرسشنامه تحقیق 82/0بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS20 بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها بیانگر این است از بین شاخصهای امنیت اجتماعی، شاخص امنیت بهداشت و سلامت بیشترین تأثیر را در توسعه گردشگری داشته است و شاخص امنیت ارتباطی کمترین تأثیر را دارا بوده است و در مجموع امنیت اجتماعی توانسته است باعث توسعه گردشگری در روستا گردد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ صدیقه کرمی نسب؛ مقصود بیات
چکیده
سکونتگاههای انسانی تحت تأثیر عوامل و نیروهای فضاساز، همواره با تأثیرپذیری از فرآیندهای درونی و بیرونی مختلف در حال تغییر و تحول بودهاند. در این میان سکونتگاههای روستایی، بهعنوان جزئی از نظامهای جغرافیایی، که خود متشکل از اجزای مرتبط به یک دیگرند، متأثر از موقعیت و جایگاه مکانی– فضایی، نحوه تعامل ...
بیشتر
سکونتگاههای انسانی تحت تأثیر عوامل و نیروهای فضاساز، همواره با تأثیرپذیری از فرآیندهای درونی و بیرونی مختلف در حال تغییر و تحول بودهاند. در این میان سکونتگاههای روستایی، بهعنوان جزئی از نظامهای جغرافیایی، که خود متشکل از اجزای مرتبط به یک دیگرند، متأثر از موقعیت و جایگاه مکانی– فضایی، نحوه تعامل یا ارتباط (درونی و بیرونی در مقیاس محلی و منطقهای و ملی) خود، در گذر زمان همواره دستخوش تغییراتی بوده که ساختار و کارکرد نواحی روستایی را در مناطق مختلف کموبیش متحول ساخته است. تأثیربخشی نیروهای درونی و بیرونی به نوع و دامنه روابط و همچنین، ویژگیهای نهادهای اجتماعی روستا بستگی دارد. این نیروها بنیادهای اجتماع روستایی، چه بنیادهای محیطی– اکولوژیک و چه بنیادهای اجتماعی– اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تحولات ساختاری- کارکردی سکونتگاههای روستایی روستاهای بخش کردیان از توابع شهرستان جهرم است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و از مجموع مطالعات میدانی وسیع، روش اسنادی و کتابخانهای برای جمعآوری اطلاعات استفاده شده است. بهمنظور بررسی تحولات ساختاری– کارکردی در این روستاها شاخصهایی در ابعاد مختلف (محیطی– اکولوژیکی، اجتماعی– فرهنگی، اقتصادی– معیشتی و کالبدی، فیزیکی) انتخاب شده است. جامعه آماری 1981 خانوار که با فرمول کوکران حجم نمونه 317 نفر برآورد گردید، ابزار پژوهش نیز پرسشنامه، ساکنان خانوار روستاها که روایی آن ازطرف عدهای از متخصصین تأیید شده، و برای تعیین میزان پایایی مقیاس اصلی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ میزان (77/0) استفاده شده است. پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه، تجزیهوتحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه با استفاده از آزمون t و همبستگی اسپیرمن و تفاوت میان این شاخصها در تحولات روستاها مورد ارزیابی قرار گرفته شد. یافتهها نشان میدهد که در بعد محیطی– اکولوژیکی این روستاها شاهد افزایش چاههای عمیق، کاهش آبدهی چشمه و قنوات، تغییر در کاربری اراضی و از بعد اجتماعی با افزایش مهاجرفرستی و مهاجرپذیری، اقدام سیاست‌گذاریهای دولت، از بعد اقتصادی رکود صنایعدستی، امکان اشتغال در فعالیتهای خدماتی- صنعتی در بخش و خارج از بخش، از بعد کالبدی– فیزیکی تحول در شبکه معابر و تحول در ساختوساز مساکن روستایی در اثر گسترش مناسبات روستا- شهری مواجه بودهاند که این تحولات ساختاری تحولاتی در عرصههای کارکردی سکونتگاههای روستایی را بهدنبال داشته است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
فاطمه اسحاقی میلاسی؛ بیت الله محمودی
چکیده
در دستیابی به معیشت پایدار روستایی شناخت دقیق و کامل عوامل مؤثر بر فرآیند شکلگیری و توسعه مناطق روستایی ضرورت دارد. در این راستا شناسایی و ارزیابی معیارها و شاخصهای پایداری معیشت روستایی میتواند راهگشا باشد. در این مطالعه سعی بر آن شد از طریق بررسی منابع کتابخانهای و سوابق مطالعاتی موجود معیارها و شاخصهای معیشت پایدار ...
بیشتر
در دستیابی به معیشت پایدار روستایی شناخت دقیق و کامل عوامل مؤثر بر فرآیند شکلگیری و توسعه مناطق روستایی ضرورت دارد. در این راستا شناسایی و ارزیابی معیارها و شاخصهای پایداری معیشت روستایی میتواند راهگشا باشد. در این مطالعه سعی بر آن شد از طریق بررسی منابع کتابخانهای و سوابق مطالعاتی موجود معیارها و شاخصهای معیشت پایدار روستایی ایران شناسایی و مورد ارزیابی قرار گیرند تا با اولویتبندی آن بتوان به بررسی و ارزیابی معیشت در مناطق روستایی پرداخت. برای این منظور عوامل مؤثر بر معیشت پایدار روستایی در قالب گروه معیار، معیار و شاخصهای هر معیار و به صورت پرسشنامه تدوین گردید. سپس پرسشنامه تدوین شده برای متخصصین ارسال گردید و 11 متخصص که دارای تجربه علمی و عملی در حوزه توسعه پایدار روستایی بودند به ارزیابی معیارها و شاخصها در فرآیند دلفی پرداختند. در مرحله بعد با استفاده از ضریب اهمیت نرمال شده، غربال معیارها و شاخصهای موردنظر انجام پذیرفت. براساس نتایج بهدست آمده، گروه معیار اقتصادی با دارا بودن بالاترین ضریب اهمیت (338/0) مهمترین گروه معیار شناسایی شده است. دو معیار درآمد و هزینه و منابع آبی با ضرایب اهمیت نرمال شده 072/0 و 070/0 نسبت به سایر معیارها دارای اولویت و پس از آن معیار اشتغال و بهداشت و سلامت جامعه در رتبههای بعدی قرار دارند. در بین شاخصهای معیشت پایدار، شاخص درآمد خانوار با ضریب اهمیت نرمال شده 0084/. در رتبه اول قرار دارد و دو شاخص داراییها و هزینه خانوار با ضریب اهمیت یکسان (0081/0) در رتبه دوم قرار گرفته اند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
احسان تقی زاده طوسی؛ محمد راستی؛ علی غلام ولوجردی؛ مالک امیدی
چکیده
در این تحقیق پتانسیل احداث نیروگاه بادی در شهرستان تربتحیدریه و روستاهای اطراف آن و ضرورت ایجاد بادشکن در مناطق روستایی این شهرستان مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به وجود نیروگاه بادی در شهرستان نیشابور، با مقایسه سرعت وزش باد در دو شهرستان تربتحیدریه و نیشابور، پتانسیل امکان احداث نیروگاه بادی در شهرستان تربتحیدریه ...
بیشتر
در این تحقیق پتانسیل احداث نیروگاه بادی در شهرستان تربتحیدریه و روستاهای اطراف آن و ضرورت ایجاد بادشکن در مناطق روستایی این شهرستان مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به وجود نیروگاه بادی در شهرستان نیشابور، با مقایسه سرعت وزش باد در دو شهرستان تربتحیدریه و نیشابور، پتانسیل امکان احداث نیروگاه بادی در شهرستان تربتحیدریه و روستاهای اطراف آن مورد بررسی قرار گرفته است. نمودار سرعت باد (به عنوان شاخص کیفیت باد برای تولید انرژی برق) در طی 11 سال برای دو شهرستان تربتحیدریه و نیشابور، ترسیم و مقایسه گردید. همچنین، ضرورت احداث نیروگاه بادی در روستاهای اطراف شهرستان تربتحیدریه و تأثیر مستقیم و غیرمستقیم آن در توسعه پایدار روستایی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. سرعت وزش باد در دو شهرستان با استفاده از دادههای سازمان هواشناسی، بهصورت خطی– نقطهای تهیه شد. برداشت دادهها در هشت بازه زمانی سهساعته در طول یک شبانهروز انجام گرفت. با تحلیل و بررسی سرعت وزش باد در 32120 بازه زمانی متوالی، مشخص گردید که میانگین سرعت وزش باد در شهرستان تربتحیدریه، در طول 11 سال اخیر (1385 الی 1395)، همواره بیشتر از بیشینه سرعت وزش باد در نیشابور میباشد. بنابراین نتایج حاصل از این تحقیق، نشان میدهد که شهرستان تربتحیدریه، بهخصوص روستاهایی که در حومه آن قرار دارند، پتانسیل احداث نیروگاه بادی را دارا میباشند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
فرشته حاجی فتحعلی؛ مرضیه باقرعطاران
چکیده
چگونگی توزیع امکانات در روستاها بیانگر سطح توسعهیافتگی مناطق بوده و تعادل در توزیع فضایی امکانات نیز میزان دسترسی جمعیت روستایی را در برخورداری از امکانات بیان مینماید. با توجه به اینکه در کشورهای توسعه نیافته به طور طبیعی قسمت عمدهی جمعیت در مناطق روستائی زندگی میکنند، شناخت ویژگیهای ساختاری سطوح توسعهیافتگی و ...
بیشتر
چگونگی توزیع امکانات در روستاها بیانگر سطح توسعهیافتگی مناطق بوده و تعادل در توزیع فضایی امکانات نیز میزان دسترسی جمعیت روستایی را در برخورداری از امکانات بیان مینماید. با توجه به اینکه در کشورهای توسعه نیافته به طور طبیعی قسمت عمدهی جمعیت در مناطق روستائی زندگی میکنند، شناخت ویژگیهای ساختاری سطوح توسعهیافتگی و آگاهی از ظرفیتها و توانمندیهای محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادلهای منطقهای گام نخست شناخت و سطحبندی مناطق از نظر میزان برخورداری در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و خدماتی در فرآیند برنامه ریزی توسعه منطقهای میباشد که با این کار تنگناها و محدودیتهای مناطق مشخص شده و میتوان برای رفع آنها اقدام نمود. در این راستا هدف اصلی این پژوهش دستیابی به میزان توسعهیافتگی و یا محرومیت دهستانهای استان قزوین میباشد. جهت دستیابی به این هدف از روش توصیقی- تحلیلی و مدل اسکالوگرام استفاده شده است. میزان توسعهیافتگی دهستانهای استان قزوین از نظر 41 شاخص از جمله شاخصهای آموزشی، بازرگانی، فرهنگی، بهداشتی– درمانی، زیربنایی و ... مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که در این رتبهبندی از بین 46 دهستان موجود در استان قزوین، پیر یوسفیان در شهرستان البرز در رتبه اول قرار داشته و دهستان الموت پایین در شهرستان قزوین در رتبه آخر جدول قرار گرفته است. سپس با توجه به امتیاز بدست آمده دهستانها به چهار دسته برخوردار، نسبتا برخوردار، نیمه برخوردار و محروم تقسیمبندی شدهاند. دهستانهای محروم بیشتر در شهرستانهای قزوین و آوج قرار گرفته و دهستانهای برخوردار در شهرستان بوئین زهرا قرار گرفتهاند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
مهدی چراغی؛ بهروز محمدی یگانه؛ سمانه سادات موسوی زارع
چکیده
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحال توسعه، کشاورزی تنها منبع اشتغال و درآمد برای خانوارهای روستایی نیست بلکه فعالیتهای غیرکشاورزی نیز اهمیت بالایی دارند. در همین راستا توسعه فعالیتهای غیرکشاورزی به افراد و خانواده‌ها این امکان را میدهد تا معیشت خود را تأمین نموده و استانداردهای زندگی خود را افزایش دهند. تحقیق حاضر ...
بیشتر
در بسیاری از کشورهای توسعهیافته و درحال توسعه، کشاورزی تنها منبع اشتغال و درآمد برای خانوارهای روستایی نیست بلکه فعالیتهای غیرکشاورزی نیز اهمیت بالایی دارند. در همین راستا توسعه فعالیتهای غیرکشاورزی به افراد و خانواده‌ها این امکان را میدهد تا معیشت خود را تأمین نموده و استانداردهای زندگی خود را افزایش دهند. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر درآمدهای غیرزراعی در امنیت غذایی خانوارهای محدوده مورد مطالعه انجام شده است. بر اساس هدف، پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش بهصورت توصیفی– تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای روستاهای دهستان فضل واقع در شهرستان نیشابور میباشد. تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران 304 خانوار تعیین و پرسشنامهها با استفاده از روش نمونهگیری سیستماتیک تکمیل شد. برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش (مقیاس ناامنی غذایی و استاندارد کالری) استفاده شده است. طبقه‌بندی وضعیت امنیت غذایی خانوارهای روستایی نشان میدهد، 9/56 درصد خانوارها دارای امنیت غذایی، 3/30 درصد دارای ناامنی غذایی بدون گرسنگی، 5/11 درصد دارای ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط و 3/1 درصد خانوارها نیز دارای ناامنی غذایی با گرسنگی شدید میباشند. در ادامه طبقه‌بندی امنیت غذایی خانوار در دهستان موردمطالعه بر اساس سبد کالای مصرفی نشان میدهد که 79/40 درصد از پاسخ‌دهندگان، دارای امنیت غذایی و 21/59 درصد دارای ناامنی غذایی میباشند. همچنین نتایج مربوط به آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تی جفت نشان میدهد که با افزایش فعالیتهای غیرزراعی نیز امنیت غذایی خانوارها افزایش پیدا می‌کند، بنابراین میتوان نتیجهگرفت که تنوع در دستیابی به منابع درآمدی غیر از بخش کشاورزی باعث افزایش دسترسی، دستیابی و ثبات در مصرف مواد غذایی و در نهایت تحقق امنیت غذایی میشود.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حسین خادمی
چکیده
تعاونیهای روستایی ازجمله نهادهای اساسی در جوامع روستایی بهشمار میآیند که با بهکارگیری فنون و رهیافتهای مشارکتی نقش مؤثری در بهکارگیری نیروی کار زنان ایفا مینمایند. برهمین اساس مطالعه حاضر، با هدف بررسی و یافتن زمینههای ایجاد تعاونیهای تولیدی و خدماتی زنان در مناطق روستایی شهرستان ابرکوه و بخش ...
بیشتر
تعاونیهای روستایی ازجمله نهادهای اساسی در جوامع روستایی بهشمار میآیند که با بهکارگیری فنون و رهیافتهای مشارکتی نقش مؤثری در بهکارگیری نیروی کار زنان ایفا مینمایند. برهمین اساس مطالعه حاضر، با هدف بررسی و یافتن زمینههای ایجاد تعاونیهای تولیدی و خدماتی زنان در مناطق روستایی شهرستان ابرکوه و بخش نیر شهرستان تفت از توابع استان یزد انجام شده است. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی و در زمره تحقیقات توصیفی– تحلیلی و مبتنیبر پیمایش است. برای تعیین حجم نمونه آماری، از طریق جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان از میان زنان ساکن در محدوده مورد مطالعه، 72 نفر تعیین شد که از دو ویژگی متقاضی بودن برای ایجاد تعاونی و آشنا بودن با زمینههای کار و فعالیت برای زنان، برخوردار بودند. روش جمعآوری اطلاعات کیفی، استفاده از روش ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) و برای اطلاعات کمی، از ابزار پرسشنامه بهره گرفته شد. یافتههای پژوهش نشان داد که 9/81 درصد زنان دیدگاه مثبت و موافقی در سطوح اجرایی زمینههای ایجاد تعاونیها داشته که مهمترین آنها را میتوان بخشهای کشاورزی، آموزش و خدمات برشمرد. به این معنی که آنان خواستار برعهده گرفتن نقشهای اجتماعی و اقتصادی بوده و عضویت در تعاونی‌هایی را ترجیح میدهند که مطابق با علاقه آنها باشد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
شمسی صالح پور؛ حمید جلالیان
چکیده
ارتقاء کیفیت زندگی یکی از مفاهیم محوری توسعه پایدار است که در تمام زمینههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی ظاهر میشود. هدف اصلی این مقاله سنجش پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی دهستان حسنلو از توابع شهرستان نقده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را دو گروه خانوارهای ...
بیشتر
ارتقاء کیفیت زندگی یکی از مفاهیم محوری توسعه پایدار است که در تمام زمینههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی ظاهر میشود. هدف اصلی این مقاله سنجش پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی دهستان حسنلو از توابع شهرستان نقده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را دو گروه خانوارهای روستایی و مسئولان محلی تشکیل میدهد. برای تعیین حجم نمونه از مدل کوکران و برای نمونه گیری از نمونه گیری در دسترس و هدفمند استفاده شده است. گردآوری اطلاعات به صورت میدانی با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. دادههای جمعآوری شده با بهره‌گیری از نرمافزار SPSS و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تی تک نمونهای، تحلیل واریانس یک‌طرفه، آزمون توکی و مدل تصمیم‌گیری چند شاخصه WASPAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج کلی حاصل از مقایسه دیدگاه‌های مردم و مسئولین نشان داد که بهبود تمام شاخصهای مورد بررسی برای پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی ضروری به نظر می‌رسد. ازاین‌رو، بین نظرات هر دو گروه مردم و مسئولین همسانی وجود دارد. نتایج کلی پژوهش نشان داد سطح کیفیت زندگی در محدوده موردمطالعه پایین‌تر از حد متوسط (با امتیاز 91/2) است. همچنین نتایج تحلیل WASPAS نشان داد که روستاهای حسنلو، بارانی کرد و شیخ احمد به لحاظ کیفیت زندگی با رتبه یک، دو و سه در قیاس با سایر سکونتگاهها، در سطح پایداری متوسط قرار دارند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
سعیده علوی؛ حسین نظمفر؛ علی عشقی چهاربرج
چکیده
شناخت امکانات و در پی آن تعیین سطوح برخورداری جامعه روستایی، نخستین گام در فرآیند برنامهریزی و توسعه برای این جامعه بهشمار میرود. از آنجا که توسعه مفهومی چندبعدی است بررسی سطوح و ابعاد مختلف توسعه و آگاهی از میزان برخورداری نواحی مختلف میتواند گامی مؤثر در برنامهریزی باشد. این امر نهتنها از بعد روستایی ، بلکه از ...
بیشتر
شناخت امکانات و در پی آن تعیین سطوح برخورداری جامعه روستایی، نخستین گام در فرآیند برنامهریزی و توسعه برای این جامعه بهشمار میرود. از آنجا که توسعه مفهومی چندبعدی است بررسی سطوح و ابعاد مختلف توسعه و آگاهی از میزان برخورداری نواحی مختلف میتواند گامی مؤثر در برنامهریزی باشد. این امر نهتنها از بعد روستایی ، بلکه از جنبه منطقهای دارای اهمیت است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی میباشد. در این پژوهش 58 متغیر با استفاده از مدل پرومته و گایا براساس دادههای سال 1390 تحلیل شدهاست. نتایج حاصلاز پژوهش نشان میدهد دهستانهای قشلاق شمالی و ساوالان در رتبههای اول و دوم و دهستانهای اجارودشمالی، محمودآباد، اجارودمرکزی و انگوت شرقی در رتبههای آخر قرار دارند. از مجموع 19 دهستان موردمطالعه بهترتیب 3 دهستان برخوردار (35%)، 5 دهستان تقریباً برخوردار (30%)، 7 دهستان تقریباً نابرخوردار (26%) و 4 دهستان نابرخوردار (9%) میباشند. میان برخورداری و اندازه جمعیت دهستانها رابطه مستقیم وجود دارد درنتیجه دهستانهای برخوردار 35 درصد از جمعیت منطقه را در خود جای دادهاند این درحالیاست که 3 دهستان در گروه برخوردار قرار دارد. درحالیکه 4 دهستان گروه نابرخوردار 9 درصد از جمعیت منطقه را دارا میباشند. ادامه این روند، تخصیص اعتبارات و امکانات بیشتر به دهستانهای بزرگ، موجب خالی شدن روستاهای دهستانهای کوچک مقیاس خواهد شد و مشکلات زیادی بهبار خواهد آورد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
مهرشاد طولابی نژاد؛ سیروس قنبری؛ فاطمه دوستی مقدم؛ مهدی براهوئی اول
چکیده
استفاده از شیوههای مدیریت زمین میتواند باعث کاهش فرسایش خاک، افزایش بهرهوری زمینهای کشاورزی و بهتبع آن افزایش تولیدات کشاورزی گردد. با اینحال عوامل مختلفی مانند فیزیکی، فنی، اقتصادی و اجتماعی تصمیم کشاورزان برای استفاده از شیوههای مدیریت پایدار زمین را تحت تأثیر قرار میدهند. در تحقیق حاضر، با توجه به ظرفیت ...
بیشتر
استفاده از شیوههای مدیریت زمین میتواند باعث کاهش فرسایش خاک، افزایش بهرهوری زمینهای کشاورزی و بهتبع آن افزایش تولیدات کشاورزی گردد. با اینحال عوامل مختلفی مانند فیزیکی، فنی، اقتصادی و اجتماعی تصمیم کشاورزان برای استفاده از شیوههای مدیریت پایدار زمین را تحت تأثیر قرار میدهند. در تحقیق حاضر، با توجه به ظرفیت مالی و منابع انسانی به بررسی عوامل مهم اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر استفاده از شیوههای مدیریت زمینهای کشاورزی توسط کشاورزان در مناطق کوهستانی پرداخته شد. جامعه آماری شامل خانوارهای کشاورز است (514N=). با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونهگیری تصادفی ساده 200 خانوار بهعنوان نمونه انتخاب شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بود. برای تحلیل دادهها و بهمنظور استخراج عوامل ناشی از دوران ماتریس، از تحلیل عاملی اکتشافی(EFA) استفاده شد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که از میان هشت عامل مشخصشده بهوسیله تحلیل عاملی، چهار عامل بهطور قابل توجهی انجام شیوههای مدیریت پایدار زمین را تحت تأثیر قرار دادهاست: 1) دسترسی بهرهبرداران به خدمات پشتیبانی؛ 2) جایگاه و موقعیت خانوادگی؛ 3) تجربه و مدیریت مشارکتی؛ و 4) درآمد خانوار از فروش محصولات. لذا بهمنظور افزایش سرمایهگذاری باید خدمات حمایتی بیشتری در اختیار کشاورزان (بهخصوص اعتبارات خرد) قرارگیرد، همچنین اقدامات لازم جهت مشارکت بیشتر در زمینه مدیریت پایدار زمین (بهعنوان مثال، آموزش کشاورزان) انجامگیرد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
شاپور ظریفیان؛ سمیه لطیفی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین سطح توسعه یافتگی دهستانهای استان همدان با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه انجام شده است. به منظور سنجش سطح توسعه دهستانها 53 شاخص در هشت گروه شاخصهای جمعیتی، زیربنایی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، ارتباطی، خدماتی، اداری و سیاسی و اقتصادی و تولیدی تعریف و تنظیم گردید و وزن هر یک آنها با بهره‌گیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تعیین سطح توسعه یافتگی دهستانهای استان همدان با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه انجام شده است. به منظور سنجش سطح توسعه دهستانها 53 شاخص در هشت گروه شاخصهای جمعیتی، زیربنایی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، ارتباطی، خدماتی، اداری و سیاسی و اقتصادی و تولیدی تعریف و تنظیم گردید و وزن هر یک آنها با بهره‌گیری از روش‌های آنتروپی و AHP و تلفیق نتایج آنها تعیین شد. سپس سطح توسعه دهستانهای استان با استفاده از تکنیک‌های TOPSIS، SAW و تاکسونومی عددی مشخص شد. برای رتبهبندی نهایی دهستانها نتایج حاصل از هر سه تکنیک با استفاده از روش‌های میانگین رتبه‌ها، بردا و کاپلند ادغام گردید و دهستانها براساس نتیجه نهایی رتبهبندی شدند. رتبهبندی نهایی دهستانهای استان همدان به لحاظ سطح توسعه یافتگی نشان داد، دهستانهای مهاجران شهرستان بهار، الوندکوه غربی شهرستان همدان و گرین شهرستان نهاوند در هر سه روش توسعه یافته‌ترین و دهستانهای گیان شهرستان نهاوند، کمازان سفلی شهرستان ملایر و گل تپه شهرستان کبودراهنگ توسعه نیافته‌ترین دهستانهای استان همدان میباشند. به لحاظ توسعه یافتگی بین دهستانهای استان نابرابری زیادی وجود دارد و توزیع خدمات و امکانات در سطح دهستانها براساس عدالت فضایی صورت نگرفته است. با توجه به نتایج بدست آمده توصیه میشود برنامهریزان و سیاست‌گذاران تلاش خود را معطوف به یافتن چرایی فاصله‌ها و شکاف‌های توسعه‌ای دهستانهای استان نمایند و با ایجاد و تقویت مراکز خدمات‌رسانی در سطح دهستانها و روستاهای مرکزی زمینه دستیابی به تعادل منطقهای در دهستانهای استان را فراهم آورند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
سعید ملکی؛ محمود عبیات؛ علی کیومرثی
چکیده
یکی از مسائلی که در امر مدیریت پسماند حائز اهمیت است، مبحث مکان‌یابی محل دفن پسماند و شیرابه‌های ناشی از آن در نواحی روستایی است. تاکنون در رابطه با ارزیابی آسیب‌پذیری آلودگی آبخوان با استفاده از این مدلها و یا مدل‌های مشابه(مانندAvi و Sintacsو Siو...) مطالعات زیادی انجام شده است. اما باتوجه به اهمیت موضوع پسماند و تاثیر ...
بیشتر
یکی از مسائلی که در امر مدیریت پسماند حائز اهمیت است، مبحث مکان‌یابی محل دفن پسماند و شیرابه‌های ناشی از آن در نواحی روستایی است. تاکنون در رابطه با ارزیابی آسیب‌پذیری آلودگی آبخوان با استفاده از این مدلها و یا مدل‌های مشابه(مانندAvi و Sintacsو Siو...) مطالعات زیادی انجام شده است. اما باتوجه به اهمیت موضوع پسماند و تاثیر آن بر‌محیط اطراف و همچنین آلودگی آبهای زیرزمینی توسط شیرابه پسماندها، این مدلها به عنوان ابزاری توانمند جهت توصیف حفاظت از این چنین مناطقی است که متاثر از آلاینده‌ها هستند. هدف اصلی از انجام این تحقیق کاربرد مدل Gods در انتخاب محل دفن پسماند است. در واقع محل دفنی انتخاب شود که کمترین تاثیر از آلودگی آبخوان را داشته باشد. روش‌های گردآوری این پژوهش، اسنادی(کتابخانهای)، میدانی و روش مطالعه توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش از مدلGods جهت مکان‌یابی محل دفن پسماند روستایی استفاده شده است. باتوجه به نقشه آسیب‌پذیری آبخوان و با در نظرگرفتن میزان پتانسیل آلودگی -آبخوان در قسمت‌های مختلف میتوان مکان مناسبی جهت دفن پسماند تعیین کرد. نتایج نشان میدهد با استفاده از مدل Gods در وضع موجود حدود % 6/1 درصد محدوده مورد مطالعه مجموعاً در وضعیت آسیب‌پذیری خیلی‌کم و قابل اغماض قرار گرفته که میتوان با در نظرگرفتن این نواحی مکانی مناسب جهت دفن پسماند تعیین کرد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حمدالله سجاسی؛ یعقوب اسفرم؛ مهناز رهبری
چکیده
مدیریت روستایی از جنبه های مختلف همواره جای مطالعه و بررسی دارد. یکی از این جنبه ها که نقشی موثر در فرآیند توسعه و تقویت عملکرد مدیریت روستایی دارد بررسی و تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب پذیری کالبدی مناطق روستایی همسو با توسعه پایدار می باشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش برسی جایگاه مدیریت محلی و حکمروایی خوب در کاهش آسیب پذیری ...
بیشتر
مدیریت روستایی از جنبه های مختلف همواره جای مطالعه و بررسی دارد. یکی از این جنبه ها که نقشی موثر در فرآیند توسعه و تقویت عملکرد مدیریت روستایی دارد بررسی و تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب پذیری کالبدی مناطق روستایی همسو با توسعه پایدار می باشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش برسی جایگاه مدیریت محلی و حکمروایی خوب در کاهش آسیب پذیری کالبدی است. بدین منظور با استفاده از 9 شاخص حکمروایی خوب و 7 شاخص آسیب پذیری کالبدی که لازمه تحلیل نقش مدیریت محلی در کاهش آسیب پذیری کالبدی می باشد، با روش توصیفی- تحلیلی و با سنجش کمی داده ها و با بهره گیری از مدل TOPSIS ، آزمون T-TEST، آزمون پیرسون و رگرسیون چندگانه بررسی شده است. نتایج نشان دادکه محدوده مورد مطالعه به لجاظ حکمروایی و آسیب پذیری کالبدی وضعیت مناسبی ندارد. نتیجه پژوهش حاضر بر این نکته تاکید دارد که بین حکمروایی خوب روستایی و توسعه کالبدی رابطه مستقیم و شدید وجود دارد و با پایین بودن سطح مدیریت محلی و حکمروایی خوب روستایی سطح توسعه کالبدی نیز بهبود پایین خواهد بود. همچین آزمون رگرسیون چندگانه نشان داد که حکمروایی خوب در صورت عملی شدن می تواند بر بهبود شاخص های آسیب پذیری اثر گذار بوده و محیط پایداری را به لحاظ کالبدی فراهم آورد. آگاه ساختن جامعه روستایی از نظام فنی، تفویض اختیار و قدرت بیشتر به دهیاری ها، توانمندسازی و ظرفیت سازی مردم و نهادهای محلی در توسعه مساکن از پیشنهادهای کاربردی در این زمینه است
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وکیل حیدری ساربان؛ حمدالله سجاسی قیداری؛ علی مجنونی توتاخانه
چکیده
سرمایه روانشناختی بهعنوان نیرویی در جهت بهبود عملکرد فرد و سازمان، افزایش قدرت نفوذ، نهاد و سکونتگاههای انسانی، افزایش درآمد و ایجاد مزیت رقابتی نگریسته میشود. هدف اصلی اینمطالعه بررسی نقش سرمایه روانشناختی در بهبود رضایتمندی شغلی کشاورزان میباشد. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی- تحلیلی میباشد ...
بیشتر
سرمایه روانشناختی بهعنوان نیرویی در جهت بهبود عملکرد فرد و سازمان، افزایش قدرت نفوذ، نهاد و سکونتگاههای انسانی، افزایش درآمد و ایجاد مزیت رقابتی نگریسته میشود. هدف اصلی اینمطالعه بررسی نقش سرمایه روانشناختی در بهبود رضایتمندی شغلی کشاورزان میباشد. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی- تحلیلی میباشد که با استفاده از روش پیمایش انجام شده است. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. دادهها با استفاده از پرسشنامه جمعآوری شد که تعداد30 پرسشنامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی بخشهای مختلف پرسشنامه تحقیق 72/0 الی 79/0 بهدست آمد. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش، شامل کل بهرهبرداران کشاورزی شهرستان اردبیل میباشد (29000N=)، که از این میان تعداد 380 نفر با استفاده از فرمول کوکران و با استفاده از نمونهگیری تصادفی ساده بهعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین تمامی متغیرهای تحقیق با افزایش رضایتمندی شغلی رابطه مستقیم و معنی‌داری وجود دارد. همچنین، در آزمون رگرسیون چندگانه خطی متغیرهای خودکارآمدی، تاب‌آوری و خوش‌بینی توانایی تبیین 41/0 درصد از تغییرات متغیر رضایتمندی شغلی را دارا میباشند.
