راهبردهای توسعه روستایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

فرم های نشریه

راهنمای نویسندگان

بررسی پیامدهای مکانی و فضایی خشکسالی اقلیمی در مناطق روستایی شهرستان کازرون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه زابل- عضو هیئت علمی

2 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی

چکیده

خشکسالی به عنوان پدیده‌ای اجتناب ناپذیر از دیرباز گریبان‌گیر مناطق روستایی کازرون بوده و خسارات زیادی را برای روستائیان در پی داشته است. بدود تردید، نخستین گام برای مقابله با آثار زیان‌بار خشکسالی، شناخت و درک عمیق اثرات آن می‌باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر برای مطالعه و تحلیل پیامدهای مکانی و فضایی خشکسالی در مناطق روستایی شهرستان کازرون در بازۀ زمانی 1397-1375 صورت‌بندی شده است. در این تحقیق برای محاسبات مختصات خشکسالی اقلیمی از شاخص‌های (SPI)، (DR) و (PNPI) استفاده شده است. این پژوهش از نوع کاربردی با رویکرد تحلیلی است که با بهره‌گیری از نرم افزار SPSS، به تعیین رابطه بین مقدار بارش و عملکرد تولید گندم و حرکات جمعیتی می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که بین میزان بارندگی و میزان تولید گندم رابطه معنی‌دار و مثبتی برقرار می‌باشد، بطوری‌که با کاهش بارندگی به‌طور متوسط، سالانه 5/25 کیلوگرم کاهش عملکرد در هکتار پدید آمده، که در نهایت به کاهش درآمد روستائیان و عدم توسعۀ روستایی می‌انجامد. همچنین نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که بین میزان بارش و مهاجرت‌های روستایی با مقدار ضریب همبستگی 763/0 - و سطح خطای کمتر از (010/0) رابطه معنی‌داری وجود دارد، بطوری‌که با کاهش میزان بارندگی، مهاجرت‌های روستایی افزایش یافته که این امر خود تاکنون باعث خالی از سکنه شدن 59 روستا شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of Spatial Effects of Climatic Drought on Rural Regions of Kaziroon

نویسندگان [English]

  • Gharib Fazelniya 1
  • hassanali jahantigh 2

1 Department of Geography ,. Faculty of literature and humanities, University of Zabol, Zabol, Sistan and Baluchestan province, iran.

2 department of geography, faculity of literature and humanities. univercity of mashhad

چکیده [English]

Drought as an unavoidable natural disaster has had bad effects lots of problems in Iranian villages since ancient times. Undoubtedly, understanding the deep aspects and effects of this phenomenon is concerned as the first step to overcome it. Here the regional drought and its spatial effects on villages of Iran are considered through SPI, DR, PNPI indices to calculate these regional effects. In This applied research the relationship between precipitation and crop production and population movement is studied using SPSS software analytically. The results showed that decreasing crop production to the extent of 21.5 K.gr/ha has affected on life levels of rural population negatively. This situation has had financial losses to the extent of 9156603629 Rials in these areas. Also, the out coming results through Pierson regression tests has showed that there is a significant relationship between precipitation levels and the migrations of rural families to the other regions ( p= 0.010). On the base of this study it has been showed that drought has caused rural migrations and remained 16 abandoned.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought Results
  • Performance of Agricultural Products
  • Rural Migration
  • Kaziroon
مراجع
اختری، ر. ا.، مهدیان، م .ح. و مرید، س. 1385. تحلیل مکانی شاخص­های خشکسالی SPI و EDI در استان تهران. تحقیقات منابع آب، 3: 38-27.
امیدوار، ک. و خسروی، ی. 1388. ارزیابی روش کریجینگ در تعیین مدلی بهینه جهت پایش شاخص بارندگی استاندارد در محیط GIS (مطالعه موردی: استان یزد). دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن. اصفهان: مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.
بیک­محمدی، ح.، نوری، ه. و بذر افشان، ج. 1384. اثرات خشکسالی­های 1383- 1377 بر اقتصاد روستایی سیستان و راهکارهای مقابله با آن. مجله جغرافیا و توسعه، 3(1): 72- 53.
پیری، حل.، عباس­زاده، م.، راهداری، و. و ملکی، س. 1392. ارزیابی تطبیقی 4 نمایه خشکسالی هواشناسی با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان). مجله مهندسی منابع آبی، 6: 36-25.
توکلی‌نیا، ج.، پاک‌نهاد، م. ر.، ریسی، حسین. و آقایی، پ. 1395. ارزیابی چالش­های اجتماعی ناشی از بحران خشکسالی بر توسعه پایدار روستایی مورد پژوهی: دهستان میانده از توابع بخش شبیکوه، شهرستان فسا. مجله جغرافیایی سرزمین، 13(49): 27- 13.
جمشیدی، م.، نوری زمان‌آبادی، س. ه.، صیدایی‌گل‌سفیدی، س . ا. و رحیمی، د. 1394. اثرات خشکسالی­های 1383- 1377 بر اقتصاد روستایی سیستان و راهکارهای مقابله با آن. مجله اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، 3(13): 17- 1.
رضایی، ر.­ ا.، حسینی، س. م. و شریفی، ا. 1389. واکاوی و تبیین تأثیر خشکسالی بر مناطق روستایی شهرستان زنجان (مطالعه  موردی: روستای حاج آرش). فصلنامه پژوهش­های روستایی، 1(3):130- 109.
زاهدی قره آغاج، م. و قویدل رحیمی، ی. 1386. تعیین آستانه خشکسالی و محاسبه میزان بارش قابل اعتماد ایستگاه­های حوضه آبریز دریاچه ارومیه. فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، 59: 34-21.
زرقانی، س. ه.،‌ عباس‌زاده، م.، موسوی، س. م. ب. و سعادتی، ز. 1397. تحلیل آثار و پیامدهای اجتماعی – امنیتی خشکسالی با تأکید بر استان‌های شرقی. مجموعه مقالات همایش ژئوپلیتیک و توسعه محلی – منطقه‌ای رویکردی در پایداری شرق ایران، دانشگاه بیرجند.
زمانی، ر.، آخوند علی، ع. م.، سلیمانی، ک.، انصاری، ف. و اله بخشیان، پ. 1391. کاربرد زمین آمار در پهنه­بندی شدت­های خشکسالی (مطالعه موردی: استان فارس). پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 3(6): 29-15.
زند، م. 1397. اثرات اقتصادی خشکسالی بر درآمد کشاورزان دیم­کار (گندم و جو) در شهرستان خرم‌آباد. هفتمین همایش ملی سامانه‌های سطوح آبگیر باران – تهران – اول و دوم اسفندماه 1397. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری – انجمن سیستمهای سطوح آبگیر باران.
عزیزی، ق. و صفر خانی، ع. ا. 1381، ارزیابی خشکسالی و تأثیر آن بر عملکرد گندم دیم در استان ایلام با تاکید بر خشکسالی های اخیر (1379- 1377)، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 6 (2): 76-61.
فرج­زاده اصل، م.، کاشکی، ع. ا. و شایان، س. . تحلیل تغییر پذیری عملکرد محصول گندم دیم با رویکرد تغییرات اقلیمی (منطقه مورد مطالعه استان خراسان رضوی)، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 13 (3): 256-227.
کردوانی، پرویز، 1380. خشکسالی و راه­های مقابله با آن در ایران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
کیانی سلمی، ص. و امینی فسخودی، ع. ا.1396. تبیین عوامل اجتماعی خشکسالی و شناسایی آثار آن. مجله برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 7 (4): 18- 1.
لئشی‌زند، م. 1383. بررسی اقلیمی خشکسالی­های ایران و راهکارهای مقابله با آن. رساله دکتری اقلیم­شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
محمدی یگانه، ب. و حکیم­دوست، ی. 1388. اثرات اقتصادی خشکسالی و تأثیر آن بر ناپایداری روستاها در استان زنجان (مطالعه موردی: دهستان قره پشتلو). مجموعه مقالات همایش منطقه­ای بحران آب و خشکسالی، دانشگاه آزاد اسلامی رشت.
محمدی یگانه، ب.، رضایی، ح. و چراغی، م. 1391. واکاوی تأثیرات خشکسالی بر اقتصاد نواحی روستایی شهرستان ابرکوه. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 3 (6): 68-57.
مرکز آمار ایران. 1375. سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان کازرون. سالنامه­ی آماری. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir، آخرین دستیابی: 3/7/1395.
مرکز آمار ایران. 1385. سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان کازرون. سالنامه­ی آماری. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir، آخرین دستیابی: 3/7/1395.
مرکز آمار ایران. 1390. سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان کازرون. سالنامه­ی آماری. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir، آخرین دستیابی: 3/7/1395.
مرکز آمار ایران. 1395. سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان کازرون. سالنامه­ی آماری. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir، آخرین دستیابی: 3/7/1395.
مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی کازرون. 1390. آمارنامه کشاورزی 1395-1375 شهرستان کازرون. سالنامه­ی آماری. قابل دسترسی در: http: kazeroon-fajo.ir ، آخرین دستیابی: 5/10/1389.
نساجی­زواره، م. 1380. بررسی اثرات اقتصادی- زیست محیطی و اجتماعی خشکسالی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مقابله با بحران آب، جلد 1، دانشگاه زابل.
هاشمی­نیا، م. 1383. مدیریت آب در کشاورزی، چاپ اول انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
یزدانی، و.، زارع ابیانه، ح. و شادمانی، م. 1390. تحلیل فراوانی و پهنه‌بندی خشکسالی‌های ایران با کاربرد نمایه شاخص استاندارد شده بارش. فصلنامه مهندسی منابع آب، 4(8): 43-31.
Balint, Z., Mutua, F., Muchiri, P. and Omuto, C.T. 2013. Monitoring Drought with the Combined Drought Index in Kenya, Journal of Developments in Earth Surface Processes, 16: 341-356.
Campbell, D., Barker, D., and McGregor, D. 2010. Dealing with drought: Small farmers and environmental hazards in southern set, Applied Geography, 31(1): 146-158.
Hayes, M.J. 2000. Drought Indices, National Drought Mitigation Center.
IFAS. 2008. What is Drought? The Disaster Handbook, National Edition, University of Florida.
Liu, C., Golding, d. and Gong, G. 2008. Farmers coping response to the low flows in the lower Yellow River: A case study of temporal dimensions of vulnerability, Global environmental change, 18:543 - 553.
Nunez, J.H., Verbist, K., Wallis, J.R., Schaefer, M.G., Morales, L. & Cornelis, W.M. 2011. Regional Frequency Analysis for Mapping Drought Events in North- Central Chile, Journal of Hydrology, 405: 352-366.
Naveen, P., & Cynthia, B., & Byjesh, K. 2014. Vulnerability and policy relevance to drought in the semi-arid tropics of Asia – A retrospective analysis, Weather and Climate Extremes, 3: 54–61
Osbahr, H., Twyman, C., Adger, W.N., and Thomas, D.S.G. 2008. Effective livelihood adaptation to climate change disturbance: scale dimensions of practice in Mozambique, Geoforum, 39: 1951-1964.
راهبردهای توسعه روستایی
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 22
تابستان 98 راهبردهای توسعه روستایی
تیر 1398
صفحه 145-157
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار