مقاله پژوهشی
توسعه روستایی
سیدمحمد فهیمی فرد؛ بهمن بازگیر
چکیده
در این مطالعه به شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی ریسک‌های انتقال و توزیع گاز به مناطق روستایی و ارائه راهکارهای لازم جهت پوشش آنها پرداخته شد. برای این منظور جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز، پرسشنامه طراحی شده میان نمونه تعیین شده (به روش گلوله برفی) از خبرگان صنعت گاز کشور و بویژه استان هرمزگان توزیع شد و از میان آنها 17 پرسشنامه ...
بیشتر
در این مطالعه به شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی ریسک‌های انتقال و توزیع گاز به مناطق روستایی و ارائه راهکارهای لازم جهت پوشش آنها پرداخته شد. برای این منظور جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز، پرسشنامه طراحی شده میان نمونه تعیین شده (به روش گلوله برفی) از خبرگان صنعت گاز کشور و بویژه استان هرمزگان توزیع شد و از میان آنها 17 پرسشنامه تکمیل و دریافت شد. همچنین، جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تکنیک دلفی ، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، تکنیک دیمتل (DEMATEL) و فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) استفاده شد. نتایج نشان داد بطورکلی 31 ریسک در 5 معیار اصلی در انتقال و توزیع گاز به مناطق روستایی وجود دارد که به استثنای ریسک‌های: تغییر در قوانین سرمایه‌گذاری داخلی، تغییر در مفاد قرارداد و تغییر در فناوری، که در محدوده زرد (احتیاط) می‌باشند، تمامی ریسک‌های شناسایی شده در محدوده قرمز (خطر) هستند. همچنین، در میان معیارهای اصلی به‌ترتیب، ریسک‌های: «مدیریتی/سازمانی»، «اقتصادی»، «سیاسی و قانونی»، «زیست‌محیطی» و «فنی»، در اولویت می‌باشند. علاوه براین، در میان زیرمعیارها: «عدم کفایت نیروهای متخصص»، «کمبود نقدینگی»، «ناکارآمدی سیستم سلامت، امنیت و محیط‌زیست (HSE) »، «عدم جذب بودجه»، «عملکرد و تصمیمات نامناسب مدیران»، «نوسانات قیمت‌ها»، «تحریم‌های اقتصادی»، «زمان‌بندی نامناسب»، «حوادث فاجعه‌آمیز» و «نوسانات نرخ ارز»، به‌ترتیب در اولویت اول تا دهم هستند. در نهایت، راهکارهای پوشش ریسک-های انتقال و توزیع گاز به مناطق روستایی بر اساس اولویت آنها ارائه شد.
مقاله پژوهشی
توسعه روستایی
علی بهرامی
چکیده
تحقیقات کشاورزی از مهم‌ترین راهبردهای توسعهی جوامع روستایی و کشاورزی است. با این‌حال اثربخشی این راهبرد از سوی برخی سیاست‌گذاران کلان اقتصادی و نیز گروه‌های اجتماعی مورد تردید قرار گرفته است. از این‌رو ارزیابی آثار و منافع اقتصادی تحقیقات کشاورزی، نخستین ضرورت اثبات آثار اقتصادی ارزشمند آنها است. لذا این پژوهش با هدف ارزیابی ...
بیشتر
تحقیقات کشاورزی از مهم‌ترین راهبردهای توسعهی جوامع روستایی و کشاورزی است. با این‌حال اثربخشی این راهبرد از سوی برخی سیاست‌گذاران کلان اقتصادی و نیز گروه‌های اجتماعی مورد تردید قرار گرفته است. از این‌رو ارزیابی آثار و منافع اقتصادی تحقیقات کشاورزی، نخستین ضرورت اثبات آثار اقتصادی ارزشمند آنها است. لذا این پژوهش با هدف ارزیابی آثار اقتصادی فعالیت‌های پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان با استفاده از تحلیل مازاد اقتصادی که در سال 1400 انجام شد. یافته‌ها نشان داد که سرمایه‌گذاری در تحقیقات کشاورزی بر منافع و رفاه اقتصادی تولیدکنندگان (کشاورزان) و مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی افزوده و آثار مثبتی بر توسعه بخش کشاورزی و روستایی استان داشته است. نرخ بازده داخلی و میانگین نسبت فایده به هزینه فعالیت‌های پژوهشی این مرکز تحقیقاتی به ترتیب 50% و 1/7 ارزیابی شده است. بنابراین هر یک ریال سرمایه گذاری در تحقیقات کشاورزی 1.7 ریال سود اقتصادی برای دست اندرکاران تحقیقات کشاورزی به ویژه کشاورزان به عنوان جمعیت اصلی جوامع روستایی استان داشته است. در نتیجه این افزایش منافع، آثار مثبتی بر فرایند توسعه بخش کشاورزی و جوامع روستایی خواهد داشت. بنابراین پیشنهاد می‌شود که دولت با در نظر گرفتن وظایف حاکمیتی خود، با اعمال سیاست‌های حمایتی هم از بعد تخصیص اعتبارات پژوهشی کافی و هم از منظر ایجاد همگرایی در بین کلیه سیاست‌گذاران اقتصادی کشور برای ایجاد باور لازم بر نقش بنیادی و راهبردی تحقیقات کشاورزی در توسعه اقتصادی و روستایی، بسترهای لازم را فراهم نماید.
مقاله پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری
مصطفی محمدی؛ سیّد محمّد میرتقیان رودسری؛ راضیه ربانی
چکیده
سرعت و شتاب، همیشه با کاهش دقت، افزایش ضریب خطا و در نتیجه نقص در خروجی همراه است. امروزه، گرایش چشمگیری برای تبدیل و تغییر فعالیت‌های پُرشتاب به کم‌شتاب گردشگری وجود دارد تا از زیبایی‌های آهستگی در تعطیلات و سفر، لذت برده شود. در حال حاضر، ماهیت مقصدهای روستایی به گونه‌ای است که می‌توان آن را به عنوان یک مجموعه یا چشم‌اندازی ایده‌آل‌تر ...
بیشتر
سرعت و شتاب، همیشه با کاهش دقت، افزایش ضریب خطا و در نتیجه نقص در خروجی همراه است. امروزه، گرایش چشمگیری برای تبدیل و تغییر فعالیت‌های پُرشتاب به کم‌شتاب گردشگری وجود دارد تا از زیبایی‌های آهستگی در تعطیلات و سفر، لذت برده شود. در حال حاضر، ماهیت مقصدهای روستایی به گونه‌ای است که می‌توان آن را به عنوان یک مجموعه یا چشم‌اندازی ایده‌آل‌تر نسبت به مقصدهای دیگر برای تسهیل‌سازی گردشگری کم‌شتاب محسوب نمود. در همین راستا، پژوهش حاضر، به دنبال اندازه‌گیری تأثیر عوامل گردشکری کم-شتاب بر توسعهی مقصد روستایی می‌باشد. روش پژوهش، از نظر هدف، اکتشافی-تبیینی و نیز به لحاظ ماهیت، از نوع آمیخته (کیفی-کمّی) است. در روش کیفی، از مصاحبه‌ی نیمه‌ساختاریافته برای جمع‌آوری داده‌ها و از کدگذاری سه‌مرحله‌ای بر اساس تحلیل محتوا برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده گردید. همچنین در روش کمّی، از پرسشنامه محقق‌ساخته (مستخرج از بخش کیفی)، برای جمع‌آوری داده‌ها و از مدلسازی معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزئی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. قلمروی زمانی پژوهش از پاییز 1399 تا پایان تابستان 1400 بوده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که هشت عامل "زمان، بازاریابی کم‌شتاب، محصولات کم-شتاب، تجربه‌ی میهمان‌نوازی کم‌شتاب، اقتصاد کم‌شتاب، فضای اجتماعی-فرهنگی کم‌شتاب، فضای کالبدی کم‌شتاب و سیاست‌گذاری کم-شتاب" به عنوان مقوله‌های توسعه گردشگری کم‌شتاب و شش عامل "منابع و جاذبه‌ها، تبلیغات و بازاریابی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی-فرهنگی، عوامل محیطی و عوامل سیاستی" به عنوان مقوله‌های توسعه گردشگری روستایی، انتزاع شدند. همچنین مشخص گردید که گردشگری کم‌شتاب و عوامل مؤثر بر توسعه این شکل گردشگری بر توسعه گردشگری روستای جواهرده، تأثیر مثبت و معناداری دارند. پیشنهادات مدیریتی و کاربردی مبتنی بر نتایج در انتهای تحقیق ارائه شد.
مقاله پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
علیرضا کرباسی؛ سید مهدی حسینی؛ امیر دادرس مقدم؛ حمیده حمیده پور
چکیده
زعفران یکی ازمحصولات استراتژیک بخش کشاورزی در استان خراسان جنوبی است که جایگاه ویژه‌ای در صادرات غیر نفتی کشور دارد اما متاسفانه پراکندگی اراضی زعفران در مناطق روستایی و وجود واحدهای خرده مالکی در روستاها میزان سود، بهره‌وری و بازدهی تولید زعفران‌کاران مناطق روستایی را کاهش داده به طوری که در سالهای اخیر بسیاری زعفران‌کاران ...
بیشتر
زعفران یکی ازمحصولات استراتژیک بخش کشاورزی در استان خراسان جنوبی است که جایگاه ویژه‌ای در صادرات غیر نفتی کشور دارد اما متاسفانه پراکندگی اراضی زعفران در مناطق روستایی و وجود واحدهای خرده مالکی در روستاها میزان سود، بهره‌وری و بازدهی تولید زعفران‌کاران مناطق روستایی را کاهش داده به طوری که در سالهای اخیر بسیاری زعفران‌کاران اراضی زعفران را به تدریج به کشت سایر محصولات اختصاص داده‌اند. استراتژی یکپارچه‌سازی اراضی دارای اهمیت فراوان از لحاظ اقتصادی و کشاورزی می‌باشد. این راهبرد می‌تواند استفاده بهینه از نهاده‌های تولید را موجب شود. هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر یکپارچه‌سازی اراضی توسط زعفران‌کاران قاینات در مناطق روستایی استان خراسان جنوبی می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی در سال 1400 از 12850 بهره بردار در منطقه قاینات 120 زعفران‌کار( با سطح معنی داری 1درصد) انتخاب شده است. در پرسشنامه تکمیل شده، اراضی از لحاظ اندازه به سه سطح مزارع کوچک، متوسط و بزرگ مقیاس تقسیم‌بندی شد. نتایج نشان داد که اثرات نهایی متغیرهای تعداد افراد خانوار، فناوری و ابزار جدید، دانش روش‌های نوین تولید، وجود ریسک و مخاطره در تولید و عملکرد بر یکپارچه‌سازی اراضی زعفران‌کاران در دو سطح اراضی متوسط و بزرگ موثر بوده است. در اراضی سطح 2 با مقیاس متوسط (بین 3 تا 5 هکتار) متغیرهای عملکرد، فناوری و ابزار جدید و دانش روش‌های نوین تولید زعفران بر استفاده از اراضی متوسط مقیاس به ترتیب دارای تاثیر منفی، منفی و مثبت معنادار بوده است و همچنین در اراضی سطح 3 (بزرگ مقیاس)، تاثیر دو متغیر تعداد افراد خانوار و وجود ریسک و مخاطره در تولید زعفران بر یکپارچه‌سازی اراضی روستایی و استفاده از اراضی بزرگ مقیاس منفی و معنادار بوده و سه متغیر عملکرد زعفران در هکتار، فناوری و ابزار جدید و دانش روش‌های نوین تولید زعفران به ترتیب با اندازه 003/0، 16/0 و 06/0 اثر مثبت و معناداری بر یکپارچه‌سازی اراضی روستایی و یا استفاده از اراضی بزرگ مقیاس می‌گذارد. بنابراین با افزایش عملکرد زعفران در هکتار، فناوری و ابزار جدید و دانش روش‌های نوین تولید شرایط برای یکپارچه‌سازی اراضی روستایی و استفاده از اراضی بزرگ مقیاس بهتر فراهم می‌گردد.
مقاله پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محمدتقی دستورانی؛ مریم بهیارفرد؛ علی اکبر عنابستانی
چکیده
مخاطرات طبیعی همچون سیل از خسارت بار ترین پدیده‌ها محسوب می‌شوند که نیازمند توجه بیشتری هستند. روستاهای در معرض خطر سیل همچون زشک باید پایداری بیشتری داشته باشند تا بتوانند خطرات و خسارات احتمالی سیل را به حداقل ممکن برسانند. یکی از مهم‌ترین راهبرد‌هایی که امروزه برای کاهش خسارات سیل در نظر گرفته می‌شود بحث تاب‌آوری جوامع می‌باشد ...
بیشتر
مخاطرات طبیعی همچون سیل از خسارت بار ترین پدیده‌ها محسوب می‌شوند که نیازمند توجه بیشتری هستند. روستاهای در معرض خطر سیل همچون زشک باید پایداری بیشتری داشته باشند تا بتوانند خطرات و خسارات احتمالی سیل را به حداقل ممکن برسانند. یکی از مهم‌ترین راهبرد‌هایی که امروزه برای کاهش خسارات سیل در نظر گرفته می‌شود بحث تاب‌آوری جوامع می‌باشد که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی “پیمایشی” است و جامعه آماری 728 خانوار ساکن روستا زشک می‌باشند. حجم نمونه با توجه به تعداد 728 خانوار جمعیت روستا های زشک، با استفاده از فرمول کوکران حدود 102 نفر برآورد شد، و 102 پرسشنامه در قالب طیف 5 گزینه ای لیکرت تهیه شد. در این پرسشنامه تاب‌آوری کلی روستا مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار های Excel وSPSS انجام شده، برای تعیین سطح نرمال بودن داده‌ها از آزمون های چولگی و کشیدگی و جهت پاسخ به فرضیه تحقیق از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیت تاب‌آوری روستای زشک با توجه به نظر اکثریت ساکنین منطقه در حد متوسط است و در این بین ابعاد زیرساختی، نهادی و سازمانی، اقتصادی، با میانگین اختلاف دارند و میزان این ابعاد کمتر از حد میانگین است و در وضعیت نامطلوب قرار دارند. میزان بعد تاب‌آوری اجتماعی بیشتر از حد میانگین است و دارای وضعیت مطلوبی است.
مقاله پژوهشی
ترویج و آموزش کشاورزی
مهدی بابائیان؛ ابوالفضل توسلی؛ یاسر اسماعیلیان
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی توان ترسیب کربن در گیاه جو و تعیین پتانسیل گرمایش جهانی این محصول، در سال زراعی 1399-1400 در نواحی روستایی شهرستان شیروان اجرا شد. بدین منظور نمونه‌برداری به‌روش تصادفی سیستماتیک در 30 مزرعه از عمق 30-0 سانتیمتری خاک انجام شد و نهاده‌های مصرفی از طریق پرسشنامه چهره به چهره به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان داد توان ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی توان ترسیب کربن در گیاه جو و تعیین پتانسیل گرمایش جهانی این محصول، در سال زراعی 1399-1400 در نواحی روستایی شهرستان شیروان اجرا شد. بدین منظور نمونه‌برداری به‌روش تصادفی سیستماتیک در 30 مزرعه از عمق 30-0 سانتیمتری خاک انجام شد و نهاده‌های مصرفی از طریق پرسشنامه چهره به چهره به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان داد توان ترسیب کربن خاک در مزارع جو شهرستان معادل 74/1 تن در هکتار بدست آمد. مقایسه ضریب تبدیل اندام‌های گیاهی نشان داد سنبله نسبت به ریشه به میزان 44/22 درصد از ضریب تبدیل بالاتری برخوردار بود. توان ترسیب کربن سنبله، ساقه و ریشه جو بترتیب 20/1297، 624/620 و 114 کیلوگرم در هکتار تعیین شد. در میان نهاده‌های ورودی، سوخت دیزل با میانگین 70/552 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین نقش و الکتریسیته با میانگین 85/6 کیلوگرم در هکتار دارای کمترین نقش در انتشار گاز‌های گلخانه‌ای بود. در بین گاز‌های گلخانه‌ای نیز دی‌اکسید‌کربن با 79/1135 کیلوگرم در هکتار بیشترین سهم را داشت. مجموع پتانسیل گرمایش جهانی یک هکتار جو در شهرستان شیروان 31/1147 کیلوگرم معادل دی‌اکسید‌کربن بدست آمد. میزان ردپای کربن بدست آمده برای کل زیست توده گیاهی برابر 28/0 کیلوگرم معادل دی‌اکسید‌کربن بر کیلوگرم زیست توده جو بود.
مقاله پژوهشی
توسعه روستایی
ابراهیم قائد؛ محمد طاهر احمدی شادمهری؛ حبیب شیرافکن لمسو؛ هانیه حسین زاده
چکیده
مناطق روستایی ایران به عنوان مهترین قطب تولید محصولات کشاورزی شناخته شده است. با توجه به اینکه توزیع درآمد بر میزان فقر و رفاه اقتصادی روستائیان اثرگذار است، آگاهی از عوامل مؤثر بر چگونگی توزیع درآمد در مناطق روستایی کشور، برای تدوین سیاست‌های فقرزدایی، ضروری خواهد بود. شناسایی این عوامل، راه را برای اقدامات مناسب در وهله‌ی اول ...
بیشتر
مناطق روستایی ایران به عنوان مهترین قطب تولید محصولات کشاورزی شناخته شده است. با توجه به اینکه توزیع درآمد بر میزان فقر و رفاه اقتصادی روستائیان اثرگذار است، آگاهی از عوامل مؤثر بر چگونگی توزیع درآمد در مناطق روستایی کشور، برای تدوین سیاست‌های فقرزدایی، ضروری خواهد بود. شناسایی این عوامل، راه را برای اقدامات مناسب در وهله‌ی اول به منظور بهبود الگوی توزیع درآمد روستایی و در وهله‌ی دوم برای کاهش فقر روستایی در ایران فراهم خواهد ساخت. هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیر آزادسازی تجاری و کیفیت نیروی انسانی بر ضریب جینی در مناطق روستایی ایران برای دوره‌ی زمانی۱۳۹9-۱۳۵۰ می‌باشد. برای تحلیل موضوع از مدل خود رگرسیون برداری (VAR)، روش یوهانسن - جوسیلیوس، روش انگل - گرنجر و روش تصحیح خطا استفاده شده است. یافته‌های تحقیق بر اساس ضریب جمله تصحیح خطا، نشان داد که در هر دوره، 61/0درصد از عدم تعادل کوتاه‌مدت برای رسیدن به تعادل بلندمدت تعدیل می‌شود و می‌توان بیان داشت که در بلندمدت یک درصد افزایش در متغیرهای کیفیت نیروی انسانی (نرخ باسوادی کشاورزان) و درآمد نسبی کشاورزی به ترتیب باعث کاهش 78/2 و03/2 درصد در نابرابری توزیع درآمد می‌شود، و یک درصد افزایش در متغیرهای رشد اقتصادی بخش کشاورزی،مخارج پرداختی عمرانی دولت به کشاورزی، شاخص درجه باز بودن تجاری و نسبت سرمایه‌گذاری کشاورزی به ترتیب باعث افزایش 68/، 51/0، 85/2 و 18/1درصد در نابرابری توزیع درآمد می‌شوند و از بین انواع متغیرهای نامبرده، اثر شاخص درجه باز بودن تجاری بر نابرابری توزیع درآمد، در مقایسه با سایر متغیرها بیشتر است.
مقاله پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
هادی سیاسر؛ امیر سالاری
چکیده
در پی تشدید شدت و طول دوره خشکسالی در ایران و بروز مشکلات حاد کم‌آبی، مدیریت ریسک خشکسالی مخصوصأ در مناطق روستایی نمود دوچندانی یافته است، روش‌های متنوعی ازجمله زنجیره مارکوف جهت پیش‌بینی احتمال خشکسالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق به بررسی وضعیت خشکسالی‌های مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان با توجه به داده‌های ...
بیشتر
در پی تشدید شدت و طول دوره خشکسالی در ایران و بروز مشکلات حاد کم‌آبی، مدیریت ریسک خشکسالی مخصوصأ در مناطق روستایی نمود دوچندانی یافته است، روش‌های متنوعی ازجمله زنجیره مارکوف جهت پیش‌بینی احتمال خشکسالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق به بررسی وضعیت خشکسالی‌های مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان با توجه به داده‌های بارش ماهانه شش ایستگاه در دوره آماری ۱۳۹۲-۱۳۵۵ و با استفاده از روش شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در مقیاس های زمانی ۳، ۶، ۹، ۱۲، 24 و 48 ماهه پرداخته شد. نتایج نشان داد مناطق روستایی شهرستان‌های زاهدان، چابهار، زابل، سراوان و خاش در بازه بلندمدت به‌ترتیب در 49/11، 14/35، 13/35، 62/11 و13/35 درصد از اوقات، گرفتار وضعیت خشک بوده و در2/77، 46/59، 17/62، 68/75 و46/59 درصد اوقات وضعیت نرمال و به‌ترتیب در 49/11، 40/5، 70/2، 70/2 و 41/5 درصد اوقات، شرایط مرطوب برقرار بود. نتایج همچنین نشان می‌دهد که به طور میانگین، احتمال تعادل دوره‌های خشک، مرطوب و نرمال در ایستگاه‌های استان به‌ترتیب 29، 5 و 66 درصد است، به‌عبارتی در بیشتر مواقع، منطقه از نظر اقلیمی در شرایط نرمال قرار دارد، در حالی که احتمال وقوع شرایط خشک تقریبا شش برابر شرایط مرطوب است. شدیدترین خشکسالی استان سیستان و بلوچستان در سال 1387 با مقدار شاخص SPI برابر با ۸/۲ - و شدیدترین ترسالی استان مربوط به سال 1374 با مقدار SPI برابر با ۰۸/۲ + اتفاق افتاده است. نتایج کلی نشان داد که تغییرات شاخص SPI دچار تداوم روند منفی بوده و ایجاد سامانه جامع مدیریت ریسک امری ضروری می‌باشد.
