توسعه روستایی
اسماعیل علی اکبری؛ رضا مختاری ملک آبادی؛ چمران موسوی
چکیده
مفهوم زیستپذیری در کنار پایداری و به عنوان یک شعار در گفتمان عمومی و برنامه‌ریزی پدید آمده است. برنامهریزان و سیاست‌گذاران در رابطه با ایجاد و یا حفظ شهرها، به مفهوم زیستپذیری به عنوان یک اصل راهنما برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری و شکل دادن به محیط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و بیولوژیکی شهری استناد میکنند و زیستپذیری را ...
بیشتر
مفهوم زیستپذیری در کنار پایداری و به عنوان یک شعار در گفتمان عمومی و برنامه‌ریزی پدید آمده است. برنامهریزان و سیاست‌گذاران در رابطه با ایجاد و یا حفظ شهرها، به مفهوم زیستپذیری به عنوان یک اصل راهنما برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری و شکل دادن به محیط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و بیولوژیکی شهری استناد میکنند و زیستپذیری را استاندارد زندگی و مطلوبیت کلی زندگی مردم در یک سکونتگاه میدانند. از پیش شرط‌های اساسی برنامه‌ریزی به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع گوناگون، شناسایی عوامل و عناصر تأمین‌کننده و مؤثر بر زیستپذیری است که نقش بسیاری در برنامه‌ریزی‌های راهبردی دولت دارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین چارچوبی برای تدوین زیستپذیری با ارزیابی عوامل راهبردی تدوین یافته است. نوع تحقیق با توجه به هدف کاربردی- توسعه‌ای و از نظر ماهیت و روش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. اطلاعات و داده‌های مورد نیاز تحقیق با استفاده از روشهای اسنادی و میدانی و از نظرات متخصصان و کارشناسان جمعآوری شده است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزارهای Excel،SPSS و جهت تعیین استراتژیها و راهکارهای زیستپذیری از مدل SWOT استفاده شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که نواحی شهر یاسوج با مجموع 29 نقطه قوت و فرصت به ترتیب با امتیاز وزنی 15/3 و 01/4، به عنوان مزیتها، پتانسیلهای فراوانی برای زیستپذیری در ابعاد مختلف دارد، ولی در عین حال 30 نقطه ضعف و تهدید فراروی این منطقه به ترتیب با امتیاز وزنی 49/3 و 44/3 به عنوان محدودیتها نشان میدهد که با چالشها و مشکلاتی هم مواجه است. بنابراین بالابودن امتیاز نقاط فرصت و ضعف (OW) از نظر کارشناسان، مهم‌ترین استراتژی پیشروی مسؤلان جهت استفاده بهتر از فرصت‌ها و تقویت نقاط قوت و کاهش ضعف‌ها و جلوگیری از آسیب‌ها راهبرد بازنگری است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
شهرام امیرانتخابی؛ هادی قراگوزلو؛ عیوض امینی قواقلو
چکیده
طرح هادی یک سند رسمی برای توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی محسوب می‌شود، می‌تواند نقش ویژه و مؤثری در عمران روستاهای کشور و بهبود زندگی روستاییان ایفا نماید. مطالعات مختلفی که تاکنون در حیطه اجرای طرح هادی در کشور انجام پذیرفته، کمتر به اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنین پرداخته‌اند. لذا در تحقیق حاضر سعی گردیده است تا به بررسی و سنجش ...
بیشتر
طرح هادی یک سند رسمی برای توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی محسوب می‌شود، می‌تواند نقش ویژه و مؤثری در عمران روستاهای کشور و بهبود زندگی روستاییان ایفا نماید. مطالعات مختلفی که تاکنون در حیطه اجرای طرح هادی در کشور انجام پذیرفته، کمتر به اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنین پرداخته‌اند. لذا در تحقیق حاضر سعی گردیده است تا به بررسی و سنجش اثرات اجرای طرح هادی بر ارتقاء کیفیت زندگی جوامع روستایی پرداخته شود. روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و با توجه به ماهیت موضوع، توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق شامل کل روستاهای دارای سکنه (49 روستا) بخش خلجستان بوده که 10 روستا از دو گروه دارای اجرای طرح و فاقد اجرای طرح بهعنوان نمونه آماری به روش «احتمالی طبقه‌بندی شده» انتخاب گردید. برای سنجش کیفیت زندگی، 38 گویه از چهار بعد (محیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی) به عنوان معیار سنجش انتخاب گردید. دادهها بصورت پیمایشی از طریق پرسشنامه جمعآوری و در نرم‌افزار SPSS با آزمون من ویتنی و میزان اثر تحلیل گردید. روایی پرسشنامه به وسیله چند تن از اساتید و صاحب‌نظران برنامه‌ریزی روستایی تأیید گردید و پایایی آن نیز از طریق نرم‌افزار SPSS محاسبه و میزان آن 78/0 بدست آمد. نتایج محاسبه میزان اثر نشان میدهد که اجرای طرح در بعد کالبدی، بیشترین اثر (67/0) و بعد اقتصادی کمترین اثر(30/0) را در روستاهای دارای اجرای طرح داشته است. برای طبقه‌بندی شدت میزان اثر مطابق معیار کوهن میزان اثر بر هر یک از ابعاد محیطی، اقتصادی و اجتماعی متوسط، و بر بعد کالبدی زیاد بوده است. بنابراین، در ابعاد کالبدی، محیطی، اجتماعی و اقتصادی تفاوت معناداری در بین دو گروه مورد بررسی وجود دارد. همچنین، بیشترین اثر اجرای طرح بر بعد کالبدی و کمترین اثر را بر بعد اقتصادی داشته است. بر اساس معیار کوهن، میزان اثر در بعد کالبدی در حد «زیاد» و در ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی در حد «متوسط» بوده است. بنابراین در راستای تهیه و اجرای طرح و پروژه‌های عمرانی باید به قابلیت‌های روستاها و شناخت مناسب از مردم و منطقه توجه شود.
ترویج و آموزش کشاورزی
رستم فتحی؛ امیر عزیزپناه
چکیده
با توجه به محدودیت‌های مختلف به‌منظور ارائه‌ی آموزش‌های حضوری به کشاورزان، استفاده از روش‌هایی که بتواند با حداقل زمان و هزینه، دستیابی به علوم جدید را ممکن سازد، بیش از پیش اهمیت دارد. یکی از این روش‌ها استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که به‌طور قابل‌توجهی در بخش کشاورزی نیز در حال گسترش میباشد. ازاین‌رو شناخت عوامل ...
بیشتر
با توجه به محدودیت‌های مختلف به‌منظور ارائه‌ی آموزش‌های حضوری به کشاورزان، استفاده از روش‌هایی که بتواند با حداقل زمان و هزینه، دستیابی به علوم جدید را ممکن سازد، بیش از پیش اهمیت دارد. یکی از این روش‌ها استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که به‌طور قابل‌توجهی در بخش کشاورزی نیز در حال گسترش میباشد. ازاین‌رو شناخت عوامل موثر بر استفاده از این فناوری‌ها ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر استفاده از این فناوری‌ها در بین کشاورزان شمال خوزستان در سال 1399 بود. نمونهای به حجم 150 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌‌ای انتخاب شد و برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم‌افزار SPSS و رگرسیون لجستیک استفاده گردید. نتایج نشان داد که متغیر سن بر استفاده از آموزش‌های مبتنی بر فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات دارای اثر معنی‌دار کاهشی است و به‌ازای هر سال کاهش سن، این آموزش‌ها 03/0 افزایش پیدا می‌کند. به‌ازای یک ساعت افزایش آموزش‌های ترویجی، 04/0 واحد و به‌ازای افرایش هر واحد درآمد کشاورز، استفاده از آموزش‌ها 14/0 افزایش پیدا می‌کند. اثر متغیرهای اندازه زمین و عضویت در تعاونی‌ها، بر استفاده از آموزش‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات غیر‌معنی‌دار بود. میزان حساسیت پیش‌گویی مدل رگرسیون، 8/75/0 و میزان تشخیص‌پذیری آن نیز 8/81/0 برآورد شد و به‌طورکلی در 3/79/0 حالات، مدل برآورد شده به‌درستی دسته‌بندی‌ها را پیش‌گویی نمود. با توجه به اثرگذاری بیشتر درآمد کشاورز بر استفاده از آموزش‌های مبتنی بر ICT، پیشنهاد می‌شود هزینه‌‌ی اینترنت برای بسترهای ارائه‌ی آموزش‌های کشاورزی مبتنی بر وب، تا حد امکان تعدیل گردد.
توسعه روستایی
کریم محمدی؛ مهناز محمدزاده؛ طاهره شرقی
چکیده
گردشگری یکی از فعالیت‌های مهمی است که در دهه‌های اخیر از جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی برخی کشورها برخوردار بوده است. گسترش گردشگری می‌تواند باعث توزیع عادلانه درآمد در سطح ملی به‌خصوص در روستاها شود و تا حدودی با پرکردن شکاف توسعه بین مناطق مختلف کشور (بخصوص در روستاها) به توسعه پایدار در تمام نواحی کشور کمک کند. این تحقیق با ...
بیشتر
گردشگری یکی از فعالیت‌های مهمی است که در دهه‌های اخیر از جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی برخی کشورها برخوردار بوده است. گسترش گردشگری می‌تواند باعث توزیع عادلانه درآمد در سطح ملی به‌خصوص در روستاها شود و تا حدودی با پرکردن شکاف توسعه بین مناطق مختلف کشور (بخصوص در روستاها) به توسعه پایدار در تمام نواحی کشور کمک کند. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری روستایی در روستای زرآباد بخش الموت شرقی قزوین انجام گرفته است . دیدگاه کلی حاکم براین پژوهش با توجه به ماهیت و نوع پژوهش دیدگاه کمی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 400 نفر از فعالان حوزه گردشگری روستایی بوده که با استفاده از آماره کوکران و نمونه گیری تصادفی، 112 نفر مورد پرسشگری قرار گرفتند. در پژوهش حاضر ابزار اصلی گردآوری دادهها، پرسشنامه بوده است که روایی صوری آن توسط اساتید صاحب نظر و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت و مقدار آن یرای بخشهای مختلف پرسشنامه بین 61/0 و 94/0 بدست آمد. در تحلیل دادهها با استفاده از آماره کای دو به بررسی گویههای هر یک از عوامل مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری پرداخته شد و همجنین با استفاده از رویکرد معادلات ساختاری به بررسی آزمون فرضیات و میزان تأثیرگذاری هر یک متغیرها بر توسعه پایدار گردشگری روستا پرداخته شد. نتایج نشان داد که تمامی شاخص‌های مورد نظر بر توسعه پایدار گردشگری روستایی دارای تأثیر معنادار بوده است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
یعقوب اسفرم؛ حسن استحکام؛ مریم شامانیان؛ رضا اسدی
چکیده
در چند دهه اخیر، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم توسعه که به بررسی و ارزیابی رفاه فردی و جامعه میپردازد مورد توجّه محققان، برنامهریزان و دولتها قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی اثرات بازارچه مرزی تمرچین روی مؤلفه‌های کیفیت زندگی دهستان پیران میباشد. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی مبتنی ...
بیشتر
در چند دهه اخیر، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم توسعه که به بررسی و ارزیابی رفاه فردی و جامعه میپردازد مورد توجّه محققان، برنامهریزان و دولتها قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی اثرات بازارچه مرزی تمرچین روی مؤلفه‌های کیفیت زندگی دهستان پیران میباشد. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی مبتنی بر داده‌های میدانی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش روستاهای دهستان پیران از توابع بخش مرکزی پیرانشهر میباشد. براساس روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی شده تصادفی تعداد 300 پرسشنامه تکمیل شد. یافتهها نشان میدهد؛ کیفیت آموزش، کیفیت اوقات فراغت، کیفیت سلامت و بهداشت، پایینتر از حد متوسط ارزیابی شدهاند یعنی بازارچه مرزی تأثیری روی ارتقای این مؤلفه‌های کیفیت زندگی نداشته است. کیفیت زیرساختها، اشتغال و درآمد و کیفیت محیط سکونتی در حد متوسط ارزیابی شده است و نشان میدهد که بازارچه مرزی تا حدودی روی این مؤلفهها تأثیر گذاشته است. همچنین نتایج نشان میدهد روستای شین آباد بالاترین و روستای بادآباد پایینترین کیفیت زندگی را دارا میباشند.
جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری
حسین فراهانی؛ سیده پروین حسینی؛ شادی بایزیدی
چکیده
مطالعه ادبیات توسعه و برنامه‌ریزی روستایی نشان میدهد که یکی از شناخته شده‌ترین راهبردهای توسعه روستایی کارآفرینی است. از این‌رو آن چیزی که در این میان مورد توجه است، اهمیت دادن به نقش کارآفرینی روستایی و مقوله کسب‌وکار روستایی است. به همین منظور این پژوهش با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی در بخش گردشگری نواحی روستایی انجام ...
بیشتر
مطالعه ادبیات توسعه و برنامه‌ریزی روستایی نشان میدهد که یکی از شناخته شده‌ترین راهبردهای توسعه روستایی کارآفرینی است. از این‌رو آن چیزی که در این میان مورد توجه است، اهمیت دادن به نقش کارآفرینی روستایی و مقوله کسب‌وکار روستایی است. به همین منظور این پژوهش با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی در بخش گردشگری نواحی روستایی انجام شده که از لحاظ ماهیت و روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با توجه به اهداف کاربردی است. جامعه آماری در این پژوهش شامل افراد ساکن در روستاهای دهستان زوارم است که بر اساس فرمول اصلاح شده کوکران 131 پرسشنامه تهیه شد. جمعآوری اطلاعات و دادهها در سال 1396 با استفاده از مطالعات کتابخانهای و میدانی (مشاهده و تکمیل پرسشنامه) صورت گرفت. پس از جمعآوری اطلاعات از راه پرسشنامه با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی ساده، داده‌های به‌دست‌آمده پس از کدگذاری، از راه نرم‌افزار spss و Amos با استفاده از روشهای آماری توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عوامل اقتصادی، اجتماعی، طبیعی– اکولوژیک و سازمانی برای ایجاد فضای گردشگری روستایی تأثیرگذار میباشند؛ و ضعف شرایط فردی با کمترین مقدار به‌دست آمده نشان‌دهنده این موضوع است که تأثیر منفی در ایجاد فضای کارآفرینی گردشگری دارد، به‌گونهای که حتی میتوان آن را بهعنوان یک مانع تأثیرگذار تلقی کرد، این در شرایطی است که باوجود مانع پیش‌رو با تقویت ذهنی خلاق و کارآفرین میتوان آن را به یک فرصت تبدیل کرد و شرایط را بهبود بخشید.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
سعیدرضا اکبریان رونیزی؛ رعنا شیخ بیگلو
چکیده
امروزه پایداری بهعنوان رویکردی غالب برای توسعه گردشگری روستایی، مورد توجه برنامهریزان و محققان این حوزه است. بر همین اساس در پژوهش حاضر سعی گردیده تا با تعیین ظرفیت تحمل بر مبنای نحوه نگرش جامعه میزبان به گردشگری بستر مناسبی برای نیل به توسعه پایدار گردشگری در روستای قلات (شهرستان شیراز) فراهم گردد. به‌منظور گردآوری دادهها ...
بیشتر
امروزه پایداری بهعنوان رویکردی غالب برای توسعه گردشگری روستایی، مورد توجه برنامهریزان و محققان این حوزه است. بر همین اساس در پژوهش حاضر سعی گردیده تا با تعیین ظرفیت تحمل بر مبنای نحوه نگرش جامعه میزبان به گردشگری بستر مناسبی برای نیل به توسعه پایدار گردشگری در روستای قلات (شهرستان شیراز) فراهم گردد. به‌منظور گردآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی و به‌منظور تجزیه و تحلیل آن‌ها از روشهای آماری (توصیفی استنباطی) و روش SWOT استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل خانوارهای ساکن و گردشگران روستای مورد مطالعه است که بر اساس روش کوکران تعداد 263 خانوار و نیز 263 گردشگر بهعنوان حجم نمونه تعیین و به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردیدند. با توجه به اثرات و پیامدهای درک شده از سوی ساکنین محلی نتایج به‌دست آمده نشان از نامطلوب بودن ماهیت توسعه گردشگری و نزدیک شدن به آستانه اشباع ظرفیت تحمل گردشگری در روستای مورد مطالعه داشت که البته در این ارتباط تفاوت معناداری بین دیدگاه جامعه میزبان بر اساس وضعیت شغلی آن‌ها وجود داشت. همچنین نتایج بررسی‌ها نشان داد راهبرد تدافعی بهعنوان راهبردی برای سیاست‌‌گذاری و برنامه‌ریزی گردشگری در روستای مورد مطالعه می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
ترویج و آموزش کشاورزی
مهدی چرمچیان لنگرودی؛ نجمه اسپهبدی نیا
چکیده
شوراهای اسلامی روستایی از مهم‌ترین تشکل‌ها و نهاد غیردولتی هستند که زمینه‌های مشارکت مردم در برنامه‌های ترویجی را مهیا می‌سازند و نقش مهمی در اجرا و به هدف رساندن برنامه‌های ترویجی پیرامون توسعه پایدار روستایی دارند. هدف کلی این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت ترویجی شوراهای اسلامی روستایی شهرستان ساری پیرامون توسعه پایدار ...
بیشتر
شوراهای اسلامی روستایی از مهم‌ترین تشکل‌ها و نهاد غیردولتی هستند که زمینه‌های مشارکت مردم در برنامه‌های ترویجی را مهیا می‌سازند و نقش مهمی در اجرا و به هدف رساندن برنامه‌های ترویجی پیرامون توسعه پایدار روستایی دارند. هدف کلی این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت ترویجی شوراهای اسلامی روستایی شهرستان ساری پیرامون توسعه پایدار روستایی هست. برآورد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انجام شد. نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای در این مطالعه به‌کاربرده شد و 235 عضو شورای اسلامی شهرستان ساری انتخاب شدند. روش‌شناسی تحقیق، ترکیبی از روشهای کمی و توصیفی- استنباطی بود و مقدار آلفای کرونباخ و تتای ترتیبی به ترتیب 78/0 و 77/0 به دست آمد. میانگین سنی اعضای شوراهای اسلامی شهرستان ساری 42 سال بود و ازنظر میزان تحصیلات 3/39 اعضای شوراها دیپلم داشتند. میانگین سابقه عضویت در شورا هفت سال و 6/91 درصد اعضای شورا در روستا ساکن بودند. کشت محصولات جدید زراعی و باغی، بیمه نمودن محصولات زراعی و باغی و کاشت زراعی مکانیزه و استفاده از انواع کودهای زراعی در رتبه‌های اول تا سوم تمایل اعضای شورای اسلامی به نوآوری ونوپذیری بود. نتایج رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که 9/42 درصد از تغییرات مربوط به مشارکت ترویجی شوراها را نوپذیری، ارتباطات، امور اجتماعی، نیاز آموزشی و شرکت در جلسات آموزشی تبیین می‌نماید. بیشترین اثر بر مشارکت ترویجی شوراهای اسلامی روستایی شهرستان ساری پیرامون توسعه پایدار روستایی را امور اجتماعی با ضریب مسیر 308/0 داشت.
