راهبردهای توسعه روستایی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

فرم های نشریه

راهنمای نویسندگان

بکارگیری راهبردهای مدیریت آب توسط کشاورزان کوچک مقیاس در شرایط خشکسالی درمناطق روستایی استان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران

2 استادیار دانشگاه پیام نور

3 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی

4 دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی دانشگاه تهران

5 کارشناس ارشد توسعه روستایی

6 دانشگاه تهران

چکیده

خشکسالی از نظر گستره و حجم خسارات اقتصادی که بر جای می‌گذارد، جزء پرمخاطره‌ترین بلایای طبیعی محسوب می‌شود که خسارات جبران ناپذیری را بر بخش کشاورزی و منابع آب کشور وارد می‌سازد. این تحقیق، با هدف بررسی راهکارهای مدیریت آب توسط کشاورزان کوچک مقیاس در شرایط خشکسالی در مناطق روستایی استان اصفهان انجام شده است. از نظر ماهیت از نوع پژوهش‌های کمی، ازنظر میزان کنترل متغیرها از نوع غیرآزمایشی و ازنظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده و به روش توصیفی-همبستگی انجام‌شده است. جامعه آماری شامل تمامی کشاورزان کوچک مقیاس استان اصفهان بودند که در شرایط خشکسالی قرار داشتند. بر اساس برآورد مرکز آمار ایران تعداد کل بهره‌برداران خرد و دهقانی استان اصفهان حدود 166030 نفر است. حجم نمونه در این گروه با استفاده از جدول مورگان و به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با انتساب متناسب به تعداد 394 نفر تعیین گردید. ابزار اصلی گردآوری داده‌ها، پرسشنامه بوده است. نتایج نشان داد که کشاورزان کوچک مقیاس از روش‌های گوناگونی جهت مدیریت آب در مقابله با خشکسالی استفاده می‌کنند که طی تحلیل عاملی در سه دسته راهکارهای مدیریت آبیاری و انتقال آب، مدیریت زراعی- فنی مناسب در مزرعه و مدیریت اطلاعات و سرمایه اجتماعی تلخیص شدند. لذا پیشنهاد می‌شود اقدامات لازم بلحاظ تصویب قوانین بهره‌برداری بهینه آب، برگزاری دورهای‌های آموزشی متناسب، جلب سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در راستای توسعه زیرساخت های مورد نیاز آبیاری نوین صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Application of Water Management Strategies by Small Scale Farmers in Drought Conditions in the Isfahan Province

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Mohammadzadeh 1
  • Hossein Shabanali Fami 2
  • Moslem Savari 3
  • Mahsa Motaghed 4
  • Mosayab Baghaee 5
  • samira afshari 6

1 Professor, Department of Agricultural Development and Management, University of Tehran

2 Assistant Professor, Payame Noor University

3 Assistant Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Khuzestan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Molla Sani

4 Ph.D Scholar, Department of Agricultural Development and Management, University of Tehran

5 MSc expert of Rural Development

6 Tehran university

چکیده [English]

Drought is one of the most serious natural disasters in terms of extent and magnitude of the economic damage it entails and the irreparable damages it causes to the agricultural sector and the water resources of the country. This research study was conducted to investigate water management solutions by small scale farmers in drought conditions in the Isfahan province. This study is based on the nature of quantitative research, it is of the non-exponential type in terms of control of variables, and it is done by the descriptive-correlation method in terms of method and it is in the form of applied research. The statistical population consists of all small-scale farmers in the Isfahan province and the study was done in drought conditions. According to the statistics center of Iran, the total number of small scale farmers in the Isfahan province is about 166030 people. The sample size in this group was selected to be 394 people using the Morgan’s table. The sample size in this group was determined using Morgan table and a sample of 394 persons were chosen by the proportional allocation method. The main instrument for collecting data is a questionnaire whose face validity was confirmed by professors and its reliability was confirmed by the Cronbach's alpha coefficient (0.95). The results show that small-scale farmers use various methods for water management in dealing with droughts that were identified through factor analysis in three categories of water management, farm-management, technical management, information management and social capital management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Management
  • Drought
  • Solution
  • Small Scale Farmers
  • Rural Areas
مراجع
افروزه، ف.، چابکرو، غ.، اکبری، س.1388. اثرات منفی خشکسالی و راهکارهاای مقابلاه با آن) مطالعة موردی: سیستان(، ارائه شده در: همایش ملّی مدیریت بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
امیر انتخابی، ش.، جوان، ف.، نعمیم آبادی، ن.1396. سرمایه اجتماعی و پایداری نواحی روستایی در شهرستان کاشمر. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی،6(2): 96-72.
امیرخانی، س و چیذری، م.1388. بررسی عوامل مؤثر در نوع مدیریت کشاورزان در زمینه خشکسالی (مطالعه موردی گندمکاران شهرستان ورامین)، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران،2-43(2): 229-223.
بیک محمدی، ح.، نوری زمان آبادی، س، بذرافشان، ج.1384. اثرات خشکساالی های 1377-83 بر اقتصاد روستایی سیستان و راهکارهای مقابلة با آن، مجله جغرافیا و توسعه، 3(5): 72-53.
بذر افشان، آ.، رحیمی، ف و محمدی کنگرانی، ح.1395. مدیریت بهینه آب در شرایط خشکسالی؛ مطالعه موردی دشت سرخون، استان هرمزگان. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، 6(23): 117-103.
پیرمرادیان، ن.، شمس نیا، آ.، بوستانی، ف و شاهرخ نیا، م.1387. ارزیابی دوره بازگشت خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش در استان فارس، بوم شناسی گیاهان زراعی (دانش نوین کشاورزی)، 4(13): 21-7.
پورطاهری، م.، افتخاری، ع و کاظمی، ن. 1392. نقش رویکرد مدیریت خشکسالی در کاهش آسیب پذیری اقتصادی-اجتماعی کشاورزان روستایی. مجله پژوهش‌های روستایی، 4(1): 1-22.
ثقفیان، ب.1387. پیشنویس برنامة راهبردی ارزیابی و پیش بینی خشکسالی منطقه­ای کشور، مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد.
جعفری، ف.، شعبانعلی فمی، ح و دانشور عامری، ژ. 1391. بررسی و تحلیل ادراک کشاورزان نسبت به راهکارهای مقابله با خشکسالی: مطالعه موردی شهرستان طارم علیا. مجله مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 3(9 و 10): 171-186.
خباززاده، ن.1389 . تحلیل نظام ترویج مدیریت خشکسالی در کشاورزی استان خوزستان، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
خلیلی، داور. 1395. چالش‌های فراروی مدیریت منابع آب در شرایط خشکسالی. مجله پژوهش‌های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی،1(2): 164 -149.
خورشیدی، ح. 1398. ۹۵ درصد گستره اصفهان درگیر خشکسالی دراز مدت است. قابل دسترسی در: https://www.irna.ir/. آخرین تاریخ دستیابی: 5/11/1397.
دریجانی، ع.، شاه حسین دستجردی، س.، شاهنوشی فروشانی، ن.1389. تعیین اولویّت‌های مدیریت ریسک خشکسالی در بخش کشاورزی شهرستان گنبد کاووس با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی، اقتصاد کشاورزی، 5(1): 59-37.
رحمانیان، د. 1380. رویارویی با خشکسالی، بدون برنامه‌ریزی فراگیر ناکام است، برزگر، شماره 846.
رحمانی، ص.، یزدان‌پناه، م.، فروزانی، م و عبدشاهی، ع. 1397. بررسی باورها و راهبردهای سازگاری کشاورزان با شرایط کمبود آب و عوامل مؤثر بر آن‌ها در شهرستان ممسنی. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، 32(2): 341-321.
رحیمی‌فیض‌آباد، ف. یزدان‌پناه، م. فروزانی، م. محمدزاده، سو‌بورتن، ر.1393. بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و تمایل کشاورزان به تشکیل و عضویت در تشکل‌های آب بران شهرستان الشتر. تعاون و کشاورزی، 3(63): 95-77.
سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان ، سیمای کشاورزی استان، 1397، قابل دسترسی در: http://agri-es.ir . آخرین تاریخ دستیابی: 3/11/1397
صالحی، صوامام‌قلی، ل.1391. بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی) مطالعه موردی: استان کردستان) مجله جامعه شناسی ایران، 13(2): 115-90.
طاهرآبادی، ف.، کریم‌معتمد، م و خالدیان، م. 1395. تحلیل موانع و مشکلات مدیریت آب کشاورزی در دستیابی به توسعه پایدار مورد: شهرستان کنگاور و صحنه در استان کرمانشاه. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(3): 70-57
عابدی سروستانی، آ.، قربانی، خ و خاکسارمقدم، گ.1397. بررسی روش‌های مقابله با خشکسالی توسط کشاورزان (مطالعه موردی: شهرستان شیروان استان خراسان شمالی). مجله جغرافیا و پایداری محیط، 28: 31-13.
علیزاده، ن .1395. بسته نظام‌های بهره‌برداری در برنامه ششم توسعه بخش کشاورزی، دفتر نظام‌های بهره‌برداری وزرات جهاد کشاورزی، تهران.
غلامی، م و علی‌بیگی، آ.1393. شناسایی روش‌های بومی مدیریت خشکسالی مطالعه موردی: شهرستان سرپل ذهاب، پژوهش‌های روستایی، 5(3): 638-611.
غلامی، ع.، حبیب نژاد روشن، م و وفاخواه، م.1392. بررسی تغییرات زیست محیطی-اقلیمی بر روی بارندگی با استفاده از آزمون ناپارامتری من- کندال و آزمون سن در ایستگاه‌های منتخب استان مازندران، علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 11(39): 101-104.
کلانتری، خ. 1392. پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی-اقتصادی با استفاده از نرم‌افزار spss. تهران: نشر شریف.
محمدجانی، ا.س و یزدانیان، ن.1393. تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریت آن. فصلنامه روند، 21(65 و 66): 144-117.
مرکز آمار ایران .1390. گزارش منتشره از سرشماری کشاورزی، سالنامه­ی آماری. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir، آخرین دستیابی: 3/7/1395.
Alam, G. M., Alam, K., and Mushtaq, S. 2016. Influence of institutional access and social capital on adaptation decision: Empirical evidence from hazard-prone rural households in Bangladesh. Ecological Economics, 130: 243-251
Adger, W.N., Dessai, S., Goulden, M., Hulme, M., Lorenzoni, I., Nelson, D.R., Naess, L.O., Wolf, J. and Wreford, A. 2009. Are there social limits to adaption to climate change? Climate Change, 93: 335-354.
Alpizar, F, F Carlsson, and Naranjo, M. 2007. The effect of risk, ambiguity and coordination on farmer's adaption to climate change: A framed field experiment. Working papers in Economics 383, Department of Economics, University of Goteborg.
Deressa, T.T., Hassan, R.M., Ringler, C. 2011. Perception of and adaption to climate change by farmers in the Nile basin of Ethiopia, The Journal of Agricultural Science, 149(1): 23-31.
Endfield, G.H., and Nash, D.J. 2004. Happy is the rain falls on 1 climate, health and the woman question in nineteenth-century missionary documentation. Transactions of the Institute of British Geographers, 30 (3), 368-386.
Gebrehiwot, T., and van der Veen, A. 2013. Farm level adaptation to climate change: the case of farmer’s in the Ethiopian Highlands. Environmental management, 52(1): 29-44.
Gibbsons, J.M., Ramsden, S.J.2008. Integrated modeling of farm adaption to climate change in East Anglia, Uk:scaling and farmer decision making. Agric. Ecosyst. Environ.124: 127,134.
Hassan, r., and nhemachena, c. 2008. Determinants of African farmers’ strategies for adapting to climate change: multinomial choice analysis. African journal of agricultural and resource economics, 2(1), 83-104
Iglesias, A., Garrote, L., Cancelliere, A., Cubillo, F., Wilhite, D. A. 2009. Coping with Drought Risk in Agriculture and Water Supply System, Berlin: Springer Science+Business Media BV.
Karali, A., Hatzaki, M, Giannkopoulos, C, Roussos, A., Xanthopoulos, G. Tenetes, V.2011. Sensitivity and cvalition of current fire risk and future projections due to climate change: the case study of Greece. Nat Hazards Earth Syst Sci, 14:143-153
Keenan, S. P., Krannig, R. S. 1997. The Social Context of Perceived Drought Vulnerability, Rural Sociology, 62 (1): 69-88.
Kijne, j. W. 2010. Lessons learned from the change from supply to demand water management. Water Policy, 109-123 PP.
Mubaya, C.P., Njuki, J., Mutsvangwa, E.P., Mugabe,F.T., and Nanja, D. 2012. Climate Variability and change or multiple stressors? Farmer perceptions regarding threats to livelihoods in Zimbawe and Zambia. Journal of Environmental Management, 102:9-17.
N­amara, R.E., Hanjra, M.A., Castillo, G.E., Munk Ravnborg, H.,Smith, L. and Van Koppen, B.2010. Agricultural Water Management and Poverty Linkage, Agricultural Water Management, Vol.97, No4, pp.520-527.
Nielsen, J.O., and Reenberg, A. 2010. Cultural barriers to climate change adaption: A case study from Northen Burkina Faso. Global Environmental Change, 20:42-152.
Opiyo, F., Wasonga, O., Nyangito, M., Schilling, J., and Munang, R. 2015. Drought adaptation and coping strategies among the Turkana pastoralists of northern Kenya. International Journal of Disaster Risk Science, 6(3): 295-309.
Pittman, A.J., and Coauthors. 2011: Effects of land cover change on temperature and rainfall extremes in multi-model ensemble simulations. Earth Syst. Dyn., 3: 213-231.
Rahman, M. M. varis, O. and kajander, T. 2004. EU Water Framework Directive vs. integrated water resources management: the seven mismatches International Journal of Water Resources Development 20(4):565-575
Risbey, J., M.kandlikar, H.Dowlatabadi, and Graetz. 1999. Scale, Contex and decision making in agriculture adaption to climate variability and change. Mitigation and Adaption Strategies for Global Change 4: 137-165.
Sanogo, K., Binam, J., Bayala, J., Villamor, G. B., Kalinganire, A., and Dodiomon, S. 2017. Farmers’ perceptions of climate change impacts on ecosystem services delivery of parklands in southern Mali. Agroforestry Systems, 91(2): 345-361.
Vignola, R., koellner, T., Scholz, R.W., McDaniels, T.L.2010. Decision making by farmers regarding ecosystem services: factors affecting soil conservation efforts in Costa Rica. Land Use Policy, 27(4):1132-1142.
 
راهبردهای توسعه روستایی
دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 23
پاییز 98
مهر 1398
صفحه 265-278
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار