بررسی تطبیقی نقش اعتبارات خرد در توسعه روستایی نواحی کوهستانی و دشتی (مورد مطالعه: دهستان‌های کارده و میان ولایت شهرستان مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد.

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

اعتبارات خرد با هدف ارائه خدمات مالی به گروه­های کم‌درآمد در کشورهای درحال توسعه در سه دهۀ اخیر مطرح‌شده است. این اعتبارات با اعطای وام به روستاییان به‌ویژه آن‌هایی که در امور تولیدی فعالیت دارند این امکان را می­دهد که به سبب فراهم بودن نقدینگی بتوانند نیازهای مالی‌شان را برای انجام عملیات تولیدی و تهیه نهاده­های کشاورزی تأمین نمایند. این تحقیق نیز با هدف بررسی نقش اعتبارات خرد در توسعه روستایی، با تأکید بر تأثیر عوامل جغرافیایی در جذب اعتبارات مذکور در دو ناحیه کوهستانی (کارده) و دشتی (میان ولایت) شهرستان مشهد، انجام‌گرفته است و بر اساس هدف، کاربردی- توسعه­ای و به­لحاظ روش‌شناسی، از نوع توصیفی – تحلیلی است. با توجه به دو جامعه آماری مورد مطالعه، از کلّ خانوارهایی که در بین سال­های 1394-1390 حداقل یک­بار وام دریافت کرده­اند، با استفاده از فرمول کوکران تعداد 207 خانوار روستایی به‌عنوان حجم نمونه برآورد گردید و سپس به نسبت خانوارها در هر ناحیه تقسیم شد. نمونه­گیری این جامعه آماری با روش طبقه­ای و تصادفی صورت گرفته است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از منابع اسنادی و عملیات پیمایشی (پرسشنامه) در بین خانوارهایی که اعتبارات دریافت کرده­اند، جمع‌آوری‌شده است. و از آزمون‌های آماری ویلکاکسون (برای تحلیل تفاوت دوره قبل و بعد)، فریدمن و کای‌دو، T تک­نمونه‌ای و هم­بستگی برای تحلیل داده‌ها بهره‌ گرفته شد. نتایج نشان­داد که میزان اثربخشی اعتبارات در بین ساکنین روستایی نواحی کوهستانی و دشتی تفاوت معنی­داری وجود ندارد ولی ازنظر مشکلات و موانع دریافت وام و درجه رضایت‌مندی، تفاوت معنی­داری بین این دو ناحیه وجود دارد و میزان رضایت‌مندی در ناحیه دشتی بیشتر است. هم­چنین نتایج  آزمون نا پارامتری ویلکاکسون برای سنجش میزان تفاوت موجود در دو دوره زمانی قبل و بعد از استفاده از اعتبارات خرد روستایی در هر دو جامعه نمونه، نشان می‌دهد که پرداخت اعتبارات خرد منجر به ایجاد تغییرات قابل‌توجهی در کلیه محورها شده است و این تغییرات از دیدگاه استفاده‌کنندگان کاملاً معنی­دار است. نتایج آزمون T تک­نمونه‌ای نیز نشان‌دهنده اثرات مناسب اعتبارات بر توسعه اقتصادی مناطق روستایی موردمطالعه می­باشد. نتایج حاصله از تحلیل نا پارامتری هم­بستگی (اسپیرمن) میان مؤلفه‌های  موردبررسی نیز نشان‌دهنده وجود رابطه مستقیم بین مؤلفه‌های تأثیرگذار  توسعه اقتصادی نقاط روستایی است. به‌عبارت‌دیگر با افزایش مقادیر هر یک از مؤلفه‌ها، سایر ابعاد نیز افزایش معنی­داری را نشان می‌دهند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The role of microcredits in the development of mountainous and plain rural areas (A case study of the villages of Kardeh and Miyan-velayat in the Mashhad County)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Javanshiri 1
  • Khadijeh Bozarjomehri 2
  • Omolbanin Harati 3
  • Hamideh Mahmoudi 3
1 Ph.D. Student Geography & Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad
2 Associate professor in Department of Geography & Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad
3 MA in Geography & Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Not so long ago, the main obstacle to the development of undeveloped countries was thought to be the lack of capital. However, today it is believed that capital is a necessary condition for development, but not the sufficient one. Therefore, one of the strategies to achieve economic development is to make use of an efficient financial system to circulate stagnant capitals in the community. Accordingly, micro-credits were introduced in developing countries over the past 30 years, aiming to provide low-income groups with financial services. These funds are used to provide villagers with loans, particularly those who are active in production. The availability of liquidity helps villagers meet their financial needs and start a production process and get agricultural products for plantings. The study also aimed to examine the role of microcredits in rural development, with emphasis on the impact of geographical factors in attracting such funds in mountainous and plain rural area of the Mashhad County. This study is an applied research carried out in a descriptive-analytical method. Based on Cochran's formula, 207 rural households were selected. The ratio of households in each area was also calculated by Cochran's formula to be a total of 90 households from mountainous areas, and 118 households from plain areas that were selected. The required data were collected from library sources and the survey (questionnaires) among the households that received the funds. The results showed that the effectiveness of microcredits is not significantly different in mountainous and plain areas. However, there is a significant difference between the two areas considering the difficulties and satisfaction level of villagers in getting the loans, such that villagers in plain areas were more satisfied than those in mountainous areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • microcredits
  • Rural Development
  • Agricultural Development

مراجع

استانداری خراسان رضوی. 1394. آخرین تقسیمات کشوری شهرستان مشهد. مشهد: استانداری خراسان رضوی.
بختیاری، ص. 1385. مفاهیم، تعارف و سابقه اعتبارات خرد با نگاهی به عملکرد بانک کشاورزی. مجموعه مقالات همایش اعتبارات خرد، توسعه روستایی و فقرزدایی، مرکز تحقیقات اقتصادی بانک کشاورزی، 20-19 آذر ماه، تهران.
بخشوده، م. و سلامی، ح.ا. 1385. نقش بانک کشاورزی در کاهش فقر با تأکید بر اعتبارات خرد. مجموعه مقالات همایش اعتبارات خرد، توسعه روستایی و فقرزدایی، مرکز تحقیقات اقتصادی بانک کشاورزی، 20-19 آذر ماه، تهران.
بهزادی، ص. 1388. ارزیابی تأثیر اعتبارات خرد بانکی بر توسعه کشاورزی (نمونه موردی: دهستان محمدیه اردکان استان یزد). پایان نامه کارشناس ارشد برنامه­ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.
تقی نتاج، غ. ح.، بحری ثالث، ج. و کمرئی، ج. ۱۳۹۲، نقش و جایگاه بانک در نظام تأمین مالی خرد در راستای برنامه فقر زدائی کشور و تحقق ماموریت­های اجتماعی محوله. نخستین کنفرانس ملی توسعه مدیریت پولی و بانکی، تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس توسعه مدیریت پولی و بانکی، 8 و 9 بهمن ماه.
حسن‌زاده، ع.، ازوجی، ع. ا. و قوی دل، ص. 1385. بررسی آثار اعتبارات خرد در کاهش فقر و نابرابری‌های درآمدی. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 21 (6): 45-68.
رکن‌الدین افتخاری، ع. ا.، عینالی، ج. و سجاسی قیداری، ح. ا. 1385. ارزیابی آثار اعتبارات خرد بانکی در توسعه کشاورزی مطالعه موردی تعاونی‌های خودجوش روستایی شهرستان خدابنده. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 14(56)، 76-45.
زاهدی مازندرانی، م. ج. 1384. توان پس‌انداز خانوارهای روستایی و آثار آن بر مشارکت روستاییان در فرایند توسعه. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 13(49): 56-27.
صامتی، م. و کرمی، ع. ر. 1383. بررسی تأثیر هزینه‌های دولت در بخش کشاورزی بر کاهش فقر روستایی در کشور. مجله تحقیقات اقتصادی، 39 (4): 234-213.
طالب، م. و نجفی اصل، ز. 1386. پیامد اعتبارات خرد روستایی بر توانمندسازی اقتصاد زنان سرپرست خانوار، نگاهی به نتایج طرح زینب کبری (س). فصلنامه روستا و توسعه، 10(3): 26-1.
عرب مازار، ع. و جمشیدی، م. ت. 1385. نقش بانک کشاورزی در تأمین مالی اعتبارات خرد کشاورزی مطالعه موردی زیر بخش کشاورزی. مجموعه مقالات همایش اعتبارات خرد، توسعه روستایی و فقرزدایی، مرکز تحقیقات اقتصادی بانک کشاورزی، 20-19 آذر ماه، تهران.
عمادی، م. ح. 1385. نقش اعتبارات خرد در فرایند تسریع توسعه روستایی، مقایسه دو دیدگاه. مجموعه مقالات همایش اعتبارات خرد، توسعه روستایی و فقرزدایی، مرکز تحقیقات اقتصادی بانک کشاورزی، 20-19 آذر ماه، تهران.
مرکز آمار ایران. 1390. ، آمارنامه سرشماری سال 1390 استان خراسان رضوی. قابل دستیابی در: www.amar.org.ir، آخرین دسترسی: 2 بهمن 1394.
مرکز آمار ایران. 1394. سالنامه آماری استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد. قابل دستیابی در: www.amar.org.ir، آخرین دسترسی: 2 بهمن 1394.
نظری، ع. و عادلی، ج. 1390. مقایسه میزان اثر بخشی اعتبارات خرد بر اقشار جامعه روستایی در نواحی کوهستانی و دشتی شهرستان آزادشهر. جغرافیا، 9 (31): 214-191.
نوری نائینی، س. 1385. اهداف هزاره، اعتبارات خرد و توسعه روستایی در ایران. مجموعه مقالات همایش اعتبارات خرد، توسعه روستایی و فقرزدایی، مرکز تحقیقات اقتصادی بانک کشاورزی، 20-19 آذر ماه، تهران.
هاشمی تبار، م.، کرباسی، ع. ر. و اکبری، ا. 1384. بررسی ارتباط وام با کارایی فنی زارعان در استان سیستان و بلوچستان. فصلنامه روستا و توسعه، 8 (1): 54-29.
Attfield, R. and Wilkins, B. 1992. International justice and the third world: studies in the Philosophy of Development. Psychology Press.‏
Axinn, G. H. and Axinn, N. W. 1997. Collaboration in Rural Development, a Practioner Hand Book.‏
Balazs, K. and Podmaniczky, L. 2001. rural enterprise planning: an applied approach to address new challenges, Szent Istvan University, Hungary, (www.ktg.gau.hu/~podma/birtok/).
Cernea, M. M. 1991. Putting people first: sociological variables in rural development. Putting people first: sociological variables in rural development. (Ed. 2), New York, Oxford University Press.
Dobie, P. 2005. Models for national strategies: building capacity for sustainable development. Development Policy Journal, 1: 1-18.‏
Dominique, G. and Jean.Michel, S. 2002. Micro-Finance:Small amounts,big effects?,Revue Tiers Monde n 172-October-December 2002, p:1-5
Douglas, P. 2003. Financial services for the rural poor, helping to improve Donor effectiveness in microfinance, Donor Brief, No. 15, October 2003, CGAP Donor Information Resource Centre (DIRECT)
ESCAP. 1996. Showing the way: Methodologies for successful rural poverty alleviation projects, Bangkok.
ESCAP. 2000. The empowerment of the rural poor through decentralization in poverty alleviation actions, Economic and Social Commission for Asia and the Pacific – Fifty-sixth session of the commission, PAI/April – June 2000
ESCAP. 2008. Urban regions: ecology and planning beyond the city. Cambridge University Press.‏
Fan, S., Jitsuchon, S. and Methakunnavut, N. 2003. Impacts of Public Investment on Poverty Reduction in Thailand. Washington, DC, International Food Policy Research Institute.‏
FAO/GTZ. 1998a. Financial institutions, (www.fao.org)
Fukuda-Parr, S., Birdsall, N., & Sachs, J. 2003. Millennium Development Goals: A Compact among Nations to End Human Poverty. Human Development Report 2003,‏ Retrieved June 2, 2003, from www.undp.org.
Ghate, P. 2000. Linking formal finance with micro and informal finance. The Bangladesh Development Studies, 26(2/3), 201-215.‏
 IFAD. 2003. The rural development potential of IFAD, s credit projects, 2003, Internet (www.ifad.org).
Khandker, S. R. 1998. Fighting poverty with microcredit: experience in Bangladesh. Oxford University Press.‏
Robinson, M. 2001a. Comments on “Innovative Products and Adaptations for Rural Finance”, by Juan Buchanan; Paving the Way Forward for Rural Finance an International Conference on Best Practices.
Roth, J. D. 1997. The limits of micro credit as a rural development intervention. University of Manchester.‏
Saunders, A. and Cornett, M. M. 2003. Financial institutions management: A risk management approach. Irwin/McGraw-Hill.‏
Schreiner, M. and Colombet, H. H. 2001. Microfinance, Regulation, and Uncollateralized Loans to Small Producers in Argentina. Microcredit and Development Policy, Nova Science Publishers: Huntington, NY, ISBN, 1590330013, 137152.‏
Seibel, H. D. 2001. Rural Finance for the Poor: From Unsustainable Projects to Sustainable Institutions (No. 2001, 5). Working paper/University of Cologne, Development Research Center.‏
Sörlin, S., Abrahamsson, K. V., Andersson, M., Eckerberg, K., Nordlund, C. and Sundström, T. 1997. The road towards sustainability. A Historical Perspective. Umea University.‏
Umana, A. 2002. Generating capacity for sustainable development: Lessons and challenges, choices, June 2002, environmentally sustainable development group leader, UNDP, (www.undp.org)
UNDP. 1998. Microfinance institutions proposal: Executive summary, Port Moresby.
World Bank. 2001. Reaching the rural poor, the rural development strategy of World Bank (www.worldbank.org).
راهبردهای توسعه روستایی
دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 14
تابستان 1396
صفحه 157-180

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار