نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

2 استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

3 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

چکیده

 هدف این پژوهش بررسی سازه‏های مؤثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری در شهرستان خوی بود. تحقیق حاضر از نوع علی- ارتباطی بود و به روش پیمایش انجام شد. جامعه آماری تحقیق تمامی کشاورزان شهرستان خوی در سال زراعی 95-1394 بودند (19088N=) که تعداد 379 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و روش نمونه‌گیری طبقه­ای با انتساب متناسب به عنوان نمونه­های تحقیق انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه‌ای بود که روایی محتوایی آن توسط اساتید و متخصصین مربوطه تأیید شده و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بین 72/0 تا 85/0 تعیین شد. داده‌های بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS19 تحلیل شدند. با توجه به نتایج، مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری در سطح خوب ارزیابی شد. نتایج نشان داد بین متغیرهای مستقل نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در مدیریت آبیاری، آگاهی از پیامدهای مشارکت در مدیریت آبیاری، مناسب بودن عوامل فنی در شبکه آبیاری، میزان استفاده آنان از منابع اطلاعاتی، هنجارهای اجتماعی در زمینه مشارکت در مدیریت آب، دیدگاه کشاورزان نسبت به پرسنل ترویج کشاورزی، میزان اجتماعی بودن کشاورزان و دیدگاه کشاورزان نسبت به کارشناسان سازمان آب با متغیر وابسته مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح یک درصد وجود داشت. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون خطی به شیوه گام به گام نشان داد که متغیرهای مذکور 75 درصد از تغییرات متغیر وابسته مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری را تبیین نمودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation of components affecting farmers' participation in irrigation management (Case of Khoy County)

نویسندگان [English]

  • Jamileh Aliloo 1
  • Mohammad Chizari 2
  • SHahla CHoobchian 3

1 Former Masters Student, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran.

2 Professor of Agricultural Extension and Education Department, Tarbiat Modares University Tehran, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran.

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate components affecting farmers' participation in irrigation management (case of Khoy County). This study was causal-relationship and a survey was conducted. The study population were all farmers in the Khoy County in the crop year 2015-16 (N=19088) and a number of 379 number of people were chosen using the Krejcie and Morgan table (1970) and stratified sampling with proportional allocation as research samples. The data collection tool was a questionnaire whose content validity was confirmed by professors and experts and its reliability was determined by calculating Cronbach's alpha coefficient between 0.72 and 0.85. The obtained data were analyzed using the SPSSv19 software. According to the results, the participation of farmers in irrigation management was evaluated at a good level. The results showed that the independent variables including farmers' attitude toward their participation in irrigation management, awareness of the consequences of participation in irrigation management, suitability of the technical factors in irrigation network, use of farmers from information sources, social norms toward participation in water management, farmers' attitude toward agricultural extension personnel, farmers' sociability and attitude toward water officials and experts with dependent variable of participation in irrigation management had had positive relationship and significant at 1 percent level. The results of stepwise regression analysis showed that the mentioned variables explained 75 percent of the variance of the participation in irrigation management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water management
  • farmers' participation
  • Khoy city
اخوان، ف.، حسینی، س.م. و چیذری، م. 1391. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی‎های آب‏بران در مدیریت منابع آب کشاورزی استان البرز. تعاون و کشاورزی، 23(11): 135ـ117.
اداره امور آب شهرستان خوی. 1394. گزارش وضعیت منابع آب در شهرستان خوی. (گزارش منتشر نشده).
اداره جهاد کشاورزی شهرستان خوی. 1395. آمار بهره‏برداران کشاورزی شهرستان خوی. (گزارش منتشر نشده).
جلائی، ع.، عزیزی، آ.، زارعی، ن. و مهرابی بشرآبادی، ح. 1393. بررسی جایگاه و نقش بخش کشاورزی در ادوار تجاری ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 8(25): 65-53.
جنگیمرنی، ع. و امیدی نجف آبادی، م. 1390. راهکارهای توسعه مدیریت مشارکتی آبیاری با استفاده از مدل تحلیلیSWOT ؛ مطالعه موردی شبکه آبیاری اردبیل. مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، تهران: دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
زراعی دستگردی، ز.، ایروانی، ه.، شعبانعلی فمی، ح. و مختاری حصاری، آ. 1388. تحلیل سازوکارهای بهبود مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آبرسانی بخش جرقویه شهرستان اصفهان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 3(2): 55ـ45.
سپهوند، ا.، اسفندیاری، س. و مهرابی بشرآبادی، ح. 1393. بررسی تأثیر مکانیزاسیون کشاورزی بر امنیت غذایی خانوارهای شهری. فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، 4(15): 129-115.
شاهرودی، ع. ا. و چیذری، م. 1387. عوامل مؤثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه‎های آبیاری (مطالعه موردی در استان خراسان رضوی). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 39(1): 75ـ63.
صدیقی، ح. و درویشی‌نیا، ع. 1381. بررسی میزان موفقیت شرکت‌های تعاونی تولید روستایی استان مازندران. مجلة علوم کشاورزی ایران، 33(2): 323-313.
قدرت‏نما، ق. 1377. منابع، مصارف و نیازهای آبی در ایران. فصلنامه آب و توسعه، 6: 3-2.
مرکز آمار ایران 1395. آمار و اطلاعات بخش کشاورزی. مرکز آمار ایران.
مظفری، م.م. 1394. عوامل مؤثر بر مشارکت کشاوران در بکارگیری عملیات حفاظت از آب و خاک (مطالعه موردی: منطقه الموت). مجله پژوهش‏های ترویج و آموزش کشاورزی، 8(31): 89ـ75.
منتی‏زاده، م. و زمانی، غ. ح. 1391. تدوین مدل رفتار زیست‎محیطی زارعان شهرستان شیراز. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 7(2): 74ـ63.
نادری، ع. 1393. بررسی مفهوم مشارکت و نقش آن در تنظیم روابط کار. ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، 171: 46ـ41.
نصرآبادی، ح. و حیاتی، د. 1393. سازه‏های مؤثر بر مشارکت بهره‏برداران در توسعه شبکه‏های فرعی آبیاری و زهکشی: کاربرد تحلیل مسیر. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 10(1): 100ـ89.
نوری‏پور، م.، نوری، م. و کرمی، آ. 1394. تحلیل سازه‏های مؤثر بر مشارکت روستاییان در مدیریت و بهره‏برداری شبکه آبیاری و زهکشی (مطالعه موردی: دشت لیشتر). فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 3(1): 75ـ57.
یعقوبی، ج.، شمسایی، ا. و خسروی، ب. 1388. بررسی عوامل مؤثر در جلب مشارکت‏های مردمی در طرح‏های آبخیزداری حوزه آبخیز زنجانرود. مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار منابع طبیعی)، گرگان، دوم اردیبهشت 1388، صص 98-92.
Azizi Khalkheili, T. and Zamani, G.H. 2009. Farmer participation in irrigation management: the case of Doroodzan Dam Irrigation Network, Iran. Agricultural water management, 96(5): 859-865.
Chandran, K.M. and Chackacherry, G. 2004. Factors influencing farmer participation in irrigation management. Journal of Tropical Agriculture, 42(1-2): 77-79.
Dungumaro, E.W. and Madulu, N.F. 2003. Public participation in integrated water resources management: the case of Tanzania. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 28(20): 1009-1014.
Faham, E., Hosseini, S.M. and Darvish, A.K. 2008. Analysis of factors influencing rural people's participation in national action plan for sustainable management of land and water resources in Hable-Rud Basin, Iran. American Journal of Agricultural and Biological Science, 3(2): 457-461.
Khanal, P.R. 2003. Participation and governance in Local water Management. Wageningen University, Netherlands. Irrigation and Water Engineering group.
Krejcie, R.V. and Morgan, D.W. 1970. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3): 608-609.
Lubell, M. 2004. Collaborative watershed management: A view from the grassroots. Policy Studies Journal, 32(3): 341-361.
Leeuwis, C. 2013. Communication for rural innovation: rethinking agricultural extension. John Wiley & Sons.
Marshall, G.R. 2004. Farmers cooperating in the commons? A study of collective action in salinity management. Ecological Economics, 51(3): 271-286.
Parlin, B.W. and Lusk, M.W. 1988. International irrigation development: Factors affecting project success. Society and Natural Resources, 1(1): 131-144.
Panahi, F. 2013. Factor analysis of effective components on beneficiaries' participation in the management of irrigation and drainage networks (Case study: Bushehr). International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 6(21): 1448.
Vermillion, D.I. 2005. Irrigation sector reform in Asia: from ‘participation with patronage’ to ‘empowerment with accountability’ In Shivakoti, G. P.; Vermillion, D. L.; Lam, W. F.; Ostrom, E.; Pradhan, U.; Yoder, R. ( Eds.). Asian irrigation in transition: responding to challenges. New Delhi, India: Sage. 409-434.