نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بو‌علی سینا، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، گروه اقتصاد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، گروه اقتصاد

چکیده

فقر به مثابه یک پدیده نامطلوب اقتصادی-اجتماعی محسوب می‌شود و مهم‌ترین علل آن توزیع ناعادلانه درآمد در بین افراد در جامعه است. یکی از وظایف دولت‌ها آن است که با سیاست‌های مناسب جهت رفع فقر و کاهش نابرابری اقدام نمایند. اولین گام در جهت فقر‌زدایی، سنجش میزان فقر در سطح کشور می‌باشد. در این راستا با استفاده از داده‌های هزینه و درآمد خانوار‌های روستایی که توسط مرکز آمار ایران همه ساله منتشر می‌شود، ابتدا خط فقر را طی سال‌های 1392-1368 که پنج برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به اجرا درآمده است با استفاده از هشت گروه کالایی، به روش سیستم مخارج خطی ( ) و با استفاده از نظریه حداقل عادات نسبی ( ) محاسبه شد. سپس با استفاده از شاخص‌های سنجش فقر، وضعیت فقر در مناطق روستایی موردمطالعه قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که طی سال‌های مورد مطالعه، گرچه خط فقر در خانوارهای روستایی ایران دارای رشد متوسط 3/21 درصد بوده است، لیکن میزان و اندازه فقر در روستاها روند نزولی داشته است و شکاف فقر و شدت آن کاهش یافته است. بنابراین، عملکرد دولت در کاهش فقر نسبی طی پنج برنامه توسعه اقتصادی نسبتاً موفقیت‌آمیز بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of Poverty in Iran's Rural Households in Five Economic Development Plans: 1989-2013

نویسندگان [English]

  • mohammad Mowlaei 1
  • Zohre Rahimi Rad 2

1 Assistant Professor of Bu-Ali Sina University, Department of Economics

2 .M.A. Student of Bu-Ali Sina University, Department of Economics

چکیده [English]

Poverty is an undesirable economic and social phenomenon and one of the important causes of poverty is unfair distribution of income amongst the people. The governments should adopt suitable policies for eradication of poverty in the society. In this study, the poverty line of Iran's rural households is estimated by the theory of relative habit of formation of linear expenditure system (RHLES) and by using data of household's expenditure for 8 commodity groups over the periods of 1989-2013. Then, the position of poverty in rural regions is calculated by the indicators of headcount ratio, poverty gap and Foster, Greer and Thorbecke (FGT). The results of the study show that although the poverty line (minimum subsistence quantity) in Iran's rural households has had an average growth of about 21.3 percent, the value of poverty indices are reduced during the five economic development plans. Thus, we may conclude that the government policies for the reduction of relative poverty in rural regions have been successful.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Development Plans
  • Poverty Indices
  • Rural Regions
  • Poverty Line
ابونوری، ا. و مالکی، ن. 1387. خط فقر در استان سمنان طی برنامه‌های توسعه (1383-1368)، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 7(28).
باقری، ف.، دانش پرور، ن. و کاوند، ح. 1386. روند خط فقر و شاخص­های فقر در ایران طی سال‌های 85-1375. فصلنامه گزیده آماری، 18(2):82-71.
جواهری، ب.، سحابی، ب.، قاسمی، ع.، حامیان، م.ه. 1391. برآورد حداقل معاش در مناطق شهری استان کردستان. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 12(45):173-153.
خداداد کاشی، ف.، حیدری، خ. و باقری، ف. 1384. برآورد خط فقر در ایران طی سال‌های 1379-1363. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 4(17):163-137.
خسروی نژاد، ع. ا. 1391. برآورد فقر و شاخص‌های فقر در مناطق شهری و روستایی. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 6(2):60-39.
سازمان برنامه و بودجه. 1368. قانون برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران. تهران: سازمان برنامه و بودجه. قابل دسترسی در: www.mporg.ir/ ، آخرین دسترسی: 8/6/1394.
سازمان برنامه و بودجه 1372. قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران. تهران : سازمان برنامه و بودجه. قابل دسترسی در: www.mporg.ir/، آخرین دسترسی: 9/6/1394.
سازمان برنامه و بودجه. 1378. قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران. تهران : سازمان برنامه و بودجه. قابل دسترسی در: www.mporg.ir/، آخرین دسترسی: 18/6/1394.
شاکری، ع. (ترجمه) .1392. چاپ هشتم، تئوری اقتصاد خرد. لیارد، آر، جی، نشرنی.
مجموعه برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران .1383. معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات ریاست جمهوری. قابل دسترسی در: www.mtif.org /، آخرین دسترسی: 8/9/1394.
مجموعه برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران.1389. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری. قابل دسترسی در: www.mtif.org /، آخرین دسترسی: 7/10/1394محمدی،ش.، سایه میری،ع. و گرجی، ه.1386. اندازه‌گیری حداقل معاش با استفاده از سیستم مخارج خطی: مورد استان ایلام در طی دو برنامه. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 9(31):188-165.
محمودی،ا. 1392 برآورد خط فقر نسبی در مناطق شهری ایران: کاربرد داده‌های پانل در سیستم مخارج خطی. فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 4(13):60-43.
مرکز آمار ایران.1392. داده‌های شاخص قیمت مصرف‌کننده روستایی. سال‌های 1392-1368. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir/، آخرین دسترسی: 16/4/1394.
مرکز آمار ایران. 1392. نتایج آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی. سال‌های 1392-1368. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir/، آخرین دسترسی: 6/5/1394.
مکیان، ن. و سعادت‌خواه، آ .1390. اندازه‌گیری حداقل معاش با استفاده از سیستم مخارج خطی مطالعه موردی: جامعه شهری استان یزد (برنامه‌های سوم و چهارم توسعه. فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 2(5):68-45.
Almas, I., Kjelsrud, A. and Somanathan, R­. 2013. A Behavior- based Approach to the Estimation of poverty In India. CESifo working paper series ,4122.
Baiyegunhi, L.J.S. and Fraser, G.C.G­. 2010. Determinants of Household poverty Dynamics in Rural Regions of The Eastern Cape province. South Africa, 48th Agricultural Economists Association of South Africa (AEASA) Conference, Cape Town, south Africa, September.
Baltagi.h. Badi. 2005. Econometric Analysis of panel Data. Third Edition, John Wiley and Sons, Ltd.
Baum, C­. 2006. An Introduction to Modern Econometrics­, Using Stata. New York, Stata Crop LP:238.
Drukker, D. M. 2003.Testing for Serial Correlation in Linear Panel Data Models. The Stata Journal, 2: 168-177.
Park, A. 2010. Migration and Urban Poverty and Inequality in china, China Economic Journal, 3(1):49-67.
Pollak , R.A. and Wales, T.J. ­1969. Estimation of Linear Expenditure Systems, Econometrica, 37 (4):629-650.
Simler, R, and Arndt, C. 2006. Poverty Comparisons with Absolute Poverty Lines Estimated from Survey Data, FCND Discussion paper 211.
Wooldridge, J.M. 2013.Introductory Econometrics. Fifth Edition, Michigan State University.
World Bank .2005. Introduction to Poverty Analysis, Poverty Manual, JH Revision of August 8, 2005, World Bank Institute. www.olc.world bank.org/,Visited:2015/08/05.