نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته ارشد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

چکیده

به‌منظور جلب مشارکت ساکنان یک حوزه آبخیز برای شرکت در طرح‌های آبخیزداری، عوامل تاثیرگذار باید مورد توجه قرار گیرد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش نگرش روستائیان نسبت به طرح‌های آبخیزداری بر مشارکت آنها (مطالعه موردی حوزه آبخیز سعیدآباد کیاسر)صورت گرفته است. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش همبستگی- توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی سرپرستان خانوار حوزه آبخیز سعیدآباد)343(N=تشکیل داده‌اند. اندازه نمونه به وسیله فرمول کوکران محاسبه گردید. تعداد 157 نفر برای انجام تحقیق انتخاب شدند. نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه‌ استفاده گردید که روایی آن توسط اساتید فن و صاحب‌نظران تایید شد. مقدار آلفا کرونباخ محاسبه شده بین 75/0 تا 89/0 بود. میانگین تعداد دفعات شرکت در دوره‌های آموزشی 1 بار بوده است. میانگین میزان مشارکت پاسخگویان در طرح‌های آبخیزداری و نگرش روستائیان نسبت به طرح‌های آبخیزداری در حد زیاد بودند. نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون نشان داد که 29 درصد واریانس مشارکت به وسیله نگرش تبیین گردید. با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق، توصیه می‌گردد با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد نگرش مطلوب در روستاییان می‌توان از مشارکت آنها در طراحی و تدوین، اجرا و ارزشیابی طرح‌های آبخیزداری استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Role of villagers' attitudes to watershed plans on their participation(Case Study: Saeed Abad Kiuser Watershed)

نویسندگان [English]

  • Hossien Rahimzadeh 1
  • Mehdi Charmchian Langerodi 2

1 Department of Agricultural Extension and Education, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.

2 Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.

چکیده [English]

In order to participate in the watershed plans, the effective factors should be considered. The study aimed at investigating the role of villagers' attitudes to watershed plans on their participation (Case study: Saeed abad Kiasar Watershed). This study is a practical research that do in the form of correlation-descriptive method. Statistical population comprised head of families (N= 343) from saeedabad watershed basin. The sample size was calculated using the Cochran formula in an attempt to recruit 157 individuals as prospective participants. The stratified random sampling was employed in this study. A questionnaire was used to collect data; its validity was confirmed by experts and scholars. Cronbach's alpha was reported between 0.75-0.89 for the questionnaire. The average number of times in training courses has been 1 times. The average participation of villagers in watershed plans and attitude were at a high level. The regression analysis showed that 29 percent participation variance was explained by attitude. According to the achieved results of the research, It is recommended that by carefully planning and creating a favorable attitude in villagers, their participation in the design, implementation and evaluation of watershed plans can be used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Training program
  • Development
  • Rural
  • Incentive
اسدی، ز.، عیسی پور، ر. و نصرالله مولایی، ه. 1395. نقش مشارکت در توسعه روستایی بخش خشکبیجار شهرستان رشت. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، (۵) 15: ۶۱-۸۲.
اعظمی، م.، حشمت اله، س.، نادری مهدیی، ک.  و کریمی، س. 1387. بررسی سطح و تیپولوژی مشارکت مردمی در تعاونی‌های روستایی مطالعه موردی استان همدان. پژوهش کشاورزی: آب، خاک و گیاه در کشاورزی،  9(3): 140-127.
باقریان، ر.، گودرزی، م.، ثنایی طرقبه، م. و باقریان کلات، ع. 1396. بررسی ابعاد مشارکت مردم در طرح­های آبخیزداری با استفاده از روش تحلیل عاملی. علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 11(36): 76-69.
برقی، ح.، قنبری، ی. و سعیدی، م. 1392. بررسی عملکرد شوراهای اسلامی روستا و میزان مشارکت مردم در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان حسین­آباد شهرستان نجف­آباد). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2(4): 138-119.
بقایی، م.، چیذری، م.، فعلی، س. و میرزایی، آ. 1385. بررسی عوامل مؤثر و بازدارنده مشارکت روستائیان در طرح‌های ابخیزداری و ارائه راهکارهایی جهت افزایش میزان مشارکت آنها مطالعه موردی: حوزه آبخیز زرچشمه هونجان. سمنان: سمینار برنامه‌ریزی توسعه مشارکتی آب و خاک کشور.
بینا، ل. 1382. بررسی نقش مشارکت زنان در مقابله با بیابان­زدایی در حوضه حبله­رود سمنان، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت­مدرس. ص 10.
شریفی، ا.، حسینی، س.م. و علی اسدی، ع. 1389. تحلیل سازوکارهای مشارکتی به منظور بازسازی مسکن‌های آسیب دیده در روستاهای زلزله زده شهرستان بم. فصلنامه پژوهش­های روستایی، 1(1): 142-121.
شریفی، ا.، غلامرضایی، س. و رضایی، ر. 1389. بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت روستاییان در طرح‌های آبخیزداری منطقه جیرفت. مهندسی و علوم مدیریت آبخیز، 4(12):10-1.
شیخ­حسنی، غ. ح. و مهمان­دوست، ف. 1389. نقش مشارکت اجتماعی و اقتصادی روستاییان در طرح­های عمران روستایی (مطالعه موردی: دهستان نساء). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 7(28): 124-109.
رضائی، ر.، الهام ودادی، ا. و مهردوست، خ. 1391. بررسی عوامل تأثیرگذار بر مشارکت روستائیان در طرح‌های آبخیزداری حوزه آبخیز خمارک (مطالعه موردی: روستای ده جلال). پژوهش های روستایی، 1(1): 221-199.
صادقی، س،ح.ر ، فروتن، ا. و شریفی، ف. 1384. ارزیابی عملکرد اقدامات آبخیزداری به روش کیفی (مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز کن). تحقیقات جغرافیایی، 20(4):  47-37.
طالب، م. و نجفی­اصل، ز. 1389. آموزه­هایی از روند مشارکت روستایی در ایران. فصلنامه پژوهش­های روستایی، 1(2): 48-27.
عابدی، ا. و طباطبایی، ح. 1385. تحلیل اقتصاد مدیریت آبخیزداری استان چهارمحال بختیاری، مجموعه مقالات اولین همایش منطقه‌ای بهره­برداری از منابع آب حوزه­های کارون و زاینده­رود (فرصت­ها و چالش­ها)، دانشگاه شهرکرد، 82-71.
عزیزی خالخیلی، ط. و زمانی، غ. ح. 1389. سازه­های مؤثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری: کاربرد تحلیل مسیر. اقتصاد و توسعه کشاورزی، 24(1): 90-83.
عنابستانی، ع.ا. 1393. نقش نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت روستاییان در فرایند اجرای طرح­های هادی روستایی (مطالعه موردی شهرستان خواف). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 4(11): 150-125.
کریمی، ع.ر. و دانش­مهر، ح. 1397. تحلیل عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی و اقتصادی روستاییان در بهره­برداری شبکه آبیاری دشت ارایض در شهرستان شوش. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 7(2):  184-165.
کوشکی، ف. و موسوی، س.س. ۱۳۸۶. بررسی راهکارهای مشارکت مردم در پروژه‌های آبخیزداری و رابطه آن با توسعه روستایی. چهارمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران مدیریت حوزه‌های آبخیز، کرج: دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. ص 300.
متانی، ب. و فلاح میری، ح. 1383. گزارش مطالعات فیزیوگرافی وتوپوگرافی حوزه آبخیز سعیدآباد، مدیریت آبخیزداری استان مازندران.
محمدی، م. 1380. عوامل جغرافیایی مؤثر بر میزان مشارکت جوانان و نوجوانان روستایی در برنامه­ریزی توسعه: نمونه موردی شهرستان کرمان. پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس. ص 8.
محمدی گلرنگ، ب.، سی لای، ف. و صادقی، س.ح.ر. 1396. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت بهره­برداران در طرح­های مرتع و آبخیزداری (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کوشک آباد-خراسان رضوی). پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 6(1): 68-49.
مقدسی، ن.، واحد بردی، ش. و نجفی نژاد، ع. 1394. ارزیابی کیفی طرح های آبخیزداری به روش توصیفی همبستگی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سد بوستان). نشریه پژوهش های حفاظت آب و خاک، 22(2): 218-205.
ملکی، م، دهقانی بیدگلی، ر. و قانع مقدم، ر. 1397. بررسی اثرات طرح­های منابع­طبیعی و آبخیزداری اجرا شده با مشارکت بهره­برداران حوزه در توسعه روستا (مطالعه موردی: حوزه قره شیران شهرستان نیر استان اردبیل). فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 5(3): 362-347.
مولان­نژاد، ل.، یعقوبی، ج. و بهروز خضرلو، ب. 1395. عوامل مؤثر بر ترغیب کشاورزان به مشارکت در برنامه­های مدیریت آب و آبخیزداری در شهرستان میاندوآب. یازدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، دانشگاه یاسوج، صص 29-20.
مهردوست، خ.، شمس، ع. و کرمی­دهکردی، ا. 1392. عوامل مؤثر بر سطوح مشارکت مردم روستایی در پروژه­های آبخیزداری (مطالعه موردی: حوزه های آبخیز درود فرامان و لعل آباد شهرستان کرمانشاه). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 4(3): 409-399.
نور، ح، رضا باقریان، ر. و صدیق، ر. 1397. ارزیابی نگرش ساکنان مناطق روستایی به عملیات آبخیزداری در استان خراسان رضوی. پژوهش و آبخیزداری (پژوهش و سازندگی)،  119، 26-17.
یعقوبی، ج. 1390. تحلیل عاملی موانع مشارکت روستاییان در احداث و بهره‌برداری از شبکه­های آبیاری و زهکشی. زنجان: دومین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی منابع آب ایران.
Alipour, A. 1996. Participation in watershed projects and review obstacles. Abstracts of the scientific seminar on the extension of natural resources. Iran: Ministry of Agricultural Jihad.
Arayesh, B. 2011. Regression analysis of effective factor on people participation in protecting and revitalizing of pastures and forests in Ilam province from the view of users. African Journal of Agricultural Research, 6(2): 416-422. Available online at http://www.academicjournals.org/AJAR
Bagherian, R, Bahaman, A. S, Asnarulkhadi, A. S.and Shamsuddin, A. 2009. A soci exchange approach to people’s participation in watershed management programs in Iran. European Journal of Scientific Research, 34: 428-441.
Dadashe, MA. and Sharifi, MA. 2011. Investigate and identify factors affecting the success of biological watershed operation of Gilan. Middle-East Journal of Scientific Research, 10(1): 21-27.
Ellison, S. 2003. Nurses' attitudes toward family presence during resuscitative efforts and invasive procedures. Journal of Emergency Nursing, 29(6): 515-521.
Karamidehkordi, E. 2010. A country report: Challenges facing Iranian agriculture and natural resource management in the Twenty-First Century. Human Ecology, 38: 295-303.
Nchise, A. 2012. An empirical analysis of the theory of planned behavior. JeDEM, 4(2): 171-182.
Plaster, E. 2002. Soil Science and management, Second Eds, Delmar Publisher Inc., 182 p.
Reed, M.S. 2008. Stakeholder participation for environmental management: A Literature Review. Biological Conservation, 141: 2417- 2431.
Sisay, M. 2015. Attitude towards watershed management programs and level of participation: Liaison analysis in southern Ethiopia. International Journal of Current Research, 7(10): 20984-20992.
Valizadeh, N., Bijani, M. and Abbasi, E. 2018. Farmers active participation in water conservation: Insights from a survey among farmers in Southern Regions of West Azerbaijan Province, Iran. Journal of Agricultural Science and Technology, 20: 895-910.
Varua ME, Maheshwari B, Ward J, Dave S. 2017. Groundwater conservation attitudes, behavior and water management: The case of farmers in rural india. Transactions on Ecology and the Environment, 220: 141–150.