نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 سایر

3 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

تحقیقات مختلف تأثیر مثبت استقرار صنایع در روستاها را بر بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی نشان داده و آن را موجب توسعه مناطق روستایی و توسعه ملی عنوان می‌کنند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر صنایع تبدیلی کشاورزی بر وضعیت زندگی روستاهای شهرستان بهار بود. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری، خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان بهار از استان همدان بود. جهت بررسی اثرات استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی تعداد 10 روستا (پنج روستا دارای صنایع تبدیلی و پنج روستا فاقد صنایع تبدیلی) به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. روش نمونه‌گیری طبقه ای چند مرحله ای با در نظر گرفتن نسبت خانوار در هر روستا بود و تعداد نمونه‌ها توسط فرمول کوکران بدست آمد (3249N= و 353n=). روایی و پایایی پرسشنامه نیز به ترتیب توسط اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی و با محاسبه آلفای کرونباخ (آلفا = 899/0) تایید شد. نتایج بدست آمده حاکیست استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در روستاها تاثیر مثبت بر وضعیت امکانات رفاهی داشته است؛ همچنین یافته‌های تحقیق نشان داد که صنایع تبدیلی کشاورزی منجر به تفاوت معنی‌دار کیفیت زندگی در بین دو گروه روستاها شده است، به طوری که سطح کیفیت زندگی در روستاهای دارای صنایع تبدیلی بالاتر بود. نتایج تحقیق نشان داد استقرار صنایع تبدیلی در روستا منجر به رونق بخش کشاورزی و تولید محصولات مشابه صنایع تبدیلی توسط اهالی روستا  شده و همین امر، باعث بهبود وضعیت درآمد آن‌ها شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining Sustainability of Agricultural Exploitation System: the case of Family Farming Operating in Central District of Boyerahmad County

نویسندگان [English]

  • karim Naderi Mahdei 1
  • Hamid Mahmoudian 2
  • Heshmatolah Saadi 3

1 Assistance professor of Department of Agricultural Extension And Education Bu-Ali Sina University

2 Master of science in rural development, Department of Agricultural Extension & Education,Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

3 Associate Professor, Department of Agricultural Extension & Education, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

ارسلان بد، م. 1383. تغییرات توزیع درآمد در مناطق روستایی و شهری ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 12 (45): 141-163.
استانداری همدان. 1390. مطالعات برنامه آمایش استان همدان. انتشارات معاونت برنامه ریزی استانداری همدان.
اکبری سقالکساری، ز. 1392. راه های گسترش و فعال سازی صنایع روستایی. دانش غذا و کشاورزی، 11 (104): 28-24.
امین آقایی، م. 1387. بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد صنایع کوچک از دیدگاه کارشناسان توسعه روستایی. فصلنامه روستا و توسعه،11 (4): 146-125.
پاپلی یزدی، م. و ابراهیمی، م. 1390. نظریه های توسعه روستایی. تهران: انتشارات سمت.
تاج، ش. و دارآفرین، ف. 1390. تاثیر پذیری اقتصادی روستاها از نواحی صنعتی(مطالعه موردی: ناحیه صنعتی میامی، شهرستان شاهرود). فصلنامه علمی - پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی. 4 (1): 144-135.
تقدیسی، ا.، مهدوی، م.، رحمانی ب. و منشی زاده، ر. 1386. نقش صنایع کارگاهی (کوچک) در توسعه روستایی. مجلة پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی). 24(3): 57-41.
جهاد کشاورزی استان همدان. 1392. آمارنامه سازمان جهاد کشاورزی استان همدان.
حاجی نژاد، ع.، عسگری، ع.، اصغرپور، ح. و محمدزاده، پ. 1385. بهره وری صنایع روستایی در استان سیستان و بلوچستان. مجله جغرافیا و توسعه. 8: 41-19.
رضایی، ج. 1386. امکان سنجی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی فرآورده های دامی در استان ایلام. پژوهش های جغرافیایی. 61: 191-179.
رضوانی، م. 1390.  برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران. تهران: نشر قومس.
رکن الدین افتخاری، ع. و طاهرخانی، م. 1381. استقرارصنعت در روستا و نقش آن در رفاه مناطق روستایی. مدرس، 6 (2): 24-1.
زنگی آبادی، ع.، فتحی، ع. و ایزدی، م. 1390. تحلیل پراکنش فضایی صنایع تبدیلی شهرستانهای استان اصفهان با استفاده از روش (PIDI). آمایش سرزمین. 3 (4): 22-5.    
صادقی، ا. 1380. بررسی اقتصادی صنایع روستایی استان مازندران. فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، 1(1): 105-87.
طاهر خانی، م. 1379. صنعتی شدن روستا سنگ بنای استراتژی آینده توسعه روستایی. انتشارات اداره کل طرح های صنعتی و بهره برداری. وزارت جهاد کشاورزی.
طاهرخانی، م. 1386. کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی. فصلنامه پژوهش های اقتصادی، 6 (3): 71-59.
عزمی، آ.، میرزایی قلعه، ف. و شمسی، ر. 1392. چالش­ها و مشکلات بخش کشاورزی و نقش آن در مهاجرت از روستا به شهر (مطالعه موردی: دهستان شیرز شهرستان هرسین). مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی و آمایش فضا. 17 (2): 70-55.
عسگری، ع.، حاجی نژاد، ع.، اصغرپور، ح. و محمدزاده، پ. 1383. بهره­وری صنایع روستایی در ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی. 14: 58-33.
کرمانی، م.، بهوران، ح. و ازکیا، م. 1387. بررسی تغییرات اقتصادی و اجتماعی در شیوه زندگی روستائیان به واسطه استقرار صنعت در مناطق روستایی، نمونه موردی مجتمع صنعتی معدنی مس قلعه زری. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. 5 (2): 214-179.
کلانتری، خ.، رهنما، ع. و موحد محمدی، ح. 1389. عوامل پیش برنده و بازدارنده ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در استان خراسان شمالی. اقتصادکشاورزی و توسعه. 18 (70): 37-19.
مدهوشی، م. و نصیری، آ. 1389. تأثیر ویژگی های صنعت بر بقای شرکت های تازه وارد: مطالعه­ی موردی صنایع تبدیلی استان مازندران. پژوهشنامه­ی مدیریت اجرایی. 10 (1): 147-127.
مشیری، ر. و آذرباد، ن. 1386. پیامدهای استقرار نواحی صنعتی در مناطق روستایی: مطالعه موردی روستای کمرد در دهستان سیاهرود، شهرستان تهران. فصلنامه روستا و توسعه، 10 (3): 194-181.
مطیعی لنگرودی، ح. و اردشیری، ع. 1386. پیامدهای ایجاد صنایع فراوری محصولات کشاورزی در توسعه روستایی بخش مرکزی آمل. پژوهش های جغرافیایی، 61: 15-1.
مطیعی لنگرودی، ح. و نجفی کانی، ع. 1385. بررسی و ارزیابی اثرات شهرک ها و نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی(نمونه موردی: شهرستان بابل). پژوهش­های جغرافیایی، 58: 165-147.
مطیعی لنگرودی، ح. و نجفی کانی، ع. 1390. توسعه و صنعتی سازی روستا (نظریه ها، روش ها و راهبردهای توسعه صنعتی). انتشارات دانشگاه تهران.
مهدوی، م.، بارانی پسیان، و.، مدبر خاک نژاد، ع. و یاهک، س. 1389. امکان سنجی توسعه صنایع روستایی در شهرستان عجب شیر با مدل SWOT. مجله توسعه روستایی، 1 (2): 105-79.
نصیری، ا.  1388. استقرار واحدهای صنعتی، عاملی تأثیر گذار بر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع روستایی (نمونه تجربی: روستاهای شهر بومهن). مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، 9 (2): 133-109.
نوری، ه. و نیلی پور طباطبایی، ش. 1386. اولویت بندی توسعۀ صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی با استفاده از روش دلفی شهرستان فلاورجان - استان اصفهان. پژوهش های جغرافیایی، 61: 177-161.
هیویت، ت.، جانسون، ه. و ویلد، د. 1377. صنعتی شدن و توسعه. ترجمه طاهره قادری. انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
Chang, W.u.M. 2004. Republic of China, In alastair hicks. Rural-Based Food Processing Industry in Asia. Published by the Asian Productivity Organization. Bangkok. Thailand: 46-52.
FAO. 2011. The agroprocessing industry and economic development. Available at www.fao.org/docrep/w5800e/w5800e12.htm (Last access: 26 November 2013)
Fatah, L. 2007. The Potentials of Agro-Industry for Growth Promotion and Equality Improvement in Indonesia. Asian Journal of Agriculture and Development. 4 (1): 57-74.    
Haggblade, S., Hazell, P. and Reardon, T. 2010. The Rural Non-farm Economy: Prospects for Growth and Poverty Reduction. World Development. 38 (10): 1429–1441.        
Kachru, R.P. 2011. Agro-Processing Industries in India—Growth. Status and Prospects, Available at http://agricoop.nic.in/Farm%20Mech.%20PDF/05024-06.pdf (Last access: 8 July 2013)
Lanjouw, J.O. and Lanjouw, P. 2001. The rural non-farm sector: issues and evidence from developing countries. Agricultural Economics. 26: 1–23.
Li, H. and Rozelle, S. 2000. Saving or stripping rural industry: an analysis of privatization and efficiency in China. Agricultural Economics. 23: 241–252.
Mehta, G.S. 2012. Agro-Processing Industry in Uttar Pradesh. Planning Commission Government of India. New Delhi.
Namboodiri, N.V. and Gandhi. V.P. 2003. Growth, Structure and Prospects of Agro-Processing Industries in India: Is there Improvement since the Economic Reforms?. Indian Journal of Agricultural Economics, 58 (3): 622.
Natural Resources Institute University of Greenwich. 2001. Rural non-farm activities and poverty alleviation in sub-saharan Africa. Available at  http://www.nri.org/publications/policyseries/PolicySeriesNo14. pdf (Last access: 12 April 2008)   
Owusu, V., Abdulai, A. and Abdul-Rahman, S. 2011. Non-farm work and food security among farm households in Northern Ghana. Food Policy, 36: 108–118.
Redzuan, M. and Aref, F. 2009. Path-analysis Model of the Development of Handicraft (Batik)  Industries in Kelantan, Malaysia.  Journal of American Science. 5 (8): 31-38.
Rizwanul, I. 1994. Rural Industrialization: An Engine of Prosperity in Postform Rural China. World Development. 22 (11): 1643-1662.
Sharma, K.D., Pathania, M.S. and Lal, H. 2010. Value Chain Analysis and Financial Viability of Agro-Processing Industries in Himachal Pradesh. Agricultural Economics Research Review.  23: 515-522.  
Srivastava, U.K. 1989. Agro-Processing Industries: Potential, Constraints and Task Ahead. Research Division of the Federal Reserve Bank of St. Louis.
Suhag, K.S., Goyal, S.K., Kundu, K.K. and Bansal, V. 2003. Agro-Processing Industries in Haryana: Growth in Output, Employment and Capital. Indian Journal of Agricultural Economics. 58 (3): 613-614.   
Watanabe, M., Jinji, N. and Kurihara, M. 2009. Is the development of the agro-processing industry pro-poor?:The case of Thailand. Journal of Asian Economics. 20: 443–455.