مقاله پژوهشی
افسانه احمدی؛ حسن لنگرودی؛ وحید ریاحی؛ حمید جلالیان
چکیده
رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای تحلیلی جدید در زمینۀ توسعه روستایی است که در سال‌های اخیر به منظور توسعه روستایی و کاهش فقر مورد توجّه قرار گرفته است. هدف این پژوهش تحلیل وضعیت پایداری معیشت روستاییان در شهرستان سقز می‌باشد. برای مشخص نمودن روستاهای مورد مطالعه ابتدا روستاها به 5 گروه جمعیّتی تقسیم شدند و سپس بر اساس فراوانی ...
بیشتر
رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای تحلیلی جدید در زمینۀ توسعه روستایی است که در سال‌های اخیر به منظور توسعه روستایی و کاهش فقر مورد توجّه قرار گرفته است. هدف این پژوهش تحلیل وضعیت پایداری معیشت روستاییان در شهرستان سقز می‌باشد. برای مشخص نمودن روستاهای مورد مطالعه ابتدا روستاها به 5 گروه جمعیّتی تقسیم شدند و سپس بر اساس فراوانی روستاها در هر طبقه جمعیتی تعداد روستاهای هر طبقه مشخص گردید که در مجموع تعداد 28 روستا به عنوان نمونه انتخاب شد. با استفاده فرمول کوکران 308 خانوار به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب گردید و بوسیله آنها پرسشنامه تکمیل گردید. نتایج حاصل از یافته‌های توصیفی و آزمون T تک نمونه‌ای نشان می‌دهد که وضعیت پایداری معیشت در همه ابعاد معیشت پایدار در سطح منطقه مورد مطالعه پایین می-باشد. همچنین نتایج حاصل از آزمون همبستگی و رگرسیون نشان می‌دهد که رابطه مستقیم و معناداری میان مؤلفه‌های معیشت پایدار وجود دارد و از میان این مؤلفه‌ها دارایی‌های اقتصادی و فیزیکی تأثیر بیشتری بر معیشت پایدار ساکنان دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس و آزمون توکی نشان می‌دهد که تفاوت معناداری میان بخش‌های شهرستان سقز به لحاظ پایداری معیشت وجود دارد و بخش مرکزی به لحاظ پایداری معیشت وضعیت مناسب‌تری نسبت به سایر بخش‌ها دارد.
مقاله پژوهشی
وکیل حیدری ساربان؛ علی مجنونی
چکیده
با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری از محیط‌زیست روستاهای گردشگرپذیر، پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی نقش توسعه گردشگری در ارتقای دانش زیست‌محیطی در روستاهای گردشگرپذیر منطقه‌ی گردشگری قلعه چایی شهرستان عجب‌شیر صورت گرفته است. تحقیق ازلحاظ هدف، کاربردی، ازلحاظ ماهیت، توصیفی و نیز از نوع علی و تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را روستاییان ...
بیشتر
با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری از محیط‌زیست روستاهای گردشگرپذیر، پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی نقش توسعه گردشگری در ارتقای دانش زیست‌محیطی در روستاهای گردشگرپذیر منطقه‌ی گردشگری قلعه چایی شهرستان عجب‌شیر صورت گرفته است. تحقیق ازلحاظ هدف، کاربردی، ازلحاظ ماهیت، توصیفی و نیز از نوع علی و تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را روستاییان ساکن 9 روستای این محور تشکیل داده است. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران، تعداد نمونه 370 نفر به دست آمد. روایی صوری پرسشنامه توسط متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. با استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا، پایایی پرسشنامه تحقیق 887/0 به دست آمد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون آماری همبستگی اسپیرمن و آزمون رگرسیون چندمتغیر و تحلیل مسیر با استفاده از نرم‌افزار PLS استفاده شد. اولویت‌بندی روستاهای با استفاده از مدل‌های پرومته، ویکور، ANP و کپلند استفاده شده است. نتایج ِیافته‌های پژوهش در ارتباط با آگاهی‌های زیست‌محیطی نشان می‌دهد که تمامی متغیرهای حفاظت از تعادل اکولوژیکی روستا، حفاظت از پوشش گیاهی و جانوری، مقابله با خشک‌سالی، عدم آلودگی صوتی، حفاظت از منابع آبی و خاکی، استفاده از کشاورزی ارگانیک، کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، دفن اصولی زباله‌ها، عدم استفاده از زباله‌های تجدیدناپذیر، مدیریت بحران زیستی و احیا و بازسازی محیط آسیب‌دیده رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین بر اساس نتایج مدل‌های چند شاخصه روستای تپیک دره دارای بالاترین اولویت و روستای قوزلجه دارای کمترین اولویت از نظر دانش زیست‌محیطی روستائیان بوده است. درنهایت، با توجه به نتیجه پژوهش پیشنهاد می‌شود که از کارکردهای گردشگری روستایی در حفاظت از محیط زیست محلی به کار گرفته شود.
مقاله پژوهشی
وحید ریاحی؛ فرح فتحی زاده
چکیده
روستاهای الحاقی به کلانشهرها با آلودگی زیست‌محیطی متعددی مواجه‌اند. یکی از شایع‌ترین این آلودگی‌ها که از اهمیت بالایی برخوردار است آلودگی‌های مربوط به خاک، زباله و ... می‌باشد. بر این اساس مقاله حاضر به تحلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی روستاهای الحاقی شهر مشهد می‌پردازد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیل بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ...
بیشتر
روستاهای الحاقی به کلانشهرها با آلودگی زیست‌محیطی متعددی مواجه‌اند. یکی از شایع‌ترین این آلودگی‌ها که از اهمیت بالایی برخوردار است آلودگی‌های مربوط به خاک، زباله و ... می‌باشد. بر این اساس مقاله حاضر به تحلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی روستاهای الحاقی شهر مشهد می‌پردازد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیل بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای ArcGIS و GeoDa استفاده شده است. جهت بررسی توزیع فضایی بیماری سالک از ضریب موران و آماره عمومی G استفاده شده و همچنین از شاخص دومتغیره موران برای سنجش خودهمبستگی بیماری سالک در اثر آلودگی‌های زیست‌محیطی استفاده شده است. جامعه آماری 10 روستای مستحیل شده به شهر مشهد هستند، نمونه‌ها را با استفاده از آمار شبکه بهداشت به دست آوردیم. در بین روستاهای مطالعه شده نرخ روستای سیس‌آباد با 2190 مورد ابتلا به بیماری، بیشترین سالک را داشته است. نتایج نشان می‌دهد که توزیع فضایی بیماری سالک در شهر مشهد به صورت خوشه ای است و آماره G 5/0 به دست آمده است. در ارتباط با تحلیل خودهمبستگی فضایی بیماری سالک و آلودگی‌های زیست‌محیطی، توزیع فضایی به دست آمده از نوع خوشه ای می‌باشد و ضریب موران دومتغیره 68/0 به دست آمد که بیانگر این است که بیماری سالک در مکان‌هایی که آلودگی زیست‌محیطی بالایی دارند، بیشتر است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد از آنجایی که روستاهای ادغام شده در شهر مشهد بیشتر در اطراف کشف رود قرار دارند و جهت شیب مشهد نیز به سمت این رودخانه می‌باشد، لذا بیشترین میزان آلودگی‌های زیست‌محیطی در روستاهای مستحیل شده وجود دارد که باعث مبتلا شدن ساکنان این مناطق به بیماری سالک شده است.
مقاله پژوهشی
بهرام ایمانی؛ بهروز فتحی
چکیده
انتخاب دهیار به عنوان مدیریت نوین روستایی را می‌توان به عنوان نقطه‌ی عطفی در تاریخ مدیریت روستایی به شمار آورد. دهیاری‌ها از بدو تشکیل تاکنون با استفاده از همیاری و مشارکت مردم و کمک‌های دولتی به منظور رفع نیازمندی‌های عمومی، بهبود و نظافت محیط، حفظ و نگهداری و بهره‌برداری از زیر ساخت‌ها و غیره اقدام کرده‌اند. هدف از پژوهش حاضر، ...
بیشتر
انتخاب دهیار به عنوان مدیریت نوین روستایی را می‌توان به عنوان نقطه‌ی عطفی در تاریخ مدیریت روستایی به شمار آورد. دهیاری‌ها از بدو تشکیل تاکنون با استفاده از همیاری و مشارکت مردم و کمک‌های دولتی به منظور رفع نیازمندی‌های عمومی، بهبود و نظافت محیط، حفظ و نگهداری و بهره‌برداری از زیر ساخت‌ها و غیره اقدام کرده‌اند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی کارکرد دهیاری‌ها در چهارچوب حکمروایی شایسته از دیدگاه ساکنان روستاهای بخش مرکزی شهرستان اردبیل است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش 34 روستای دارای دهیاری با جمعیت 28199و 8151 خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 367 نفر برآورد گردید. پراکندگی تعداد نمونه‌ها در روستاها متناسب با جمعیت آنها توزیع گردید و انتخاب نمونه‌ها در روستاها به صورت تصادفی سیستماتیک بوده‌است. به منظور ارزیابی عملکرد دهیاران از هشت شاخص حکمروایی خوب(مشارکت، قانونمندی، پاسخ‌گویی، مسئولیت‌پذیری، عدالت محوری، توافق جمعی، شفافیت، کارآیی و اثربخشی) در قالب 60گویه استفاده گردید. پرسشنامه با پرسش‌های بسته در قالب طیف پنج گزینه‌ای لیکرت طراحی گردید. روایی صوری پرسشنامه به وسیله پانل اساتید متخصص تأیید قرار گرفت. میزان پایایی کل پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 784/0 بدست آمد. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای با میانگین 07/2 نشان داد حکمروایی شایسته روستاهای بخش مرکزی اردبیل پایین‌تر از حد متوسط است. نتایج نشان می‌دهد که کارکرد دهیاری‌ها بر اساس حکمروایی شایسته از دیدگاه ساکنین روستاهای بخش مرکزی اردبیل کمتر از حد متوسط ارزیابی می‌شود و در شرایط مطلوبی نیست.
مقاله پژوهشی
فاطمه باباذکری؛ مهدی نوری پور؛ زینب شریفی
چکیده
امروزه جایگاه تولید گیاهان دارویی در سلامت جامعه و ارزش گیاهان دارویی و معطر بر کسی پوشیده نیست. محصولات جنگلی، مرتعی و گیاهان دارویی و صنعتی علاوه بر این‌که نقش خاصی در اقتصاد داخلی دارند، می‌توانند تأثیر به‌سزایی در صادرات غیر نفتی نیز داشته باشند. بیان این نکته حائز اهمیت است که استان کهگیلویه و بویر احمد دارای آب و هوای مناسب ...
بیشتر
امروزه جایگاه تولید گیاهان دارویی در سلامت جامعه و ارزش گیاهان دارویی و معطر بر کسی پوشیده نیست. محصولات جنگلی، مرتعی و گیاهان دارویی و صنعتی علاوه بر این‌که نقش خاصی در اقتصاد داخلی دارند، می‌توانند تأثیر به‌سزایی در صادرات غیر نفتی نیز داشته باشند. بیان این نکته حائز اهمیت است که استان کهگیلویه و بویر احمد دارای آب و هوای مناسب و متنوعی است که میتواند یکی از مناطق مستعد کشت و تولید گیاهان دارویی باشد.از اینرو این پژوهش به منظور بررسی و شناسایی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و چالشهای کشت و تولید گیاهان دارویی در استان کهگیلویه و بویر احمد انجام گرفت. برای این منظور، از روش تحلیل مربوطه (سوات) استفاده شد و سرانجام، با استفاده از ماتریس سوات راهبردهایی جهت بهبود شرایط توسعهی این صنعت در منظقه مورد مطالعه ارائه گردید. شرح بیشتر و دقیق تر یافته ها از جمله راهبردهای مورد نظر در متن مقاله ارایه شده است
مقاله پژوهشی
حسین رحیم زاده؛ مهدی چرمچیان لنگرودی
چکیده
به‌منظور جلب مشارکت ساکنان یک حوزه آبخیز برای شرکت در طرح‌های آبخیزداری، عوامل تاثیرگذار باید مورد توجه قرار گیرد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش نگرش روستائیان نسبت به طرح‌های آبخیزداری بر مشارکت آنها (مطالعه موردی حوزه آبخیز سعیدآباد کیاسر)صورت گرفته است. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش همبستگی- توصیفی انجام ...
بیشتر
به‌منظور جلب مشارکت ساکنان یک حوزه آبخیز برای شرکت در طرح‌های آبخیزداری، عوامل تاثیرگذار باید مورد توجه قرار گیرد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش نگرش روستائیان نسبت به طرح‌های آبخیزداری بر مشارکت آنها (مطالعه موردی حوزه آبخیز سعیدآباد کیاسر)صورت گرفته است. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش همبستگی- توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی سرپرستان خانوار حوزه آبخیز سعیدآباد)343(N=تشکیل داده‌اند. اندازه نمونه به وسیله فرمول کوکران محاسبه گردید. تعداد 157 نفر برای انجام تحقیق انتخاب شدند. نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده گردید که روایی آن توسط اساتید فن و صاحب‌نظران تایید شد. مقدار آلفا کرونباخ محاسبه شده بین 75/0 تا 89/0 بود. میانگین تعداد دفعات شرکت در دوره‌های آموزشی 1 بار بوده است. میانگین میزان مشارکت پاسخگویان در طرح‌های آبخیزداری و نگرش روستائیان نسبت به طرح‌های آبخیزداری در حد زیاد بودند. نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون نشان داد که 29 درصد واریانس مشارکت به وسیله نگرش تبیین گردید. با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق، توصیه می‌گردد با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد نگرش مطلوب در روستاییان می‌توان از مشارکت آنها در طراحی و تدوین، اجرا و ارزشیابی طرح‌های آبخیزداری استفاده نمود.
مقاله پژوهشی
فرزانه کلاتی مقدم؛ تکتم محتشمی؛ بهادر بذرافشان مقدم
چکیده
بهینه‌سازی حمل و نقل محصولات کشاورزی، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های تولید و قیمت تمام شده‌ی آنها داشته و به کاهش حاشیه بازاری موجود در بازار این محصولات کمک می‌نماید. استان خراسان رضوی یکی از استان‌های مهم کشور در تولید محصولات باغی از جمله صیفی جات محسوب می‌شود. با توجه به گستره تولید محصولات باغی در سطح استان، انتقال آن مستلزم ...
بیشتر
بهینه‌سازی حمل و نقل محصولات کشاورزی، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های تولید و قیمت تمام شده‌ی آنها داشته و به کاهش حاشیه بازاری موجود در بازار این محصولات کمک می‌نماید. استان خراسان رضوی یکی از استان‌های مهم کشور در تولید محصولات باغی از جمله صیفی جات محسوب می‌شود. با توجه به گستره تولید محصولات باغی در سطح استان، انتقال آن مستلزم وجود یک شبکه انتقال کارا، به منظور افزایش بهره‌وری ماشین‌آلات و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن است. هدف از مطالعه حاضر طراحی یک شبکه بهینه برای حمل و نقل این محصولات، از مناطق تولیدی در استان تا مراکز نگهداری و در نهایت مناطق مصرفی برپایه اطلاعات سال 96-1395 می‌باشد. برای این منظور از الگوهای برنامه-ریزی ریاضی حمل و نقل بهره گرفته شده که دارای 45 نقطه مبدأ و 49 نقطه مقصد و تعدادی نقاط میانی شامل انبار و سردخانه می‌باشد. نتایج مطالعه نشان داد در صورتی که از مسیرهای بهینه که مدل ارائه داده است استفاده شود، حدود 51/22 درصد هزینه‌های حمل و نقل کاهش خواهد یافت. در انتها به منظور تحلیل حساسیت الگو، دو سناریو با انحراف از مدل بهینه حل گردید که نتایج آن نشان داد افزایش تقاضای محصولات باغی باعث افزایش هزینه‌های حمل و نقل و افزایش میزان تولید؛ و افزایش ظرفیت ماشین‌آلات منجر به کاهش هزینه‌های حمل و نقل خواهد شد.
مقاله پژوهشی
فرحناز اکبراقلی
چکیده
حمایت از زنان روستایی به عنوان تولیدکنندگان علاوه بر مادران و مدیران خانواده مورد نظر است. در نواحی روستایی، زنان در تمامی فعالیت های مختلف حضور فعال داشته اند اما نقش تولیدی زنان در دهه های اخیر کم رنگ شده است. در برخی از مناطق روستایی ایران از جمله جامعه آماری این پژوهش یعنی روستاهای بخش زبرخان شهرستان نیشابور با کاهش نقش فعالیت ...
بیشتر
حمایت از زنان روستایی به عنوان تولیدکنندگان علاوه بر مادران و مدیران خانواده مورد نظر است. در نواحی روستایی، زنان در تمامی فعالیت های مختلف حضور فعال داشته اند اما نقش تولیدی زنان در دهه های اخیر کم رنگ شده است. در برخی از مناطق روستایی ایران از جمله جامعه آماری این پژوهش یعنی روستاهای بخش زبرخان شهرستان نیشابور با کاهش نقش فعالیت های تولیدی زنان به ویژه صنایع دستی مواجه شده است. لذا پژوهش حاضر بر آن است تا کاهش سطح فعالیت و مشارکت زنان را واکاوی نماید. بر این اساس 111 نمونه از زنان شاغل به صنایع دستی در جامعه مورد مطالعه انتخاب و با آمار توصیفی و استنباطی مورد آزمون قرار گرفتند. در سطح استنباطی برای آزمون فرض ها از کلموگروف اسمیرنوف و T-Test تک نمونه ای و به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. آزمون پارامتری T تک نمونه ای نشان داد که صنایع دستی روستایی در متنوع سازی فعالیت های اقتصادی و سطح فعالیت تولیدی و مشارکت زنان نقش دارد و کاهش نقش این صنایع در منطقه مورد مطالعه سبب کاهش درآمد خانوارهای روستایی و در نتیحه مهاجرت آنان شده است. برای مقابله با کاهش نقش صنایع دستی در منطقه پیشنهاد می گردد با آشنایی زنان روستایی با شیوه های نوین تولید، کاربردی کردن دانش زنان هنرمند روستایی و بالا بردن اعتبارات مربوط به آموزش و بیمه کردن صنعتگران زن روستایی نه نتها سبب توسعه صنایع روستایی بلکه موجب تقویت و مشارکت بیشتر زنان روستایی در تولید گردید.
