نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا کمالی ¹
• مریم قاسمی ²

¹ گروه جغرافیا-دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی-دانشگاه فردوسی مشهد-خراسان رضوی- ایران

² استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

در ایران، مخاطره سیل سالانه خسارات فراوانی به روستائیان مناطق درگیر به ویژه در بخش مسکن وارد می‌‌کند. به‌همین دلیل توجه به تاب‌آوری کالبدی مساکن روستایی به‌دلیل آسیب‌پذیری بالای آنها در مواجهه با سیل ضروری است. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی راهبردهای مطلوب تاب‌آوری کالبدی مساکن روستایی در مواجهه با سیلاب پرداخته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. پس از مطالعات اکتشافی اولیه، تعداد 9 روستا در شهرستان درگز که بیشترین آسیب پذیری در برابر سیل را داشتند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از دو ابزار برنامه‌ریزی استراتژیک SWOT-QSPM انجام شد. با توجه به خبره محور بودن این دو ابزار پرسشنامه پژوهش به کمک 25 نفر از خبرگان روستایی (دهیار و اعضای شورای اسلامی روستا) تکمیل گردید. بر اساس مطالعات اکتشافی اولیه 14 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت و 18 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت پیش روی تاب‌آوری کالبدی مسکن روستایی در مواجهه با سیل شناسایی شد. باتوجه به امتیاز نهایی در IFE=2.46 و درEFE=2.41 «راهبردهای تدافعی» یا حداقل- حداقل به‌عنوان راهبردهای کانونی جهت افزایش تاب‌آوری کالبدی مساکن روستایی انتخاب شد. هدف کلی راهبردهای تدافعی، یا «راهبرد بقا» کاهش ضعف‌های سیستم برای کاستن و خنثی سازی تهدیدها است. براساس تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته در ماتریس QSPM در بین استراتژی‌های تدافعی «ارتقای دانش و آگاهی ساکنان از اصول استاندارد ساخت و ساز در نواحی در معرض سیل»، بالاترین امتیاز یعنی 2.637 را کسب نموده و به‌عنوان اولین راهبرد انتخاب شده است.

کلیدواژه‌ها

• سیل
• تاب‌آوری کالبدی
• مسکن روستایی
• شهرستان درگز
• سوات

موضوعات

• جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

عنوان مقاله [English]

strategies for physical resilience of rural households against floods (Case study: Dargaz city)

نویسندگان [English]

• zahra kamali ¹
• Maryam Ghasemi ²

¹ Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities Dr. Ali Shariati, Ferdowsi University of Mashhad-Khorasan Razavi-Iran

² Assistant Professor of geography and Rural Planning, Ferdowsi University, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

AIn Iran, the risk of annual floods causes great damage to the villagers of the affected areas, especially in the housing sector. Therefore, it is necessary to pay attention to physical resilience due to the high vulnerability of rural housing in the face of floods. Based on this, the present study has investigated the optimal strategies for physical resilience of rural housing in the face of floods. The research method is descriptive-analytical based on documentary studies and field survey After initial exploratory studies, 9 villages in Dargaz city that were most vulnerable to floods were selected as a sample.data analysis was performed using two strategic planning instruments (SWOT-QSPM(. Due to the expertise of these two tools, the research questionnaire was completed with the help of 25 rural experts (Dehyar and members of the village Islamic council). Based on initial exploratory studies, 14 strengths and opportunities were identified as advantages and 18 weaknesses and threats as constraints on the physical resilience of rural housing in the face of floods. According to the final score IFE = 2.46 And EFE=2.41 "Defensive strategies" or at least - at least as focal strategies were selected to increase the physical resilience of rural housing. The overall goal of defensive strategies, or "survival strategies," is to reduce system weaknesses to reduce and neutralize threats. Based on the analysis performed in the QSPM matrix, among the defensive strategies of "Increasing residents' knowledge and awareness of the principles of standard construction in flood-prone areas", it has obtained the highest score of 2.637 and was selected as the first strategy.

کلیدواژه‌ها [English]

• flood
• physical resilience
• rural housing
• Dargaz city
• SWOT-QSPM