نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محبوبه ناصری

استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشگاه تربت حیدریه

چکیده

پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر به‌طور ملموسی افزایش یافته به‌طوری که حجم زیادی از باغ‌های پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیده‌اند. اقلیم به‌عنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب می‌شود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفته‌ترین مدل‌ها برای پیش‌بینی دامنه پراکنش گونه‌های گیاهی است. در این پژوهش از اطلاعات منابع علمی، فاکتورهای رشدی (دمای پایه، حداقل و حداکثر بهینه و درجه روز رشد)، نیاز سرمایی و شاخص‌های تنش (سرما، خشکی و رطوبت) استخراج شده و سپس، با ورود اطلاعات به نرم‌افزار کلایمکس، نقشه پراکنش پسته ایران و جهان در روستاهای ایران و جهان در شرایط کنونی و تغییر اقلیم تا سال 2080 به-دست آمد. بر اساس نتایج حاصل، پسته پتانسیل کشت در روستاهای بخش‌هایی مانند ایران، بخشی از شرق چین، آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، قسمت‌هایی از جنوب غربی روسیه، اوکراین، ترکیه وایالات متحده آمریکا را دارد. بر اساس نقشه‌های حاصل از کلایمکس پیش‌بینی شد با تغییر اقلیم بخش‌هایی از چین، ترکیه، آمریکا و قسمت‌های اروپای شرقی، مستعد کشت پسته خواهند شد. بر طبق نتایج نقشه‌های حاصل از کلایمکس، تغییر اقلیم باعث محدودیت گسترش پسته در قسمت‌های جنوبی استان خراسان جنوبی و کرمان خواهد شد و از سویی دیگر روستاهای جنوبی، روستاهای غربی و شمال غرب ایران مستعد گسترش این محصول خواهند شد. با توجه به ارزش اقتصادی پسته، کشت این گیاه در مناطق روستایی ایران رو به افزایش است، تحقیق حاضر تناسب اقلیمی مناطق مختلف روستایی کشور را با نیازهای زیستی پسته بررسی کرده و نقاط مستعد کشت آن در شرایط کنونی و تغییر اقلیم برای کشاورزان، کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی مشخص می کند.

کلیدواژه‌ها

• کلایمکس
• گسترش جغرافیایی
• شاخص اقلیمی
• شاخص دما

موضوعات

• جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

عنوان مقاله [English]

The impact of climate change on the geographical distribution of Pistacia vera as a strategic crop in rural areas

نویسنده [English]

• Mahboobeh Naseri

Assistant Professor of Plant Production Group Torbat Heydariyeh University

چکیده [English]

Pistacia vera is one of the important economic crops of Iran and the world. Climate is considered as the main limitation in plant expansion. In this regard, CLIMEX is one of the most advanced software for predicting the range of distribution of plant species. CLIMEX software was used to study the distribution of Pistacia vera for present and possible future climate condition.There are three groups of geographically restrictive variables for each species in this software: Growth indices, Stress indices, Limiting conditions. Potential distribution maps were prepared for the different continents for current and future climate situations. According to the results, Pistacia vera have the potential to be cultivated in countries such as Iran, parts of East China, Central Asia, the Republic of Azerbaijan, Georgia, Armenia, parts of southwestern Russia, Ukraine, Turkey and the United States. According to Climax maps, parts of China, Turkey, the United States, and parts of Eastern Europe will be prone to Pistacia vera cultivation with climate change. In Iran, it was predicted that the climate change of cultivation and expansion of this crop will be limited in the southern parts of Khorasan and Kerman provinces and on the other hand, western and northwestern regions in Iran will be prone to cultivation and expansion of this crop.The results of this study can be an effective aid in identifying areas prone to Pistacia vera cultivation and its management in the context of climate change for agricultural sector.

کلیدواژه‌ها [English]

• CLIMEX
• EcoclimaticIndex
• Geographical
• Destribution
• Temperture Index