ترویج و آموزش کشاورزی
ذکریا محمدی تمری؛ مصطفی احمدوند
چکیده
هدف مطالعهی حاضر بررسی وضعیت موجود توسعهی جنگلداری اجتماعی در روستاهای حاشیهی جنگل بخش مارگون در شهرستان بویراحمد میباشد. برای گردآوری دادهها از دو گروه شامل 15 کارشناس منابع طبیعی که به صورت تمامشماری و 25 نفر مردم محلی صاحبنظر که بهصورت نمونهگیری گلولهبرفی انتخاب شده بودند، بهره گرفته شد. برای تهیه ابزار پژوهش، نخست ...
بیشتر
هدف مطالعهی حاضر بررسی وضعیت موجود توسعهی جنگلداری اجتماعی در روستاهای حاشیهی جنگل بخش مارگون در شهرستان بویراحمد میباشد. برای گردآوری دادهها از دو گروه شامل 15 کارشناس منابع طبیعی که به صورت تمامشماری و 25 نفر مردم محلی صاحبنظر که بهصورت نمونهگیری گلولهبرفی انتخاب شده بودند، بهره گرفته شد. برای تهیه ابزار پژوهش، نخست بهصورت مصاحبهی متمرکز از کارشناسان و مصاحبهی اکتشافی از مردم محلی صاحبنظر، از پروتکل سوات در قالب سؤالات باز، اقدام شد و با توجه به آن، برای هر دو گروه، به تعداد 35 نفر اقدام به تهیهی پرسشنامهی طیف لیکرت بهصورت ساختارمند و واحد گردید. به منظور تجزیه و تحلیل دادههای گردآوری شده از نرمافزارهای SPSS20 و Excel2010 بهره گرفته شد. نتایج نشان داد، که مهمترین نقاط قوت توسعه جنگلداری اجتماعی در منطقه، اجرای طرحهای مختلف احیاء و توسعهی جنگل نظیر طرح طوبی و دیگری توسعهی فعالیتهای جنبی نظیر زنبورداری و شیلات بوده و در مقابل، مهمترین نقطهی ضعف کمبود اعتبارات لازم برای اجرای طرحهای جنگلداری اجتماعی میباشند. مهمترین فرصتها نیز ایجاد پایگاههای علمی- آموزشی با اهداف احیاء و پرورش درختان جنگلی و دیگری توسعهی اکوتوریسم و گردشگری در منطقه بوده و در مقابل، کمرنگ شدن مدیریت، نظارت و برنامهریزی مستقیم دولت و همچنین، تصرف اراضی جنگلی و زیراشکوبها توسط مردم، مهمترین تهدیدهای توسعهی جنگلداری اجتماعی در بخش مارگون میباشند. همچنین نتایج نشان داد که وضعیت موجود توسعهی جنگلداری اجتماعی در بخش مارگون در سطح ضعیفی قرار دارد و در میان راهبردهای تهاجمی، تدافعی، بازنگری و تنوعی، ابتدا باید راهبرد تنوعی مورد توجه قرار گیرد.
توسعه روستایی
فاطمه قلی زاده؛ محمد کاوسی کلاشمی
چکیده
توسعه گردشگری روستایی میتواند فرصتهایی نظیر رشد اقتصادی، توسعه فرهنگی- اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و حفظ منابع طبیعی، فرهنگی و محیطزیست را برای جوامع روستایی به ارمغان آورد. در این راستا، شناسایی روستاهای مستعد و برنامهریزی برای توسعه گردشگری در این مناطق ضروری است. در این پژوهش روستاهای دارای جاذبه گردشگری شهرستان ...
بیشتر
توسعه گردشگری روستایی میتواند فرصتهایی نظیر رشد اقتصادی، توسعه فرهنگی- اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و حفظ منابع طبیعی، فرهنگی و محیطزیست را برای جوامع روستایی به ارمغان آورد. در این راستا، شناسایی روستاهای مستعد و برنامهریزی برای توسعه گردشگری در این مناطق ضروری است. در این پژوهش روستاهای دارای جاذبه گردشگری شهرستان لاهیجان در استان گیلان شناسایی شد و رتبهبندی این روستاها برمبنای هشت معیار و 30 زیرمعیار و اطلاعات جمعآوری شده از سازمان مدیریت و برنامهریزی استان گیلان در سال 1397 صورت گرفت. بهمنظور تعیین وزن شاخصهای مورد استفاده، نظر 10 نفر از کارشناسان و خبرگان حوزه گردشگری با استفاده از الگوهای رهیافتهای تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل سلسله مراتبی فازی، تجزیه و تحلیل شد. پس از شناسایی 10 روستای شاخص گردشگری در سطح شهرستان لاهیجان، برای اولویتبندی این روستاها از روشهای ارزیابی نسبت تجمعی، ارزیابی مجموع حاصل ضرب کلی وزنی و راهحل سازش ترکیبی استفاده شد. نتایج حاصل از تعیین وزن معیارها نشان داد که معیارهای ویژگیهای طبیعی روستا و اقتصادی به ترتیب دارای بالاترین و پایینترین اهمیت میباشند. براساس نتایج حاصل از سه رهیافت اولویتبندی، روستای شیخانور با جاذبههای گردشگری بقعهی شیخ زاهد گیلانی و غار شیخانور، رتبه اول را در میان روستاهای مورد بررسی به خود اختصاص داد. توسعه زیرساختها و زیربناهای گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان لاهیجان براساس اولویت ارائه شده در پژوهش حاضر میتواند مساعدت بخش گردشگری به اقتصاد شهرستان را بهبود دارد.
توسعه روستایی
صادق اصغری لفمجانی؛ مهدی معصومی؛ نسرین نوروزی
چکیده
تولیدات صنایعدستی میتواند زمینۀ مناسبی را برای کسب درآمد بیشتر در نواحی روستایی ایجاد نماید. با توجه به اهمیت تولیدات صنایعدستی در معیشت خانوارهای روستایی شهرستان ایرانشهر، هدف پژوهش حاضر بررسی محدودیتهای پیشروی زنان روستایی در تولید صنایعدستی در روستاهای این شهرستان بود. این تحقیق به روش توصیفی و علی – مقایسهای ...
بیشتر
تولیدات صنایعدستی میتواند زمینۀ مناسبی را برای کسب درآمد بیشتر در نواحی روستایی ایجاد نماید. با توجه به اهمیت تولیدات صنایعدستی در معیشت خانوارهای روستایی شهرستان ایرانشهر، هدف پژوهش حاضر بررسی محدودیتهای پیشروی زنان روستایی در تولید صنایعدستی در روستاهای این شهرستان بود. این تحقیق به روش توصیفی و علی – مقایسهای انجام شده است. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی و بازدیدهای اولیه میدانی، طیف گستردهای از شاخصها تعیین گردید. سپس با توجه به شاخصهای تحقیق، پرسشنامههای خانوار جهت جمعآوری اطلاعات لازم در ارتباط با خانوارهای تولیدکننده صنایعدستی تهیه شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی زنان فعال در تولید صنایعدستی ساکن در روستاهای بالای 50 خانوار این شهرستان بود که با توجه به تعداد 9008 خانوار ساکن در این روستاها و استفاده از فرمول کوکران (با سطح خطای 05/0)، تعداد 376 خانوار به عنوان حجم نمونه محاسبه و خانوارهای نمونه به تناسب فراوانی خانوارهای ساکن در روستاهای نمونه با روش نمونهگیری تصادفی ساده تعیین گردید و پرسشنامه تحقیق با کمک زن یا دختر فعال در تولید صنایعدستی خانوار نمونه تکمیل شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل دادهها، از نرمافزارهای FAHP، GRA و آزمون آماری در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافتههای پژوهش مؤید آن است که موانع اقتصادی با میانگین 24/3 مهمترین محدودیت پیشروی تولیدکنندگان صنایعدستی در روستاهای شهرستان ایرانشهر میباشد و شدت محدودیت اقتصادی، اجتماعی و نهادی به ترتیب در 2/74، 8/12 و 8/22 درصد از خانوارهای مورد مطالعه در سطح شدید یا بسیار شدید میباشد. همچنین نتایج حاصل از تکنیک GRA نشان داد که روستاهای مورد مطالعه، از نظر شدت محدودیتهای پیشروی زنان در تولید صنایعدستی، دارای وضعیت کاملاً متفاوتی میباشند. با توجه به نتایج تحقیق، تشکیل و تقویت تعاونی و شرکتهای خصوصی با هدف حمایت از تولید و بازاریابی محصولات صنایعدستی و رفع محدودیتهای پیشروی زنان در تولید صنایعدستی پیشنهاد میگردد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
مریم بهیارفرد؛ محمدتقی دستورانی؛ علی اکبر عنابستانی
چکیده
مخاطرات طبیعی همچون سیل از خسارت بار ترین پدیدهها محسوب میشوند که نیازمند توجه بیشتری هستند. روستاهای در معرض خطر سیل همچون زشک باید پایداری بیشتری داشته باشند تا بتوانند خطرات و خسارات احتمالی سیل را به حداقل ممکن برسانند. یکی از مهمترین راهبردهایی که امروزه برای کاهش خسارات سیل در نظر گرفته میشود بحث تابآوری ...
بیشتر
مخاطرات طبیعی همچون سیل از خسارت بار ترین پدیدهها محسوب میشوند که نیازمند توجه بیشتری هستند. روستاهای در معرض خطر سیل همچون زشک باید پایداری بیشتری داشته باشند تا بتوانند خطرات و خسارات احتمالی سیل را به حداقل ممکن برسانند. یکی از مهمترین راهبردهایی که امروزه برای کاهش خسارات سیل در نظر گرفته میشود بحث تابآوری جوامع میباشد که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی “پیمایشی” است و جامعه آماری 728 خانوار ساکن روستا زشک میباشند. حجم نمونه با توجه به تعداد 728 خانوار جمعیت روستا های زشک، با استفاده از فرمول کوکران حدود 102 نفر برآورد شد، و 102 پرسشنامه در قالب طیف 5 گزینه ای لیکرت تهیه شد. در این پرسشنامه تابآوری کلی روستا مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای Excel وSPSS انجام شده، برای تعیین سطح نرمال بودن دادهها از آزمون های چولگی و کشیدگی و جهت پاسخ به فرضیه تحقیق از آزمون تی تک نمونهای استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که وضعیت تابآوری روستای زشک با توجه به نظر اکثریت ساکنین منطقه در حد متوسط است و در این بین ابعاد زیرساختی، نهادی و سازمانی، اقتصادی، با میانگین اختلاف دارند و میزان این ابعاد کمتر از حد میانگین است و در وضعیت نامطلوب قرار دارند. میزان بعد تابآوری اجتماعی بیشتر از حد میانگین است و دارای وضعیت مطلوبی است.
اقتصاد کشاورزی
محمدرضا بخشی؛ سیدهمایون فرهنگ فر؛ پویان مالکی نژاد
چکیده
تجزیه و تحلیل کارایی فنی واحدهای مرغداری گوشتی جهت بهره گیری مطلوب و اقتصادی از منابع موجود ضروری به نظر میرسد. پژوهش حاضر با هدف سنجش و مقایسه کارایی فنّی واحدهای پرورش مرغ گوشتی شهرستان های بیرجند و درمیان در سال 1398 انجام شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین و دادههای مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از 201 واحد مرغداری ...
بیشتر
تجزیه و تحلیل کارایی فنی واحدهای مرغداری گوشتی جهت بهره گیری مطلوب و اقتصادی از منابع موجود ضروری به نظر میرسد. پژوهش حاضر با هدف سنجش و مقایسه کارایی فنّی واحدهای پرورش مرغ گوشتی شهرستان های بیرجند و درمیان در سال 1398 انجام شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین و دادههای مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از 201 واحد مرغداری گوشتی فعال در شهرستانهای بیرجند و درمیان با روش نمونه گیری تصادفی جمعآوری گردید. روش تحلیل فراگیر دادهها(DEA) جهت تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد میانگین کارایی فنّی مرغداران شهرستان های بیرجند و درمیان با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس به ترتیب 93 و 88 درصد و با فرض بازده متغیّر نسبت به مقیاس به ترتیب برابر با 95 و 93 درصد بود که از لحاظ آماری تفاوت معنادار میباشد(p<0/05). ظرفیت ارتقای تولید و کارایی در مرغداری های شهرستان درمیان بیشتر از شهرستان بیرجند بوده و به ترتیب برابر7/11 و 7 درصد برآورد میشود. همچنین میانگین کارایی مقیاس و کارایی فنی واحدهای مرغداری شهرستان بیرجند بیشتر از شهرستان درمیان میباشد که این اختلاف معنادار از یک سو نشانگر مدیریت بهتر استفاده از منابع در واحدهای مرغداری شهرستان بیرجند و از سوی دیگر نشان دهنده پتانسیل افزایش تولید و کارایی واحدهای مرغداری شهرستان درمیان میباشد و لذا میتوان بدون تغییر تکنولوژی تولید و از طریق ترویج عوامل تکنیکی و مدیریّتی از کارآترین واحدهای مرغداری به واحدهای با کارایی پایین، شکاف بین واحدهای مرغداری گوشتی شهرستان درمیان با واحدهای مرغداری شهرستان بیرجند را کاهش داد.
ترویج و آموزش کشاورزی
سمیه شهبازی؛ علی اصغر میرک زاده؛ امیرحسین علی بیگی
چکیده
سلامت اجتماعی در توسعه اجتماعی روستاها بهویژه زنان روستایی، در راستای بهزیستی و ارتقای سرمایه اجتماعی و انسانی آنان امری ضروری است. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان سلامت اجتماعی و چالشهای آن از دیدگاه زنان روستایی در استان کرمانشاه بود. روش تحقیق حاضر، توصیفی-پیمایشی و مبتنی بر روش اسنادی و میدانی(ابزار پرسشنامه) بود. جامعه آماری ...
بیشتر
سلامت اجتماعی در توسعه اجتماعی روستاها بهویژه زنان روستایی، در راستای بهزیستی و ارتقای سرمایه اجتماعی و انسانی آنان امری ضروری است. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان سلامت اجتماعی و چالشهای آن از دیدگاه زنان روستایی در استان کرمانشاه بود. روش تحقیق حاضر، توصیفی-پیمایشی و مبتنی بر روش اسنادی و میدانی(ابزار پرسشنامه) بود. جامعه آماری شامل زنان روستایی بخش قلعه شاهین استان کرمانشاه (5561 نفر) بود که 209 نفر از آنها بر اساس جدول بارتلت و همکاران به روش نمونهگیری خوشهای دو مرحلهای انتخاب شدند. نتایج نشانداد اکثر افراد موردمطالعه از میزان سلامت اجتماعی، مهارت ارتباطی و حمایت اجتماعی متوسطی برخوردار بودند. در بین متغیرهای موردمطالعه تحقیق، تماشای تلویزیون، اوقات فراغت، مهارت ارتباطی و حمایت اجتماعی با سلامت اجتماعی زنان روستایی رابطه معناداری داشتند. در نهایت 49 درصد از واریانس متغیر سلامت اجتماعی زنان روستایی بهوسیله متغیرهای اوقات فراغت، تماشای تلویزیون و مهارتهای ارتباطی تبیین شد. بهمنظور شناسایی چالشهای سلامت اجتماعی از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد و درنهایت پنج چالش اقتصادی، فرهنگی، فردی، نهادی و مدیریتی مشخص گردید. مهمترین چالش، چالش اقتصادی بود که با 43/13درصد از واریانس کل چالشهای سلامت اجتماعی را تبیین کرد. ازآنجایی که مهارتهای ارتباطی و سلامت اجتماعی زنان روستایی در حد متوسطی میباشد، لذا پیشنهاد میشود، پایگاههایسلامت اجتماعی سازمان بهزیستی، سازمان ﻣﻠﻲ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ و یا مروّجان روستایی بهعنوان مددکار اجتماعی، با مشارکت زنان روستایی محتوای آموزشی مهارتهای ارتباطی و ارتقای سلامت اجتماعی را تدوین کنند.
اقتصاد کشاورزی
حسین عبادی پور؛ محمود احمدپوربرازجانی
چکیده
میزان کالری دریافتی خانوارها از جمله مباحث مهم مطرح شده در عرصهی اقتصاد عمومی و توسعه است که همواره مورد توجه دولتها و سیاستگذاران در جوامع مختلف بوده است. در مطالعه حاضر، پیامدهای شوک درآمد خانوارها، قیمت و یارانه غذایی بر میزان کالری دریافتی خانوار روستایی ایرانی بررسی شده است. به این منظور از دادههای سری زمانی سالهای ...
بیشتر
میزان کالری دریافتی خانوارها از جمله مباحث مهم مطرح شده در عرصهی اقتصاد عمومی و توسعه است که همواره مورد توجه دولتها و سیاستگذاران در جوامع مختلف بوده است. در مطالعه حاضر، پیامدهای شوک درآمد خانوارها، قیمت و یارانه غذایی بر میزان کالری دریافتی خانوار روستایی ایرانی بررسی شده است. به این منظور از دادههای سری زمانی سالهای 90- 1340 الگوی خود رگرسیون برداری استفاده شد. نتایج نشان داد که دوره اثرگذاری شوک ایجاد شده بر میزان پرداخت یارانه غذایی نسبت به شوک قیمتی و درآمدی کوتاهتر بوده و شوک قیمتی و درآمدی به ترتیب در جایگاه بعدی قرار گرفت. همچنین بیشترین حساسیت تقاضای کالری مربوط به شوک درآمد میباشد. بر اساس یافتههای این تحقیق میتوان نتیجه گرفت که برای ایجاد امنیت غذایی، باید ثبات را در بازار ایجاد نمود، همچنین اثرات نهایی تغییر در الگوی تغذیه به هنگام تعیین سیاستهای مربوط به تنظیم بازار، سیاستهای یارانهای و مالیاتبندی بدون توجه به رشد درآمد خانوار روستایی، آثار منفی شدیدی بر میزان کالری دریافتی خانوارها خواهد گذاشت.
جامعه شناسی روستایی
صادق صالحی؛ فاطمه ابراهیم خانی
چکیده
طی چند دهه ی اخیر، مسائل آب به یکی از مسایل اساسی در محیط زیست ایران تبدیل شده است. در ایران علیرغم کمبود منابع آب، میزان مصرف آب فراتر از استانداردهای جهانی است و بیشترین اتلاف آن نیز در بخش کشاورزی صورت میگیرد. از جمله راهکارهای مناسب برای استفاده بهینه و موثرتر آب اتخاذ سیاستهای مقابلهای است. موفقیت اجرای سیاستهای ...
بیشتر
طی چند دهه ی اخیر، مسائل آب به یکی از مسایل اساسی در محیط زیست ایران تبدیل شده است. در ایران علیرغم کمبود منابع آب، میزان مصرف آب فراتر از استانداردهای جهانی است و بیشترین اتلاف آن نیز در بخش کشاورزی صورت میگیرد. از جمله راهکارهای مناسب برای استفاده بهینه و موثرتر آب اتخاذ سیاستهای مقابلهای است. موفقیت اجرای سیاستهای مقابلهای، بستگی به رفتار کشاورزان به عنوان عاملان و دست اندرکاران واقعی دارد. تحقیق حاضر به بررسی پیش زمینههای اجتماعی در سیاستهای حفاظت از آبهای زیرزمینی پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش حقابهداران بخش جنوب مرکزی دشت قزوین را تشکیل میدهند که از میان آنها 120 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق، پرسشنامه محققساخته بود و میزان پایایی سوالات بیش از 60 درصد بهدست آمد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که مشارکت در راهکارهای حفاظت از منابع آبهای زیرزمینی در کشاورزان مستلزم وجود زمینه اجتماعی است. این امر، به نوع تعامل درونگروهی و برونگروهی کشاورزان بستگی دارد. نتایج نشان میدهد که میان سرمایه اجتماعی و حمایت کشاورزان از سیاستهای حفاظت از منابع زیرزمینی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. در پایان و بر اساس نتایج این تحقیق، پیشنهادهایی برای حفاظت از منابع زیر زمینی ارائه شد.
توسعه روستایی
کریم محمدی؛ مهناز محمدزاده؛ طاهره شرقی
چکیده
گردشگری یکی از فعالیتهای مهمی است که در دهههای اخیر از جایگاه ویژهای در توسعه اقتصادی برخی کشورها برخوردار بوده است. گسترش گردشگری میتواند باعث توزیع عادلانه درآمد در سطح ملی بهخصوص در روستاها شود و تا حدودی با پرکردن شکاف توسعه بین مناطق مختلف کشور (بخصوص در روستاها) به توسعه پایدار در تمام نواحی کشور کمک کند. این تحقیق با ...
بیشتر
گردشگری یکی از فعالیتهای مهمی است که در دهههای اخیر از جایگاه ویژهای در توسعه اقتصادی برخی کشورها برخوردار بوده است. گسترش گردشگری میتواند باعث توزیع عادلانه درآمد در سطح ملی بهخصوص در روستاها شود و تا حدودی با پرکردن شکاف توسعه بین مناطق مختلف کشور (بخصوص در روستاها) به توسعه پایدار در تمام نواحی کشور کمک کند. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری روستایی در روستای زرآباد بخش الموت شرقی قزوین انجام گرفته است . دیدگاه کلی حاکم براین پژوهش با توجه به ماهیت و نوع پژوهش دیدگاه کمی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 400 نفر از فعالان حوزه گردشگری روستایی بوده که با استفاده از آماره کوکران و نمونه گیری تصادفی، 112 نفر مورد پرسشگری قرار گرفتند. در پژوهش حاضر ابزار اصلی گردآوری دادهها، پرسشنامه بوده است که روایی صوری آن توسط اساتید صاحب نظر و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت و مقدار آن یرای بخشهای مختلف پرسشنامه بین 61/0 و 94/0 بدست آمد. در تحلیل دادهها با استفاده از آماره کای دو به بررسی گویههای هر یک از عوامل مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری پرداخته شد و همجنین با استفاده از رویکرد معادلات ساختاری به بررسی آزمون فرضیات و میزان تأثیرگذاری هر یک متغیرها بر توسعه پایدار گردشگری روستا پرداخته شد. نتایج نشان داد که تمامی شاخصهای مورد نظر بر توسعه پایدار گردشگری روستایی دارای تأثیر معنادار بوده است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
عادل سلیمانی؛ حسن افراخته؛ رفعت سلیمانی
چکیده
تبیین و شناسایی مناطق دارای پتانسیلهای اقتصادی، بهویژه در عرصه تولید و فرآوری محصولات کشاورزی و سرمایهگذاری هدفمند در مناطق روستایی، یکی از مباحث مهم برنامهریزی روستایی و منطقهای محسوب میشود که نقش ارزندهای در افزایش اشتغال، درآمد، بهرهوری و بهبود معیشت روستائیان کشور ایفا میکند. در این راستا، هدف کلی پژوهش حاضر ...
بیشتر
تبیین و شناسایی مناطق دارای پتانسیلهای اقتصادی، بهویژه در عرصه تولید و فرآوری محصولات کشاورزی و سرمایهگذاری هدفمند در مناطق روستایی، یکی از مباحث مهم برنامهریزی روستایی و منطقهای محسوب میشود که نقش ارزندهای در افزایش اشتغال، درآمد، بهرهوری و بهبود معیشت روستائیان کشور ایفا میکند. در این راستا، هدف کلی پژوهش حاضر اولویتبندی مکان استقرار تعاونیهای فرآوری محصولات کشاورزی در مناطق روستایی پنج استان غرب کشور (کرمانشاه، کردستان، ایلام، لرستان و همدان) با استفاده از تکنیک TOPSIS است. به این منظور یکی از مهمترین شاخصهای مؤثر بر استقرار تعاونیها در مناطق روستایی غرب کشور، یعنی دسترسی به مواد اولیه انتخاب گردید و برای تعیین وزن شاخصها ضمن بررسی ادبیات تحقیق، با استفاده از تکنیک گلوله برفی و روش نمونهگیری هدفمند، 11 نفر از اساتید، خبرگان و کارشناسان صنایع فرآوری محصولات کشاورزی انتخاب و از نظرات آنان بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که بر اساس شاخص دسترسی به مواد اولیه این صنایع، مناطق روستایی استانهای کرمانشاه و همدان، از بالاترین رتبه استقرار تعاونیها بر اساس روش تاپسیس برخوردار بودند و مناطق روستایی استانهای لرستان، کردستان و ایلام به ترتیب در اولویتهای سوم تا پنجم قرار گرفتند.
توسعه روستایی
فاطمه رستگاری پور؛ محدثه توکلی
چکیده
فرآیند خصوصیسازی به عنوان رویکردی برای دستیابی تدریجی به مکانیسم بازار است که طی آن، کشورهایی با دولتهای مداخلهگر، بخشی از مالکیتهای دولتی و عمومی را به افراد و بخش خصوصی انتقال میدهند. در این مطالعه عوامل مؤثر بر انگیزه افراد به خصوصیسازی شرکتهای تعاونی روستایی و تفسیر زیر عوامل آنها با کاربرد الگوی لاجیت بررسی شد. ...
بیشتر
فرآیند خصوصیسازی به عنوان رویکردی برای دستیابی تدریجی به مکانیسم بازار است که طی آن، کشورهایی با دولتهای مداخلهگر، بخشی از مالکیتهای دولتی و عمومی را به افراد و بخش خصوصی انتقال میدهند. در این مطالعه عوامل مؤثر بر انگیزه افراد به خصوصیسازی شرکتهای تعاونی روستایی و تفسیر زیر عوامل آنها با کاربرد الگوی لاجیت بررسی شد. آمار و اطلاعات موردنیاز مطالعه از طریق جمعآوری 250 پرسشنامه با فرمول کوکران و مصاحبه حضوری با شاغلین و فارغالتحصیلان بخش کشاورزی در شهرستان تربتحیدریه در سال 1398 با کاربرد روش تصادفی طبقهبندی شده جمعآوری گردید. نتایج نشان داد از دیدگاه شاغلین بخش دولتی، ایجاد روحیه رقابتپذیری و افزایش آموزش کاربردی، از دیدگاه شاغلین بخش خصوصی افزایش آموزش کاربردی، بهبود شیوه رهبری و افزایش انگیزه در کارکنان و از دیدگاه فارغالتحصیلان کشاورزی ایجاد روحیه رقابتپذیری، افزایش خلاقیت و آموزش کاربردی اثر معنیداری بر انگیزه افراد به خصوصیسازی شرکتها دارد. همچنین در مورد بررسی عوامل مؤثر بر آموزش کاربردی از دیدگاه شاغلین بخش دولتی و خصوصی، انگیزه و آمادگی یادگیرنده، کارآمدی و اثربخشی دورهها و نظم و مقررات دورهها اثر مثبت و معنیداری دارند. با توجه به اهمیت نقش آموزش کاربردی در ایجاد انگیزه جهت خصوصیسازی شرکتهای تعاونی روستایی پیشنهاد میگردد با ایجاد مشوقهایی انگیزه و آمادگی لازم جهت یادگیری در کارکنان ایجاد شده و دورههای آموزشی خصوصیسازی با کیفیت و نظم برای کارمندان شرکتهای تعاونی برگزار گردد.
اقتصاد کشاورزی
تکتم محتشمی
چکیده
صنعت ابریشم با توجه به پتانسیلها و امکانات موجود خود میتواند از طرق مختلف در محور توسعه قرار گیرد و نقشی راهبردی در توسعه روستایی ارائه نماید. در مطالعه حاضر، سعی شده راهبردهایی برای توسعه صنعت ابریشم در کشور ارائه شود تا از این طریق بتوان امکان توسعه بهویژه در بخش روستایی را فراهم آورد. برای این منظور نخست با استفاده از ادبیات ...
بیشتر
صنعت ابریشم با توجه به پتانسیلها و امکانات موجود خود میتواند از طرق مختلف در محور توسعه قرار گیرد و نقشی راهبردی در توسعه روستایی ارائه نماید. در مطالعه حاضر، سعی شده راهبردهایی برای توسعه صنعت ابریشم در کشور ارائه شود تا از این طریق بتوان امکان توسعه بهویژه در بخش روستایی را فراهم آورد. برای این منظور نخست با استفاده از ادبیات موضوعی و مصاحبه با خبرگان این حوزه، 12 نقطه بیرونی و 11 نقطه درونی مشخص و اولویتبندی شد. در ادامه بر پایه یک مدل راهبردی (TOWS) استراتژیهای توسعه این صنعت تعیین گردید. جامعه آماری این تحقیق متخصیص و خبرگان آشنا به عملیات و محیط داخلی و خارجی این صنعت در سال 1397 بوده و تمامی اطلاعات جمعآوریشده از طریق اجماع قضاوتهای 36 نفر از این متخصصان حاصلشده است. نتایج بهدستآمده نشان داد، استراتژی بازسازی و تقویت ادغام نوغانداری در زنجیره ارزش ابریشم بهعنوان بهترین راهبرد انتخاب می باشد. براین اساس، انجام اصلاحاتی ساختاری برای بهبود زنجیره ارزش این صنعت براساس بهبود کارایی، بهبود ارزش فرآورده های ابریشمی، ایجاد ارزش با توسعه محصولات جدید و مشارکت در توسعه پیشنهاد شده است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
یعقوب اسفرم؛ حسن استحکام؛ مریم شامانیان؛ رضا اسدی
چکیده
در چند دهه اخیر، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم توسعه که به بررسی و ارزیابی رفاه فردی و جامعه میپردازد مورد توجّه محققان، برنامهریزان و دولتها قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی اثرات بازارچه مرزی تمرچین روی مؤلفههای کیفیت زندگی دهستان پیران میباشد. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی مبتنی ...
بیشتر
در چند دهه اخیر، مفهوم کیفیت زندگی به عنوان یکی از اساسیترین مفاهیم توسعه که به بررسی و ارزیابی رفاه فردی و جامعه میپردازد مورد توجّه محققان، برنامهریزان و دولتها قرار گرفته است. لذا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی اثرات بازارچه مرزی تمرچین روی مؤلفههای کیفیت زندگی دهستان پیران میباشد. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی مبتنی بر دادههای میدانی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش روستاهای دهستان پیران از توابع بخش مرکزی پیرانشهر میباشد. براساس روش نمونهگیری طبقهبندی شده تصادفی تعداد 300 پرسشنامه تکمیل شد. یافتهها نشان میدهد؛ کیفیت آموزش، کیفیت اوقات فراغت، کیفیت سلامت و بهداشت، پایینتر از حد متوسط ارزیابی شدهاند یعنی بازارچه مرزی تأثیری روی ارتقای این مؤلفههای کیفیت زندگی نداشته است. کیفیت زیرساختها، اشتغال و درآمد و کیفیت محیط سکونتی در حد متوسط ارزیابی شده است و نشان میدهد که بازارچه مرزی تا حدودی روی این مؤلفهها تأثیر گذاشته است. همچنین نتایج نشان میدهد روستای شین آباد بالاترین و روستای بادآباد پایینترین کیفیت زندگی را دارا میباشند.
جامعه شناسی روستایی
ایمان حقیان؛ غلام علی حشمتی؛ حسین بارانی؛ جمشید قربانی؛ قدرت اله حیدری
چکیده
بقای جوامع روستایی و عشایری از دیرباز در ایران وابسته به مراتع بوده است. تنوع اقلیمی، قومی و قبیلهای موجب شده تا نظام دامداری سنتی متکی به مراتع در مناطق مختلف ایران دارای تقویم کاری و روشهای مختلف دامداری باشد. در این مطالعه به بررسی تقویم کاری و بازدهی مالی دامداری سنتی در مراتع منطقه بلده نور (بخشی از مراتع البرز مرکزی) ...
بیشتر
بقای جوامع روستایی و عشایری از دیرباز در ایران وابسته به مراتع بوده است. تنوع اقلیمی، قومی و قبیلهای موجب شده تا نظام دامداری سنتی متکی به مراتع در مناطق مختلف ایران دارای تقویم کاری و روشهای مختلف دامداری باشد. در این مطالعه به بررسی تقویم کاری و بازدهی مالی دامداری سنتی در مراتع منطقه بلده نور (بخشی از مراتع البرز مرکزی) پرداختهشده است. در این مطالعه پس از ارزیابی اولیه منطقه، سه دامدار (در روستاهای دویلات، چل و بلده) که معرف نظام دامداری منطقه بودند شناساییشده و پایش فعالیتهای دامداری و بررسی عملکرد مالی آنها در بازهای یکساله انجام شد. نمونهبرداری از نیمه دوم فروردین 1391 آغاز و تا فروردین 1392 ادامه داشته است. در طول دوره بررسی، محقق در فواصل زمانی 15 روزه در عرصه مراتع حضور داشته و تمام جزئیات فعالیتهای دام و دامداری را ثبت نموده است. نتایج نشان داد تقویمکاری نظام دامداری سنتی منطقه دارای پنج دورهکاری با فعالیتهای متفاوت دامداری در طول یک سال است. در مورد میزان بازدهی مالی دامداری سنتی، تمامی هزینهها و درآمدها در طول سال محاسبه گردید. نتایج در این بخش نشان داد با در نظر گرفتن ارزش مالی برهها، سود خالص روزانه دامداری در دویلات 70746 تومان، در چل 69640 تومان و در بلده 81422 تومان برآورد گردید. در نهایت آنچه در این تحقیق مدنظر بوده شناخت بیشتر دامداری سنتی در جوامع روستایی جهت بالا بردن بازدهی دامداری و حفظ نیروی فعال در جوامع روستایی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر است.
ترویج و آموزش کشاورزی
سمیه امیری کچمی؛ شهلا چوبچیان؛ حسن صدیقی
چکیده
ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﺍﺳـﺖ، ﻛـﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺷـﺪﺕ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻭ آسیبهای ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑـﻲﺷـﻤﺎﺭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ. مدیریت ریسک در این میان از اهمیت بسزایی برخوردار است، یکی از ابزارهای مدیریت ریسک ...
بیشتر
ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﺍﺳـﺖ، ﻛـﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺷـﺪﺕ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻭ آسیبهای ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑـﻲﺷـﻤﺎﺭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ. مدیریت ریسک در این میان از اهمیت بسزایی برخوردار است، یکی از ابزارهای مدیریت ریسک در بخش کشاورزی، بیمه محصولات کشاورزی است. ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ بیﺷﻤﺎﺭ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﺍﻥ، ﺑﻴﻤﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﺯﻭﻛﺎﺭ ﺍﺳﺖ. هدف از پژوهش حاضر"واکاوی عوامل موثر بر توسعه بیمه محصولات باغی(خرما و پرتقال) جنوب استان کرمان" میباشد. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه و جامعه آماری نیز شامل باغدارن (نخل و پرتقال) جنوب استان کرمان (شهرستان جیرفت و کهنوج) به تعداد 2022 نفر بود، حجم نمونه 324 نفر محاسبه شد و برای انتخاب نمونههای تحقیق از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد. همچنین پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ به دست آمد. نتایج رگرسیون خطی نشان داد که از بین متغیرهای مورد مطالعه چهار متغیر عوامل اقتصادی، دانش کشاورز در رابطه با بیمه محصولات باغی ، نگرش کشاورز نسبت به بیمه محصولات باغی و میزان خطرپذیری کشاورز به ترتیب بیشترین تاثیر را در توسعه بیمه محصولات باغی داشتهاند، که در مجموع 54 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق تبیین شد. با توجه به اینکه عامل اقتصادی مهمترین عامل در توسعه بیمه محصولات باغی شناخته شد، پیشنهاد میشود که در مقدار غرامت پرداختی جهت محصولات باغی تجدید نظر گردد و غرامت مشخص شده در قرارداد را به موقع به کشاورزان پرداخت نمایند، همچنین با توجه به مشاهدات میدانی شایان ذکر است که اکثر کشاورزان از وامهای کشاورزی اطلاع نداشتند، لذا در جهت آگاهی هرچه بیشتر کشاورزان در این زمینه باید اقدام عاجل صورت گیرد و دولت نیز در این زمینه میتواند نقش پر رنگی ایفا نماید.
جامعه شناسی روستایی
هادی اعظمی؛ سید محمد حسین حسینی؛ وحید صادقی
چکیده
شهرستان ممسنی در گذرگاه تاریخ دستخوش تحولات سیاسی و اداری ژرفی بوده است. این تحولات در یک بستر ایلی و مبتنی بر شناسه-های فرهنگ عشیرهای به وقوع پیوسته است. از جمله سکونتگاههای ممسنی، گچگران است که محلِ زیست انسانِ گچگرانی به شمار میرود. کُنشگری سیاسی ساکنان این سکونتگاه نه تنها جدای از سایر سکونتگاههای ممسنی نیست، بلکه در یک ...
بیشتر
شهرستان ممسنی در گذرگاه تاریخ دستخوش تحولات سیاسی و اداری ژرفی بوده است. این تحولات در یک بستر ایلی و مبتنی بر شناسه-های فرهنگ عشیرهای به وقوع پیوسته است. از جمله سکونتگاههای ممسنی، گچگران است که محلِ زیست انسانِ گچگرانی به شمار میرود. کُنشگری سیاسی ساکنان این سکونتگاه نه تنها جدای از سایر سکونتگاههای ممسنی نیست، بلکه در یک بسترِ ایلی/عشیرهای شکل گرفته است. با این رهیافت این پرسش مطرح است که طایفهگرایی به عنوان یک پدیده تاریخی چه نقشی در مشارکت سیاسی و مدیریت محلی روستای گچگران از توابع بخش مرکزی شهرستان ممسنی دارد؟ به نظر میرسد فرهنگ طایفهای به واسطه نهادینهسازی الگوی سنتی قومی/خویشاوندی و تشدید هیجانِ ساکنان در مشارکت سیاسی و مدیریت محلی روستای گچگران نقش داشته است. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است. از جمله شاخصهای فرهنگ طایفهای به عنوان متغیر مستقل عبارتند از: عواطف محلی ـ طایفهای، وفاداری مکانی ـ زیستگاهی، خویشاوندگرایی، خواستهای محدود افراد و گروهها و رقابت مکانی/زادگاهی. از جمله شاخصهای مشارکت سیاسی در قامتِ متغیر وابسته عبارتند از: کارویژه نمایندگان، انتخابات مجلس شورای اسلامی، شورای حل اختلاف و شورای اسلامی روستا. در همین رابطه شاخص عملکرد دهیاری روستا در قامتِ متغیر وابسته دیگر برای مدیریت محلی در نظر گرفته شده است. دادهها به روش کتابخانهای/ اسنادی (آمار و ارقام) و میدانی (مشاهده و مصاحبه) گردآوری شدهاند. بروندادِ پژوهش نشان میدهد فرهنگ طایفهای به واسطه تولید تمایلات قومی/خویشاوندی و تشدید هیجان و عواطف، نقش موثری در افزایش مشارکت سیاسی ساکنان روستا در هنگامههای سیاسی نظیر هماوردیهای سیاسی در بستر تاریخ، انتخابات مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی روستا داشته است. از طرفی گزینش مدیران محلی در انجمن ده، خانه انصاف و سپاه دانش بعد از اصلاحات ارضی و دهیاری پس از انقلاب اسلامی بر بنیاد ملاحظات خویشاوندی/طایفهای و نه بر پایه تخصص/شایسته-محوری بر ناکارآمدی مدیریت محلی در روستای گچگران دامن زده است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
بابک اجتماعی؛ علی شکور؛ علی شجاعی فرد
چکیده
پیدایش سکونتگاههای روستایی، بر پایهی عوامل طبیعی مانند آبوخاک استوار بوده است. عوامل طبیعی در مکان گزینی، پراکندگی، حوزهی نفوذ، توسعهی فیزیکی، مورفولوژی و امثال آن اثر قاطعی دارد و این عوامل گاهی بهعنوان یک عامل مثبت و زمانی بهصورت یک عامل منفی عمل میکند. هدف از این مطالعه وضعیت قرارگیری سکونتگاههای روستایی شهرستان ...
بیشتر
پیدایش سکونتگاههای روستایی، بر پایهی عوامل طبیعی مانند آبوخاک استوار بوده است. عوامل طبیعی در مکان گزینی، پراکندگی، حوزهی نفوذ، توسعهی فیزیکی، مورفولوژی و امثال آن اثر قاطعی دارد و این عوامل گاهی بهعنوان یک عامل مثبت و زمانی بهصورت یک عامل منفی عمل میکند. هدف از این مطالعه وضعیت قرارگیری سکونتگاههای روستایی شهرستان فیروزآباد در ارتباط با عوامل طبیعی میباشد. جامعه آماری شامل سکونتگاههای روستایی شهرستان فیروزآباد میباشد این شهرستان دارای دو بخش و 5 دهستان میباشد. روش موردمطالعه در این تحقیق، روش تاپسیس فازی میباشد که یکی از بهترین روشهای تصمیمگیری جند شاخصه است که بر مبنای متغیرهای فازی بیانشده است. لایههای اطلاعاتی مورداستفاده شامل لایه ارتفاعی، شیب، جهت، اقلیم، پوشش گیاهی، خاک، فرسایش، کاربری اراضی میباشد که در محیط GIS تجزیهوتحلیل شدهاند. یافتهها نشان میدهد که بخش مرکزی با بیشترین روستاها، ضعیفترین عملکرد را نسبت به عوامل طبیعی داشته و دهستان احمدآباد در این بخش با 95 درصد در رتبه نخست قرار میگیرد. دومین بخش شهرستان مربوط به بخش میمند بوده که ازلحاظ عوامل طبیعی عملکرد بهتری داشتهاند بهطوریکه اکثر روستاهایی که در شهرستان در وضعیت مناسبتری قرار داشتهاند در این بخش قرارگرفتهاند. بهطورکلی سکونتگاههای روستایی که در قسمت شمالی و شمال غربی فیروزآباد میباشند در وضعیت مناسبتری قرار دارند. درصورتیکه وضعیت سکونتگاههای روستایی بخش جنوبی و مرکزی شهرستان نامناسب میباشد. نقش عوامل انسانی بخصوص در لایههای پوشش گیاهی، خاک، فرسایش و کاربری اراضی باعث شده که وضعیت قرارگیری بسیاری از سکونتگاههای روستایی در ارتباط با عوامل طبیعی در وضعیت نامناسبی قرار بگیرند. لذا میطلبد پتانسیل و ظرفیت سکونتگاههای روستایی شهرستان بهخوبی موردبررسی قرارگرفته و در تناسب بااستعدادهای موجود در منطقه نسبت به معرفی، طرحریزی و اجرای برنامههای معیشتی جایگزین اقتصاد زراعی –دامی که در حال حاضر میباشد و باعث تخریب این موقعیت شده است اقدام شود.
توسعه روستایی
سارا رنجبر؛ حسین مهدی زاده؛ نعمت اله شیری
چکیده
هدف از پژوهش حاضر شناسایی اثرات کاشت زیتون بر توسعه پایدار روستایی در بخش ریجاب (شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه) بود. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت (پارادایم)، آمیخته از نوع متوالی اکتشافی (کیفی- کمی)؛ به لحاظ هدف کاربردی و در گردآوری و تحلیل دادهها، توصیفی- تحلیلی بود. جامعه مورد مطالعه در بخش کیفی شامل کشاورزان نمونه و پیشرو، کارشناسان ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر شناسایی اثرات کاشت زیتون بر توسعه پایدار روستایی در بخش ریجاب (شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه) بود. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت (پارادایم)، آمیخته از نوع متوالی اکتشافی (کیفی- کمی)؛ به لحاظ هدف کاربردی و در گردآوری و تحلیل دادهها، توصیفی- تحلیلی بود. جامعه مورد مطالعه در بخش کیفی شامل کشاورزان نمونه و پیشرو، کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و متخصصان موضوع در بخش ریجاب بودند که تعداد 15 نفر از آنها به صورت هدفمند برای مطالعه انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش در بخش کمی شامل تمام زیتون کاران نواحی روستایی (هفت روستا) بخش ریجاب در سال 1400 به تعداد 370 نفر بود که تعداد 209 نفر از آنها به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای با انتساب متناسب (براساس حجم زیتون کاران هر روستا) برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها در بخش کیفی مصاحبه نیمهساختاریافته به صورت انفرادی و همچنین بحث گروهی و در بخش کمی پرسشنامه بود. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای جهتدار و در بخش کمی از آمار توصیفی برای شناسایی و اولویتبندی اثرات و پیامدهای کاشت زیتون در بخش ریجاب استفاده شد. براساس نتایج بخش کیفی اثرات کشت زیتون بر توسعه پایدار روستایی در بخش ریجاب در سه مقوله اصلی اثرات اجتماعی (25 مقوله فرعی)، اثرات اقتصادی (21 مقوله فرعی) و اثرات محیطزیستی (14 مقوله فرعی( شناسایی گردد. براساس نتایج بخش کمی مواردی نظیر افزایش تمایل به ماندگاری در بخش کشاورزی، افزایش رفاه اجتماعی در بین خانوارهای کشاورزان و ارتقای ارزش و جایگاه کسب و کارهای کشاورزی مهمترین اثرات اجتماعی؛ دستیابی به درآمد پایدار و دائمی، رونق اشتغال فصلی برای افراد بومی و بهبود ارزش زمینهای کشاورزی منطقه مهمترین اثرات اقتصادی؛ جلوگیری از فرسایش آبی و بادی زمینهای کشاورزی، بهبود وضعیت شوری خاک و بهبود وضعیت آب و هوایی منطقه مهمترین اثرات محیطزیستی کشت زیتون در بخش ریجاب بودند. برمبنای نتایج پژوهش تقویت برنامههای آموزشی- ترویجی، پرداخت تسهیلات کمبهره، شناسایی و معرفی الگوهای موفق در زمینه کشت زیتون و ایجاد و تقویت خوشه کسب و کارهای زیتونکاران به منظور توسعه کشت زیتون پیشنهاد میشود.
توسعه روستایی
یوسف درویشی؛ مهدی صادقیها؛ حسن وحدانی چرزه خون
چکیده
نظام کالبدی – فضایی، بهعنوان یکی از زیر نظامهای فضاهای روستایی تحت تأثیر مجموعهای از عوامل درونی و محیط بیرونی خود در حال تغییر و تحول است. در بین مجموعه عوامل محیط بیرونی، شهرها و نوع تعاملات فضاییشان با نقاط روستایی یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر تحول روستا و به ویژه نظام کالبدی – فضایی است. بر این اساس، هدف این ...
بیشتر
نظام کالبدی – فضایی، بهعنوان یکی از زیر نظامهای فضاهای روستایی تحت تأثیر مجموعهای از عوامل درونی و محیط بیرونی خود در حال تغییر و تحول است. در بین مجموعه عوامل محیط بیرونی، شهرها و نوع تعاملات فضاییشان با نقاط روستایی یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر تحول روستا و به ویژه نظام کالبدی – فضایی است. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی تغییرات کالبدی- فضایی در روستاهای حاشیه شهر کلاله است. روش پژوهش، از نوع توصیفی و تحلیلی است. در مطالعه حاضر، بر اساس اهداف تحقیق، بررسی تغییرات کاربری اراضی در محدودهی مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست (4،5 و 8) برای سالهای 2000و 2020 انجام شده است. تصاویر رنگی کاذب سنجنده OLI مورد استفاده به باند پانکروماتیک با 20 نقطه کنترل زمینی و با رعایت RMSe مناسب (28/0) زمین مرجع شد. سپس تصاویر سنجندههای MSS و TM به روش تصویر به تصویر با RMSe کمتر از 5/0 زمین مرجع شدند. در پژوهش حاضر جهت پایش تغییرات پوشش زمین از طبقهبندی نظارت شده و الگوریتم حداکثر شباهت استفاده شد. نتایج حاصل از روش آشکارسازی تغییرات کاربری و بررسی رشد روستاهای حاشیه شهر کلاله در طی این سالها نشان میدهد گسترش فیزیکی این روستاها، بهویژه در پیرامون شهر کلاله، برحسب نیاز جمعیت رو به رشد آن بوده و در نتیجه، روند تبدیل زمینهای کشاورزی و روستایی حاشیه شهر با روند صعودی همراه بوده است. سرمایه و نیروی انسانی در منطقه ضمن تسلط و برتری نسبی بر ناحیه دارای ارتباط دوسویه با نقاط روستایی پیرامون خود است. بهعبارت دیگر شهر کلاله با ارائه خدمات و تسهیلات معیشتی- رفاهی روستاهای حوزه نفوذ خود و نیز خرید محصولات تولیدی روستاییان ضمن فراهم نمودن شرایط رشد و پویایی روستاها موجبات ایجاد تغییرات کالبدی- فضایی در آنها را فراهم آورده است. در همین راستا احیاء و ایجاد نظام سلسله مراتب سکونتگاهی با هدف برقراری روابطی متعادل و منطقی بین شهر و روستاها، از طریق افزایش نقشپذیری کانونهای مرکزی روستایی پیشنهاد میگردد.
ترویج و آموزش کشاورزی
مهدیه پورجعفرآبادی؛ فاطمه پورابراهیمی؛ حمید حیدریمکرر؛ نیما صفرپور
چکیده
صنایع فرآوری بخش کشاورزی در نواحی روستایی میتواند سبب استفاده بهینه از محصولات، افزایش اشتغال و کاهش ضایعات کشاورزی گردد. با این وجود موفقیت صنایع فرآوری- بستهبندی در راستای توسعه اقتصادی مناطق روستایی، به انتخاب بهترین مکان جهت استقرار این صنایع وابسته است. بنابراین هدف پژوهش حاضر تعیین مکان بهینه صنایع فرآوری– بستهبندی ...
بیشتر
صنایع فرآوری بخش کشاورزی در نواحی روستایی میتواند سبب استفاده بهینه از محصولات، افزایش اشتغال و کاهش ضایعات کشاورزی گردد. با این وجود موفقیت صنایع فرآوری- بستهبندی در راستای توسعه اقتصادی مناطق روستایی، به انتخاب بهترین مکان جهت استقرار این صنایع وابسته است. بنابراین هدف پژوهش حاضر تعیین مکان بهینه صنایع فرآوری– بستهبندی زعفران در راستای توسعه اقتصادی روستاهای بخش جلگه رخ شهرستان تربت حیدریه میباشد. جامعه آماری پژوهش، بخش جلگه رخ شهرستان تربت حیدریه بوده که با استفاده از فرمول شارپ و تصحیح، 19 روستا به عنوان جامعه نمونه تعیین و انتخاب شد. سپس با استفاده فرمول کوکران، 356 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه تعیین شد. سپس به منظور مکانیابی صنایع فرآوری – بسته بندی زعفران، مجموعهای از شاخصهای مکانیابی در ابعاد انسانی- طبیعی مورد توجه قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده از تکنیک AHP و نرمافزار SPSSاستفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که ارتباط مستقیم بین ایجاد صنایع فرآوری – بستهبندی زعفران و توسعه اقتصادی روستاهای بخش جلگه رخ وجود دارد؛ همچنین بر اساس یافتههای پژوهش، بهترین مکان برای ایجاد صنایع فرآوری زعفران در این منطقه، به ترتیب روستاهای اسدآباد و سرهنگ میباشد.
محمد صادق ابراهیمی کوهبنه؛ اسماعیل ایزد
چکیده
توسعةگردشگری در مناطق روستایی یکی از مهمترین راهکارهای دستیابی به توسعة روستایی به شمار میرود. این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل آثار گردشگری روستایی در توسعة یکی از گردشگاههای روستایی (دهستان کسلیان) استان مازندران و به روش پیمایشی انجامگرفته است. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بوده که از طریق فرمول کوکران تعداد آن 190 ...
بیشتر
توسعةگردشگری در مناطق روستایی یکی از مهمترین راهکارهای دستیابی به توسعة روستایی به شمار میرود. این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل آثار گردشگری روستایی در توسعة یکی از گردشگاههای روستایی (دهستان کسلیان) استان مازندران و به روش پیمایشی انجامگرفته است. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بوده که از طریق فرمول کوکران تعداد آن 190 پرسشنامه تعیین شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن برابر با 796/0 محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که ورود گردشگران تأثیرهای مثبت و معناداری بر بهبود درآمد روستائیان، توسعة امکانات بهداشتی عمومی، بهبود سیستم دفع فاضلاب و دفع زباله، گسترش مرکزهای اعتباری و توسعة سکونتگاهها و معابر روستاها دارد. همچنین نتایج تحلیل عاملی نشان میدهد که مهمترین تأثیرهای مثبت ناشی از ورود گردشگران به روستاها را میتوان در عواملی نظیر: توسعة زیرساختی، توسعة اقتصادی و توسعة اشتغال و همچنین مهمترین تأثیرهای منفی ناشی از ورود گردشگران به مناطق روستایی را میتوان در عواملی نظیر تغییر فضای کسبوکار، توسعة ناهنجاریهای اجتماعی و تخریب فضای فرهنگی روستا خلاصه کرد.
شهاب میرزایی؛ مهدی نوری پور
چکیده
هدف پژوهش حاضر ارزیابی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی کشت حنا در مناطق روستایی دهستان محمد آباد شهرستان قلعه گنج بود. بدین منظور از روش علی- مقایسه ای بهره گرفته شد. برای انتخاب نمونه مورد مطالعه، نخست 20 روستا به عنوان مهمترین روستاهای منطقه از لحاظ کشت محصولات کشاورزی مشخص شدند. همچنین برای تشخیص همگنی روستاهای مورد مطالعه، روش تاکسونومی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر ارزیابی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی کشت حنا در مناطق روستایی دهستان محمد آباد شهرستان قلعه گنج بود. بدین منظور از روش علی- مقایسه ای بهره گرفته شد. برای انتخاب نمونه مورد مطالعه، نخست 20 روستا به عنوان مهمترین روستاهای منطقه از لحاظ کشت محصولات کشاورزی مشخص شدند. همچنین برای تشخیص همگنی روستاهای مورد مطالعه، روش تاکسونومی عددی راهگشا گردید. فزون بر آن، کشاورزان مورد مطالعه به سه گروه حناکاران، غیرحناکاران در روستاهای دارای حناکاری و غیرحناکاران در روستاهای فاقد حناکاری تقسیم شدند. در مجموع با توجه جمعیت مورد مطالعه (1241 کشاورز) و جدول نمونهگیری کرجسی و مورگان، 298 کشاورز به عنوان نمونه تعیین شد و با استفاده از روش نمونهگیری طبقهبندی شده نمونهها انتخاب گردیدند. برای جمعآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته به کار رفت که روایی آن به روش روایی صوری و پایایی آن طی یک مطالعه مقدماتی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (63/0- 93/0) به دست آمد. مقایسه وضعیت شاخصهای اقتصادی- اجتماعی و اجتماعی- فرهنگی حال حاضر سه گروه مورد مطالعه نشان داد که در مجموع، حناکاران نسبت به دو گروه دیگر در وضعیت بهتری قرار دارند. به منظور اطمینان نسبی از اینکه تغییر در وضعیت شاخصهای مورد مطالعه گروه حناکاران نسبت به گروه غیر حناکاران ناشی از کشت حنا بوده است، از تحلیل کوواریانس بهره گرفته شد. با توجه به نتایج میتوان اذعان داشت که تغییر وضعیت شاخصهای اقتصادی – اجتماعی و اجتماعی – فرهنگی حناکاران نسبت به گروه غیرحناکاران در روستاهای دارای حناکاری و گروه غیر حناکاران در روستاهای فاقد حناکاری، ناشی از کشت حنا بوده است.
ترویج و آموزش کشاورزی
مژگان خوش مرام؛ نعمت اله شیری؛ لیلا شرفی
چکیده
این پژوهش با هدف کلی بررسی عوامل مؤثر بر نگرش کارشناسان ترویج کشاورزی شهرستان کرمانشاه نسبت به کشاورزی ارگانیک انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمام کارشناسان ترویج کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی و مراکز خدمات کشاورزی شهرستان کرمانشاه بود (148N=)، که 123 نفر از آنان به روش نمونهگیری ساده تصادفی برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش ...
بیشتر
این پژوهش با هدف کلی بررسی عوامل مؤثر بر نگرش کارشناسان ترویج کشاورزی شهرستان کرمانشاه نسبت به کشاورزی ارگانیک انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمام کارشناسان ترویج کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی و مراکز خدمات کشاورزی شهرستان کرمانشاه بود (148N=)، که 123 نفر از آنان به روش نمونهگیری ساده تصادفی برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامهای بود که روایی آن توسط گروهی از متخصصان و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. تجزیه و تحلیل دادهها به وسیله نرمافزار SPSSWin20انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که نگرش اکثر (57 درصد) کارشناسان ترویج کشاورزی نسبت به کشاورزی ارگانیک در حد خنثی بود. یافتههای مقایسه میانگینها از اختلاف معنیدار بین نگرش کارشناسان ترویج کشاورزی نسبت به کشاورزی ارگانیک براساس رشته تحصیلی آنان حکایت داشت. علاوه براین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای میزان مطالعه نشریات علمی- پژوهشی و استفاده از اینترنت توسط کارشناسان ترویج کشاورزی قادر به تبیین حدود 35 درصد از واریانس نگرش آنان نسبت به کشاورزی ارگانیک بودند. نتایج این مطالعه دستاوردهای مناسبی برای مدیران سازمان جهاد کشاورزی و مراکز خدمات کشاورزی در جهت بهبود و ارتقای نگرش کارشناسان ترویج کشاورزی نسبت به کشاورزی ارگانیک دارد.
حسین رحیم زاده؛ مهدی چرمچیان لنگرودی
چکیده
بهمنظور جلب مشارکت ساکنان یک حوزه آبخیز برای شرکت در طرحهای آبخیزداری، عوامل تاثیرگذار باید مورد توجه قرار گیرد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش نگرش روستائیان نسبت به طرحهای آبخیزداری بر مشارکت آنها (مطالعه موردی حوزه آبخیز سعیدآباد کیاسر)صورت گرفته است. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش همبستگی- توصیفی انجام ...
بیشتر
بهمنظور جلب مشارکت ساکنان یک حوزه آبخیز برای شرکت در طرحهای آبخیزداری، عوامل تاثیرگذار باید مورد توجه قرار گیرد. تحقیق حاضر به منظور بررسی نقش نگرش روستائیان نسبت به طرحهای آبخیزداری بر مشارکت آنها (مطالعه موردی حوزه آبخیز سعیدآباد کیاسر)صورت گرفته است. مطالعه حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش همبستگی- توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی سرپرستان خانوار حوزه آبخیز سعیدآباد)343(N=تشکیل دادهاند. اندازه نمونه به وسیله فرمول کوکران محاسبه گردید. تعداد 157 نفر برای انجام تحقیق انتخاب شدند. نمونهها با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده گردید که روایی آن توسط اساتید فن و صاحبنظران تایید شد. مقدار آلفا کرونباخ محاسبه شده بین 75/0 تا 89/0 بود. میانگین تعداد دفعات شرکت در دورههای آموزشی 1 بار بوده است. میانگین میزان مشارکت پاسخگویان در طرحهای آبخیزداری و نگرش روستائیان نسبت به طرحهای آبخیزداری در حد زیاد بودند. نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون نشان داد که 29 درصد واریانس مشارکت به وسیله نگرش تبیین گردید. با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق، توصیه میگردد با برنامهریزی دقیق و ایجاد نگرش مطلوب در روستاییان میتوان از مشارکت آنها در طراحی و تدوین، اجرا و ارزشیابی طرحهای آبخیزداری استفاده نمود.
توسعه روستایی
مسعود علی پناه؛ فائزه قراری
چکیده
لاروهای کرم ابریشم در شرایط اقلیمی متفاوت، واکنشهای متفاوتی از خود بروز میدهند که باعث اقتصادی بودن پرورش برخی نژادهای آنها در شرایط اقلیمی خاص نسبت به سایر نژادها میگردد. با استفاده از رویهGLM نرمافزارSAS 9.2 تجزیه و تحلیل و مقایسه میانگین صفات به منظور، بررسی اثرات شرایط آب و هوایی روستاهای نوغاندار منطقه تربت حیدریه، جنس و ...
بیشتر
لاروهای کرم ابریشم در شرایط اقلیمی متفاوت، واکنشهای متفاوتی از خود بروز میدهند که باعث اقتصادی بودن پرورش برخی نژادهای آنها در شرایط اقلیمی خاص نسبت به سایر نژادها میگردد. با استفاده از رویهGLM نرمافزارSAS 9.2 تجزیه و تحلیل و مقایسه میانگین صفات به منظور، بررسی اثرات شرایط آب و هوایی روستاهای نوغاندار منطقه تربت حیدریه، جنس و نژاد بر عملکرد کرم ابریشم نژادهای چینی، ژاپنی و هیبرید این دو نژاد صورت گرفت. بهترین منطقه از نظر عملکرد پیله و قشر پیله در منطقه حوض سرخ با وزن پیله ۳۱۸۶/۰± ۵۱۰۵/۱ و وزن قشر پیله ۰۸۰۵/۰±۴۱۲۴/۰ گرم میباشد. همچنین، نژاد هیبرید به طور معنیداری با وزن پیله ۲۲۱۴/۰± ۷۶۷/۱ و وزن قشر پیلهی۰۳۶۱/۰±۴۰۵۸/۰ گرم عملکرد بیشتری نسبت به سایر نژادها دارا میباشد (سطح معنیداری 05/0). جنس ماده عملکرد بهتری از نظر پیله ۳۱۴۳/۰± ۵۹۶۵/۱ گرم و قشر۰۸۹۹/۰±۳۶۷۹/۰ گرم در ابریشم کشی نسبت به جنس نر دارا میباشد. با توجه به نتایج بهدست آمده مشخص شد روستای حوض سرخ شرایط بهتری برای پیله کشی دارا میباشد و عملکرد جنس ماده نژاد هیبرید نسبت به سایر نژادها بیشتر میباشد. آمیزش هر والد کرم ابریشم هیبرید اگرچه تعداد تخمریزی بیشتر از آمیزش در حالتهای مختلف است، اما کرم ابریشم جوان بدست آمده در این حالت به شدت حساس به بیماری بوده و تلفات به حداکثر میرسد. درحالتی که از کرم ابریشم ژاپنی در نقش والد نر استفاده میشود تخم ریزی بیشتر و مطلوب است