جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
احسان حسین نژاد مکی؛ مهدی بشیری؛ حمیدرضا مرادی
چکیده
رشد جمعیت همراه با توسعه صنعت و کشاورزی، افزایش مصرف آب را بهدنبال داشتهاست. محدودیت منابع آبهای سطحی، باعث برداشت بیشازحد از سفرههای آب زیرزمینی گردیده و پیامدهای جبرانناپذیری را بر منابع آب و محیطزیست کشور وارد کرده است؛ از جمله پدیده فرونشست، که اغلب دشتهای کشور را فراگرفته است. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر ...
بیشتر
رشد جمعیت همراه با توسعه صنعت و کشاورزی، افزایش مصرف آب را بهدنبال داشتهاست. محدودیت منابع آبهای سطحی، باعث برداشت بیشازحد از سفرههای آب زیرزمینی گردیده و پیامدهای جبرانناپذیری را بر منابع آب و محیطزیست کشور وارد کرده است؛ از جمله پدیده فرونشست، که اغلب دشتهای کشور را فراگرفته است. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل موثر و مناطق در معرض ریسک فرونشست در روستای فدافن کاشمر است. جهت پهنهبندی ریسک، طی سال 1398،عوامل سنگشناسی، کاربریاراضی، خاکشناسی، میزان برداشت از آبخوان، فاصله از آبراهه، گسل، چاههای بهرهبرداری، چشمه و قناتها و نیز عوامل ژئومورفولوژی شامل شیب، جهت و ارتفاع بررسی و هر یک از عوامل، تبدیل به یک لایه اطلاعاتی شد و با الگوریتم جنگل تصادفی در نرمافزار R، مدلسازی و ارزیابی انجام گردید. سپس جهت تعیین نواحی مستعد فرونشست، نقشههای پهنهبندی ریسک در پنج کلاس با دو روش ارزش اطلاعاتی و تراکم سطح در محیط ArcGIS استخراج شدند. نتایج نشان داد در روشهای تراکم سطح و ارزش اطلاعات بهترتیب 01/97 و 04/91 درصد فرونشستها درکلاس خطر خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته است. بنابراین هر دو روش در پهنهبندی مناطق در معرض ریسک، موفق عمل کردهاند و عوامل برداشت از آبخوان و کاربری اراضی بیشترین اهمیت در وقوع فرونشست را دارند. همچنین براساس منحنی ROC، الگوریتم جنگل تصادفی با دقت بسیار بالا (93 درصد)، نتایج خوبی در اولویتبندی و اهمیت عوامل مؤثر در فرونشست ارائه کرده است و بخش جنوبی منطقه با کاربری مرتع، بیشترین ریسک و زراعت آبی در منطقه، کمترین ریسک در توسعه مکانی فرونشستها را دارد.در نتیجه مدیریت تغذیه آبخوان با پخش سیلابها و کاهش استحصال آب در جنوب منطقه میتواند در کاهش ریسک وقوع و توسعه فرونشستها موثر و کاربردی باشد.