علمی پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حسن افراخته؛ حمید جلالیان؛ آرزو انوری؛ ایوب منوچهری
چکیده
سکونتگاههای روستایی همواره در گذر زمان دچار تغییر و تحولات از ابعاد گوناگون هستند، این تحولات می‌تواند قابلیتهای زیستپذیری و کیفیت زندگی این سکونتگاهها را ارتقاء بخشد. در دهههای اخیر یکی از تحولاتی که روستاهای پیراشهری با آن روبرو بوده‌اند این است که با گسترش فیزیکی شهرها در شهر ادغام شده‌اند. این ادغام باعث ...
بیشتر
سکونتگاههای روستایی همواره در گذر زمان دچار تغییر و تحولات از ابعاد گوناگون هستند، این تحولات می‌تواند قابلیتهای زیستپذیری و کیفیت زندگی این سکونتگاهها را ارتقاء بخشد. در دهههای اخیر یکی از تحولاتی که روستاهای پیراشهری با آن روبرو بوده‌اند این است که با گسترش فیزیکی شهرها در شهر ادغام شده‌اند. این ادغام باعث تحولات چشمگیری در ابعاد مختلف روستاها شده است و می‌تواند در ارتقاء یا تنزل زیستپذیری روستاها مؤثر واقع گردد. هدف اصلی این تحقیق تحلیل نقش سرمایه اجتماعی بر زیستپذیری روستاهای ادغام شده در شهر میاندوآب می‌باشد. گردآوری داده‌ها با مطالعات اسنادی و میدانی (پرسشنامه) انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 6 روستای ادغام شده به شهر میاندوآّب می‌باشد، برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است، تعداد نمونه 377 مورد بوده است، نمونه‌گیری برای گردآوری اطلاعات به صورت تصادفی ساده بوده است. برای تحلیل داده‌ها از رگرسیون چند متغیره و رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شد. نتایج نشان داد در شهر میاندوآب روستاهایی که فاصله نزدیک‌تری به شهر داشته‌اند و نسبت به سایر مسیرهای ارتباطی شهر از موقعیت مناسبتری در ارتباط با سایر شهرهای منطقه برخوردارند، مهاجرپذیرتر بوده و ضریب سرمایه اجتماعی در آن‌ها منفی بوده است. پایین بودن سرمایه اجتماعی در این روستاها باعث شده تا سطح زیستپذیری آن‌ها نیز کاهش یابد.
علمی پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
مریم هادیزاده بزاز؛ خدیجه بوزرجمهری
چکیده
هدف اصلی این مقاله بررسی نقش تعاونی‌های تولید در افزایش توانمندی فنی و اقتصادی کشاورزان عضو و توسعه‌کشاورزی در شهرستان نیشابور است. پژوهش حاضر به روش توصیفی– تحلیلی انجام شده است. جامعه‌آماری تحقیق را 4685 نفر از کشاورزان عضو و غیرعضو تعاونی‌های تولید روستایی در 24 روستا در شهرستان نیشابور تشکیل می‌دهند. ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله بررسی نقش تعاونی‌های تولید در افزایش توانمندی فنی و اقتصادی کشاورزان عضو و توسعه‌کشاورزی در شهرستان نیشابور است. پژوهش حاضر به روش توصیفی– تحلیلی انجام شده است. جامعه‌آماری تحقیق را 4685 نفر از کشاورزان عضو و غیرعضو تعاونی‌های تولید روستایی در 24 روستا در شهرستان نیشابور تشکیل می‌دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 252 نفر محاسبه شد و گردآوری اطلاعات در سال 1392 به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. نتایج حاصل از بررسی تطبیقی و تحلیل میزان توانمندی کشاورزان عضو و غیرعضو در سطح 13 شاخص اقتصادی نشان داد که میانگین توانمندی اقتصادی کشاورزان عضو 64/2 است که از میانگین توانمندی اقتصادی غیر عضوها که 47/2 است اندکی بالاتر است. نتایج آزمون t با نمونه‌های مستقل به‌منظور مقایسه کشاورزان عضو و غیرعضو نشان‌داد اختلاف معنی‌دار بین دو گروه کشاورز عضو و غیرعضو از نظر توانمندی اقتصادی وجود دارد. نتایج تحقیق بر اساس انجام آزمون t با میانگین فرضی سه و چهار نشان داد که بین میانگین واقعی پایداری اقتصادی و میانگین‌های فرضی سه و چهار، اختلاف معناداری وجود دارد و میانگین پایداری در میان اغلب شاخص‌ها از نظر اعضا و غیراعضا کمتر از حد متوسط بوده است که نشان می‌دهد تعاونی‌های تولید در افزایش توانمندی اقتصادی کشاورزان نقش مهمی را ایفا ننموده‌اند و ضروری است که دولت با حمایت‌های مالی و تخصصی از تعاونی های تولید، زمینه توانمندی اقتصادی کشاورزان عضو را فراهم نماید.
علمی پژوهشی
جامعه شناسی روستایی
علی اصغر مهاجرانی؛ منصور حقیقتیان؛ مهدی یوسف نیا
چکیده
تحت تأثیر تبدیل روستا به شهر، عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی گوناگونی سبک زندگی افراد ساکن در نواحی روستایی را دچار تغییر و دگرگونی می‌کنند. سبک زندگی در نحوه گذران اوقات فراغت، پوشاک، تغذیه، مدیریت بدن، سبک معماری و چیدمان داخلی منازل جلوه‌گر می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر راهبرد تبدیل روستا به شهر بر سبک زندگی ساکنان روستاهای ...
بیشتر
تحت تأثیر تبدیل روستا به شهر، عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی گوناگونی سبک زندگی افراد ساکن در نواحی روستایی را دچار تغییر و دگرگونی می‌کنند. سبک زندگی در نحوه گذران اوقات فراغت، پوشاک، تغذیه، مدیریت بدن، سبک معماری و چیدمان داخلی منازل جلوه‌گر می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر راهبرد تبدیل روستا به شهر بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر در شهرستان‌های خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی انجام‌شده است. طبق اطلاعات موجود در فاصله سال‌های 83-1381سه نقطه روستایی به نام‌های نشتیفان، سلامی و جنگل در شهرستان‌های مورد مطالعه به شهر تبدیل شده‌اند. این تحقیق در سال 1394 با استفاده از نمونه‌گیری سهمیه‌ای بین 337 نفر از ساکنان این روستاها انجام‌شده است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته است. نتایج مطالعه نشان داد بیشترین تغییر سبک زندگی در شهرهای نشتیفان و سلامی متأثر از عوامل فرهنگی و در شهر جنگل ناشی از عوامل اقتصادی بوده‌اند. همچنین طبق آزمون فرضیه تحقیق، بین مشارکت اجتماعی، سازمان‌های سیاسی و اداری، شبکه راه‌ها و وسایل ارتباطی، روحیه فردگرایی، هویت طبقاتی و روابط غیرمستقیم و ثانویه به‌عنوان عوامل اجتماعی، امکانات فرهنگی و آموزشی، مصرف رسانه‌ای و سرمایه فرهنگی به‌عنوان عوامل فرهنگی، مصرف‌گرایی و همچنین ایجاد مراکز خرید، تمایل به منافع سوداگرانه، کم‌رنگ شدن حمایت‌های مشترک و سطح رفاه اقتصادی به‌عنوان عوامل اقتصادی و سبک زندگی افراد ارتباط معناداری وجود دارد. پیشنهاد می‌شود با توجه به اینکه روستاهای تبدیل شده به شهر هنوز در مرحله گذار به سمت سبک زندگی مدرن هستند، بنابراین می‌بایست معایب و آثار زیان‌بار این سبک زندگی در حوزه‌های فردی و اجتماعی، به نحو صحیح و اثربخش اطلاع‌رسانی گردد.
علمی پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
سعیدرضا اکبریان رونیزی؛ رعنا شیخ بیگلو
چکیده
امروزه پایداری به‌عنوان رویکردی غالب برای توسعه گردشگری روستایی، مورد توجه برنامه‌ریزان و محققان این حوزه است. بر همین اساس در پژوهش حاضر سعی گردیده تا با تعیین ظرفیت تحمل بر مبنای نحوه نگرش جامعه میزبان به گردشگری بستر مناسبی برای نیل به توسعه پایدار گردشگری در روستای قلات (شهرستان شیراز) فراهم گردد. به‌منظور گردآوری داده‌ها ...
بیشتر
امروزه پایداری به‌عنوان رویکردی غالب برای توسعه گردشگری روستایی، مورد توجه برنامه‌ریزان و محققان این حوزه است. بر همین اساس در پژوهش حاضر سعی گردیده تا با تعیین ظرفیت تحمل بر مبنای نحوه نگرش جامعه میزبان به گردشگری بستر مناسبی برای نیل به توسعه پایدار گردشگری در روستای قلات (شهرستان شیراز) فراهم گردد. به‌منظور گردآوری داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی و به‌منظور تجزیه و تحلیل آن‌ها از روش‌های آماری (توصیفی استنباطی) و روش SWOT استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل خانوارهای ساکن و گردشگران روستای مورد مطالعه است که بر اساس روش کوکران تعداد 263 خانوار و نیز 263 گردشگر به‌عنوان حجم نمونه تعیین و به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردیدند. با توجه به اثرات و پیامدهای درک شده از سوی ساکنین محلی نتایج به‌دست آمده نشان از نامطلوب بودن ماهیت توسعه گردشگری و نزدیک شدن به آستانه اشباع ظرفیت تحمل گردشگری در روستای مورد مطالعه داشت که البته در این ارتباط تفاوت معناداری بین دیدگاه جامعه میزبان بر اساس وضعیت شغلی آن‌ها وجود داشت. همچنین نتایج بررسی‌ها نشان داد راهبرد تدافعی به‌عنوان راهبردی برای سیاست‌‌گذاری و برنامه‌ریزی گردشگری در روستای مورد مطالعه می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
علمی پژوهشی
جامعه شناسی روستایی
ایمان حقیان؛ غلام علی حشمتی؛ حسین بارانی؛ جمشید قربانی؛ قدرت اله حیدری
چکیده
بقای جوامع روستایی و عشایری از دیرباز در ایران وابسته به مراتع بوده است. تنوع اقلیمی، قومی و قبیله‌ای موجب شده تا نظام دامداری سنتی متکی به مراتع در مناطق مختلف ایران دارای تقویم کاری و روش‌های مختلف دامداری باشد. در این مطالعه به بررسی تقویم کاری و بازدهی مالی دامداری سنتی در مراتع منطقه بلده نور (بخشی از مراتع البرز مرکزی) ...
بیشتر
بقای جوامع روستایی و عشایری از دیرباز در ایران وابسته به مراتع بوده است. تنوع اقلیمی، قومی و قبیله‌ای موجب شده تا نظام دامداری سنتی متکی به مراتع در مناطق مختلف ایران دارای تقویم کاری و روش‌های مختلف دامداری باشد. در این مطالعه به بررسی تقویم کاری و بازدهی مالی دامداری سنتی در مراتع منطقه بلده نور (بخشی از مراتع البرز مرکزی) پرداخته‌شده است. در این مطالعه پس از ارزیابی اولیه منطقه، سه دامدار (در روستاهای دویلات، چل و بلده) که معرف نظام دامداری منطقه بودند شناسایی‌شده و پایش فعالیت‌های دامداری و بررسی عملکرد مالی آن‌ها در بازه‌ای یک‌ساله انجام شد. نمونه‌برداری از نیمه دوم فروردین 1391 آغاز و تا فروردین 1392 ادامه داشته است. در طول دوره بررسی، محقق در فواصل زمانی 15 روزه در عرصه مراتع حضور داشته و تمام جزئیات فعالیت‌های دام و دامداری را ثبت نموده است. نتایج نشان داد تقویم‌کاری نظام دامداری سنتی منطقه دارای پنج دوره‌کاری با فعالیت‌های متفاوت دامداری در طول یک سال است. در مورد میزان بازدهی مالی دامداری سنتی، تمامی هزینه‌ها و درآمدها در طول سال محاسبه گردید. نتایج در این بخش نشان داد با در نظر گرفتن ارزش مالی بره‌ها، سود خالص روزانه دامداری در دویلات 70746 تومان، در چل 69640 تومان و در بلده 81422 تومان برآورد گردید. در نهایت آنچه در این تحقیق مدنظر بوده شناخت بیشتر دامداری سنتی در جوامع روستایی جهت بالا بردن بازدهی دامداری و حفظ نیروی فعال در جوامع روستایی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر است.
علمی پژوهشی
ترویج و آموزش کشاورزی
مسعود یزدان پناه؛ فاطمه سالاری
چکیده
پسته از محصولات ارزشمند صادراتی ایران می‌باشد که در چند سال اخیر به علت آلوده بودن به سم آفلاتوکسین صادرات آن با مشکل مواجه شده است. با توجه به نقش مهم و تأثیرگذار پسته‌کاران در زمینه پیشگیری از تولید آفلاتوکسین در پسته، هدف این مقاله شناسایی عوامل مؤثر بر نیت پسته‌کاران در زمینه پیشگیری از تولید آفلاتوکسین بر اساس مدل اعتقاد ...
بیشتر
پسته از محصولات ارزشمند صادراتی ایران می‌باشد که در چند سال اخیر به علت آلوده بودن به سم آفلاتوکسین صادرات آن با مشکل مواجه شده است. با توجه به نقش مهم و تأثیرگذار پسته‌کاران در زمینه پیشگیری از تولید آفلاتوکسین در پسته، هدف این مقاله شناسایی عوامل مؤثر بر نیت پسته‌کاران در زمینه پیشگیری از تولید آفلاتوکسین بر اساس مدل اعتقاد سلامت بود. جامعه آماری این تحقیق را تعداد 330 نفر از پسته‌کاران شهرستان سیرجان در استان کرمان تشکیل دادند که 120 نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از پانل اعضای هیأت‌علمی و انجام اصلاحات مورد نظر آن‌ها تأیید شد. پایایی ابزار سنجش، با استفاده از پیش‌آزمون و محاسبه ضریب کرونباخ آلفا تأیید شد (92/0-70/0). نتایج تحلیل رگرسیون عوامل مؤثر بر نیت پسته‌کاران نشان داد، متغیرهای راهنمای عمل، موانع درک شده و خودکارآمدی تأثیر قابل توجهی بر نیت پسته‌کاران در خصوص پیشگیری از تولید آفلاتوکسین دارد و می‌تواند 36 درصد از واریانس نیت پسته‌کاران در مقابله با آفلاتوکسین را تبیین نماید. همچنین متغیر راهنمای عمل، قوی‌ترین متغیر پیش‌بینی کننده نیت پیشگیری از تولید آفلاتوکسین بوده است. در نهایت نتایج حاصل از تحقیق می‌تواند در سیاست‌ها و برنامه ریزی‌های مرتبط با استراتژی‌های پیشگیری از تولید آفلاتوکسین در پسته بسیار مهم باشد.
علمی پژوهشی
ترویج و آموزش کشاورزی
علی پژوهان؛ احمدرضا عمانی؛ نوید حبیبی قهفرخی
چکیده
هدف اساسی این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر پایداری شرکت‌های تولیدکننده بذر استان خوزستان می‌باشد. روش پژوهش، پیمایشی و از نوع توصیفی- همبستگی و علی- ارتباطی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیۀ اعضای هیأت مدیره شرکت‌های تولیدکننده بذر در استان خوزستان می‌باشد (72=N). با استفاده از روش تمام‌شماری، 72 پرسشنامه توزیع گردید. ابزار مورد ...
بیشتر
هدف اساسی این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر پایداری شرکت‌های تولیدکننده بذر استان خوزستان می‌باشد. روش پژوهش، پیمایشی و از نوع توصیفی- همبستگی و علی- ارتباطی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیۀ اعضای هیأت مدیره شرکت‌های تولیدکننده بذر در استان خوزستان می‌باشد (72=N). با استفاده از روش تمام‌شماری، 72 پرسشنامه توزیع گردید. ابزار مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود که از لحاظ روایی و پایایی در سطح مطلوب بوده است. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، منابع اطلاعاتی، مشارکت اجتماعی، منزلت اجتماعی و میزان سطح تحصیلات در سطح 001/0 معنی‌داری شدند. همچنین، متغیرهای میزان مساحت زمین، تعداد انبار و سوله، درآمد شرکت، کلاس‌های آموزشی و سن در سطح 005/0 معنی‌داری شدند. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان‌داد متغیر میزان منزلت اجتماعی، سن و درآمد شرکت 57 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین می‌کنند. همچنین نتایج تحلیل‌عاملی مربوط به گویه‌های پایدارسازی شرکت‌های تولیدکننده بذر استان خوزستان نشان‌داد پنج عامل حمایتی و نظارتی، آموزش و توانمندسازی، استانداردسازی و رضایت‌مندی، کاربرد فناوری‌های نوین و مهارت‌های بازرگانی در مجموع 25/70 درصد از واریانس پایداری شرکت‌های تولیدکننده بذر را به خود اختصاص می‌دهند، لذا پیشنهاد می‌گردد، مسئولین امر با نظارت دقیق بر بازار این نهاده از نابسامانی بازار جلوگیری و از به وجود بازارهای غیر‌رسمی که باعث بی‌ثباتی شرکت‌ها می‌شود جلوگیری به‌عمل آورند.
علمی پژوهشی
اقتصاد کشاورزی
نرگس رجبی تهرانی؛ محمد محمدی؛ سحر دهیوری
چکیده
هدف این تحقیق، ارزیابی اقتصادی واحدهای گلخانه‌ای و عوامل مؤثر بر سودآوری آن‌ها در دشت ورامین بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی‌ـ همبستگی بوده که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل بهره‌برداران گلخانه‌های دایر و زیر کشت دشت ورامین بودند. با استفاده از جدول کرجی و مورگان و با توجه به حجم جامعه ...
بیشتر
هدف این تحقیق، ارزیابی اقتصادی واحدهای گلخانه‌ای و عوامل مؤثر بر سودآوری آن‌ها در دشت ورامین بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی‌ـ همبستگی بوده که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل بهره‌برداران گلخانه‌های دایر و زیر کشت دشت ورامین بودند. با استفاده از جدول کرجی و مورگان و با توجه به حجم جامعه آماری، تعداد نمونهها 108 نفر برآورد گردید که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، نمونهها انتخاب شدند. ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه‌ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید و صاحب‌نظران در حوزه کشاورزی به‌دست آمد و پایایی آن از طریق محاسبه آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته‌های تحقیق نشان‌داد که میانگین شاخص سودآوری درآمد به هزینه 286/2 بوده است و بین متغیرهای تجربه‌کاری کشاورز، سطح تحصیلات، درآمد سالانه کشاورزی، مساحت گلخانه، میزان استفاده از منابع اطلاعاتی و دانش فنی با شاخص سودآوری درآمد به هزینه رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز حاکی از آن بود که پنج متغیر دانش فنی، مساحت گلخانه، تجربه کشاورزی، درآمد کشاورزی و میزان استفاده از منابع اطلاعاتی مهم‌ترین متغیرهای مستقل مؤثر بر تبیین شاخص سودآوری درآمد به هزینه بوده که در مجموع 5/51 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین کردند. در انتها پیشنهاد می‌شود که با اقداماتی چون افزایش سطح دانش فنی و دسترسی و استفاده کشاورزان از منابع اطلاعاتی، شاخص سودآوری درآمد به هزینه بهبود بخشیده شود.