نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه زابل. زابل. ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد. گروه ‌جغرافیا. دانشگاه زابل. زابل. ایران

چکیده

یکی از رویکردهای رسیدن به توانمندسازی روانشناختی روستاییان توجه به روحیات و انگیزه­های آنها می­باشد که به افراد این امکان را می­دهد تا با نگاه آینده­پژوهی سرشار از رویدادها، روندها، تصویرها و اقدام­ها، خواسته فعلی خود را بر اساس نیازهای آتی سنجیده و در جهت تغییر الگوی معیشت اقدام کنند. در این راستا هدف پژوهش حاضر، آینده­پژوهی توانمندسازی روان­شناختی روستاییان در تغییر الگوی معیشت آن­ها می­باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی می­باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه خانوارهای روستایی منطقه سیستان که براساس آمار سال 1395 برابر با 60075 خانوار در 796 نقطه روستایی می­باشد. ابتدا بر اساس فرمول شارپ 40 روستا انتخاب شده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در سطح 95 درصد برابر 321 خانوار تعیین گردید که برای تکمیل پرسشنامه به صورت تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات جمع­آوری شده با استفاده از آزمون­های پیرسون، رگرسیون­همزمان و گام به گام در نرم­افزار spss22 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تحلیل­های فضایی و ترسیم نقشه­ها نیز از نرم‌افزار GIS10.1استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین توانمندسازی روان­شناختی روستاییان و تغییر الگوی معیشت آن­ها وجود دارد به‌طوری‌که پیشران روان­شناختی با شدت متوسط و واریانس 4/45 درصد در تغییر الگوی معیشت روستاییان مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Future studies of psychological empowerment of villagers in hanging their livelihood pattern (case study: The Sistan area)

نویسندگان [English]

  • Mahmoudreza Mirlotfi 1
  • Mohammad Mollashahi 2

1 Associate professor of the Department of Geography. University of Zabol. Zabol Iran

2 - Master's degree. Department of Geography. University of Zabol. Zabol Iran

چکیده [English]

One of the approaches to attain psychological empowerment of villagers and change their livelihood pattern is to pay attention to their motives and motivations, which allows individuals who look forward to the future be filled with events, trends, prospects and actions plus their current demands based on future needs. Therefore, the main objective of this research study is to investigate future psychological empowerment of villagers in changing their livelihood pattern. The present study is an applied research study carried out in a descriptive-analytical manner in terms of its nature and method. The statistical population of the study consists of all rural households in the Sistan region, which is based on the year 2016 statistics with 60075 households in 796 rural areas. Initially, based on the Sharp formula, 40 villages were selected and the sample size was determined using the Cochran formula at 95% level of 321 households. They were randomly selected to complete the questionnaire. The collected data were analyzed using Pearson, regression and stepwise regression algorithms in the SPSS22 software package. The GIS10.1 software was used for spatial analysis and drawing maps. The results of this study showed that there is a meaningful relationship between rural empowerment of villagers and their livelihood pattern, such that psychological work with moderate intensity and variance of 45.5% is effective in changing the livelihood pattern of these villagers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future studies
  • Livelihood pattern
  • Psychological empowerment
  • Sustainable development
 
ابراهیمی، م. 1395. تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی سیستان و بلوچستان در سال­های 1320- 1332 هجری شمسی، چاپ سوم انتشارات بیکران دانش، تهران.
احمدی­کرویق، ح. 1394. جغرافیای طبیعی تاریخی سیستان، چاپ اول انتشارات مازیار، تهران. ص 624.
ازکیا، م. 1384. مقدمه­ای بر جامعه­شناسی توسعه روستایی­، چاپ ششم انتشارات اطلاعات، تهران. ص 342.
افشار، ا.1390. سیستان و بلوچستان نامه، انتشارات کتابدار، تهران. ص 828.
بهار، م.ت. 1381. تاریخ سیستان (به تصحیح محمدتقی بهار)، چاپ اول انتشارات معین، تهران. ص 436.
پاپلی­یزدی، م.ح. و رجبی­سناجردی، ح. 1391. نظریه­های شهر و پیرامون، چاپ سوم انتشارات سمت، تهران. ص 386.
پدرام، ع. ا. 1388. مقاله اول، آینده­پژوهی؛ مفاهیم و روش­ها، مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی، چاپ اول انتشارات مؤسسه آموزشی و تحقیقات صنایع دفاعی، تهران. ص 174.
خاشعی، و. و ملکی، م.(ترجمه). 1394. توسعه استراتژی: آینده­پژوهی و سناریوپردازی. اولف پلیکان. انتشارات آدینه، تهران. ص 241.
جلیلیان، س. و سعدی، ح.ا. 1394. بررسی تأثیر مؤلفه­های اجتماعی– اقتصادی بر توانمندی روان­شناختی زنان روستایی در شهرستان اسلام آباد غرب، فصلنامه پژوهش­های روستایی، 6 (4): 745-766.
جمعه­پور، م.، کفاشی­بجستانی، ح. و گنجی­پور، م. 1393. آینده­پژوهی راهبردی جدید در برنامه­ریزی روستایی، همایش ملی آینده‌پژوهی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
حاجیانی، ا. 1390. مبانی­اصول و روش­های آینده­پژوهی، چاپ اول انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، تهران. ص 452.
حیدری­ساربان، و. و یاری­حصاری، ا. 1396. عوامل مؤثر در بهبود نشاط اجتماعی از دیدگاه روستاییان مطالعه موردی: شهرستان اردبیل، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 7(25): 42.  
خاشعی، و. و ملکی، م. (ترجمه). 1394. توسعه استراتژی: آینده­پژوهی و سناریوپردازی، اولف پیلکان، چاپ اول انتشارات آدینه، تهران. ص 232.
خانی، ف.، مطیعی­لنگرودی، س­ح. و صیادبیدهندی، ل. 1392. ارائه الگوی توانمندسازی زنان روستایی استفاده کننده از ICT (بررسی موردی: بخش مرکزی شهرستان لاهیجان)، مجله توسعه­روستایی، 4(1): 88. 
دفتر تقسیمات استانداری سیستان و بلوچستان. 1395. واحد امور عمرانی.
زالی، ن. 1392. آینده راهبردی در برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
زیاری، ک.ا. 1383. اصول و روش­های برنامه­ریزی منطقه­ای، چاپ سوم انتشارات دانشگاه یزد، یزد. ص 224.
شهبازی، ا. 1384. توسعه و ترویج روستایی، چاپ چهارم انتشارات دانشگاه تهران، تهران. ص 760.
عنابستانی، ع. ا.، شایان، ح.، خسرو­بیگی، ر. و تقی­لو، ع.ا. 1392. نقش مشارکت در توانمندسازی اقتصادی نواحی روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی (مطالعه موردی: دهستان ایجرودبالا استان زنجان)، فصلنامه فضایی جغرافیایی 133(44): 73-90.
فاتح­راد، م.، جلیلوند، م.ر.، مولایی، م.م.، سمعیی، س.، و نصرالهی­وسطی، ل. 1392. مختصات روش شناختی فرارشته آینده­پژوهی به  مثابه یک فراپارادایم یکپارچه، فصلنامه میان رشته­ای در علوم انسانی، 6(1): 161 – 125.
کلانتری، خ. 1391. مدل­های کمی در برنامه­ریزی (منطقه­ای، شهری و روستایی)، چاپ دوم انتشارات فرهنگ صبا، تهران. ص 358.
گلزاری، ا. و میردامادی، م. 1392. بررسی نقش مهندسین کشاورزی در توانمندسازی گندم­کاران در افزایش تولید گندم در استان کرمانشاه، مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، 6(2): 49-60.
گواهی، ع.ا. 1396. آینده­نگری در آینده­پژوهی: تحلیل علی لایه­ای چالش­های آینده­پژوهی در ایران، فصلنامه آینده­پژوهی مدیریت، 28(109): 15-24.
ملکی­فر، ع. 1386. الفبای آینده­پژوهی، انتشارات کرانه علم، تهران. ص 326.
موسوی، س.ر.، موسوی، س.پ. و برومندان، ف. 1393. آینده­پژوهی دانش کاربردی در توسعه روستایی، مجموعه مقالات همایش ملی آینده­پژوهی، دانشگاه علامه طباطبایی، 9 بهمن، تهران.
مرکز آمار ایران. 1395. سالنامه آماری کشور.
نوری، غ.ر.، اربابی، ط. و نوری، س. 1386. تالاب هامون سیستان، چاپ اول انتشارات سپهر، تهران.
Chambers, R. 2005. Ideas for Development, Earth Scan Publication. London. Stering: 5.
Ellis, F. 2003. A Livelihood Approach to Migration and Poverty Reduction. Papers Commissioned by the Development for International Development :3-5.
Erstad, M. 2007. Emprowment and rural development. International journal of rural Development: 134-136.
Lindgren, M. 2003. scenario planning the link between future and strategy. palgrave. macmillan newyork: 23.
Mitra, S. and Kundu, A. 2012. Assessing empowerment  through  generation of social capital, Journal of business and social research, 6: 72–84.
Tillman, T. 2010. Empowerment : the us experience . empowerment in organization. sage journal, 11: 59-70.
Wedingttone, C. 2003. Livelihood Outcome of Migration for Poor People Development Research Center on Migration. Globalization and Poverty. Working Papers. sussex centre for migration research. 1: 5.