نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• وحید ریاحی ¹
• صدیقه کرمی نسب ²
• مقصود بیات ³

¹ دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی تهران

² دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی تهران مدرس دانشگاه پیام نور جهرم

³ دانشجوی دکترا جغرافیا و ژومورفولوژی مدیریت محیطی دانشگاه زاهدان،کارشناس امورکشوری و مدنی استانداری فارس

چکیده

     سکونت­گاه­های انسانی تحت تأثیر عوامل و نیروهای فضاساز، همواره با تأثیرپذیری از فرآیندهای درونی و بیرونی مختلف در حال تغییر و تحول بوده­اند. در این میان سکونت­گاه­های روستایی، به­عنوان جزئی از نظام­های جغرافیایی، که خود متشکل از اجزای مرتبط به یک دیگرند، متأثر از موقعیت و جایگاه مکانی– فضایی، نحوه تعامل یا ارتباط (درونی و بیرونی در مقیاس محلی و منطقه­ای و ملی) خود، در گذر زمان همواره دست­خوش تغییراتی بوده که ساختار و کارکرد نواحی روستایی را در مناطق مختلف کم­وبیش متحول ساخته است. تأثیربخشی نیروهای درونی و بیرونی به نوع و دامنه روابط و هم­چنین، ویژگی­های نهادهای اجتماعی روستا بستگی دارد. این نیروها بنیادهای اجتماع روستایی، چه بنیادهای محیطی– اکولوژیک و چه بنیادهای اجتماعی– اقتصادی را تحت تأثیر قرار می­دهد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تحولات ساختاری- کارکردی سکونت­گاه­های روستایی روستاهای بخش کردیان از توابع شهرستان جهرم است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و از مجموع مطالعات میدانی وسیع، روش اسنادی و کتابخانه­ای برای جمع­آوری اطلاعات استفاده شده است. به­منظور بررسی تحولات ساختاری– کارکردی در این روستاها شاخص­هایی در ابعاد مختلف (محیطی– اکولوژیکی، اجتماعی– فرهنگی، اقتصادی– معیشتی و کالبدی، فیزیکی) انتخاب شده است. جامعه آماری 1981 خانوار که با فرمول کوکران حجم نمونه 317 نفر برآورد گردید، ابزار پژوهش نیز پرسشنامه، ساکنان خانوار روستاها که روایی آن ازطرف عده­ای از متخصصین تأیید شده، و برای تعیین میزان پایایی مقیاس اصلی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ میزان (77/0) استفاده شده است. پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه، تجزیه­وتحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه با استفاده از آزمون t و همبستگی اسپیرمن و تفاوت میان این شاخص­ها در تحولات روستاها مورد ارزیابی قرار گرفته شد. یافته­ها نشان می­دهد که در بعد محیطی– اکولوژیکی این روستاها شاهد افزایش چاه­های عمیق، کاهش آب­دهی چشمه و قنوات، تغییر در کاربری اراضی و از بعد اجتماعی با افزایش مهاجرفرستی و مهاجرپذیری، اقدام سیاست‌گذاری­های دولت، از بعد اقتصادی رکود صنایع­دستی، امکان اشتغال در فعالیت­های خدماتی- صنعتی در بخش و خارج از بخش، از بعد کالبدی– فیزیکی تحول در شبکه معابر و تحول در ساخت­وساز مساکن روستایی در اثر گسترش مناسبات روستا- شهری مواجه بوده­اند که این تحولات ساختاری تحولاتی در عرصه­های کارکردی سکونت­گاه­های روستایی را به­دنبال داشته است.

کلیدواژه‌ها

• بخش کردیان
• تحول
• ساختار روستا
• کارکرد روستا

20.1001.1.23832657.1397.5.2.3.8

موضوعات

• جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

عنوان مقاله [English]

Factors affecting structural - functional changes in rural settlements (case study: Kurdian district - city of Jahrom)

نویسندگان [English]

• Vahid Riahi ¹
• Sedigheh Karaminasab ²
• Maghsood Bayat ³

¹ Associate Professor of Geography and Rural Planning Award Tehran Universit

² PhD student in Geography and Rural Planning Khwarizmi Tehran University. Teacher Jahrom PNU

³ PhD student in Geography and Environmental Management University of Zahedan, Fars governance expert and civil state

چکیده [English]

Human habitats have always been subject to change considering the available construction space as well as internal and external processes evolved. The rural settlements, as part of the geographic system, which consist of components related to each other, are influenced by the position of the place - space, interaction or communication (internal and external local, regional and national scale) and they are  always subject to changes in the structure and functioning of rural areas in different regions. The method of this research is descriptive-analytic and a large field study, documentary and library method are used to collect information. In order to investigate the structural-functional changes in these villages, indicators were selected in different dimensions (environmental-ecological, socio-cultural, economic-livelihoods, physical, physical), which were estimated by random sampling of 317 samples. The questionnaire was used by residents of rural households whose validity was confirmed by some experts. The Cronbach's alpha coefficient (0.77) was used to determine the reliability of the main scale of the questionnaire. After completing the questionnaire, information analysis and hypothesis testing were evaluated using t-test and spearman correlation and the difference between these indices in rural development. The  results show that the environmental - ecological villages saw an increase in deep wells, reducing the discharge of springs and aqueducts, changes in land use and the social dimension with increased migration and immigration, the government policies, the economics and these have affected rural habitats.

کلیدواژه‌ها [English]

• Function rural
• Kurdian district
• Structure rural
• Transformation