نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد توسعه‌ی روستایی

2 دانشیار ترویج و توسعه‌ی کشاورزی،گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده‌ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج

چکیده

هدف مطالعه‌ی حاضر بررسی وضعیت موجود توسعه‌ی جنگلداری اجتماعی در روستاهای حاشیه‌ی جنگل بخش مارگون در شهرستان بویراحمد می‌باشد. برای گردآوری داده‌ها از دو گروه شامل 15 کارشناس منابع طبیعی که به صورت تمام‌شماری و 25 نفر مردم محلی صاحب‌نظر که به‌صورت نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شده بودند، بهره گرفته شد. برای تهیه ابزار پژوهش، نخست به‌صورت مصاحبه‌ی متمرکز از کارشناسان و مصاحبه‌ی اکتشافی از مردم محلی صاحب‌نظر، از پروتکل سوات در قالب سؤالات باز، اقدام شد و با توجه به آن، برای هر دو گروه، به تعداد 35 نفر اقدام به تهیه‌ی پرسش‌نامه‌ی طیف لیکرت به‌صورت ساختارمند و واحد گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری شده از نرم‌افزارهای SPSS20 و Excel2010 بهره گرفته شد. نتایج نشان داد، که مهم‌ترین‌ نقاط‌ قوت توسعه جنگلداری اجتماعی در منطقه، اجرای طرح‌های مختلف احیاء و توسعه‌ی جنگل نظیر طرح طوبی و دیگری توسعه‌ی فعالیت‌های جنبی نظیر زنبورداری و شیلات بوده و در مقابل، مهم‌ترین نقطه‌ی ضعف کمبود اعتبارات لازم برای اجرای طرح‌های جنگلداری اجتماعی می‌باشند. مهم‌ترین فرصت‌ها نیز ایجاد پایگاه‌های علمی- آموزشی با اهداف احیاء و پرورش درختان جنگلی و دیگری توسعه‌ی اکوتوریسم و گردشگری در منطقه بوده و در مقابل، کمرنگ شدن مدیریت، نظارت و برنامه‌ریزی مستقیم دولت و همچنین، تصرف اراضی جنگلی و زیراشکوب‌ها توسط مردم، مهم‌ترین تهدیدهای توسعه‌‌ی جنگلداری اجتماعی در بخش مارگون می‌باشند. همچنین نتایج نشان داد که وضعیت موجود توسعه‌ی جنگلداری اجتماعی در بخش مارگون در سطح ضعیفی قرار دارد و در میان راهبردهای تهاجمی، تدافعی، بازنگری و تنوعی، ابتدا باید راهبرد تنوعی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Strategic analysis of social forestry by using SWOT and Entropy: The case study: villages of Margon in Boyer-Ahmad County

نویسندگان [English]

  • zakaria mohammadi tamari 1
  • mostafa ahmadvand 2

1 M.Sc. Student, Dept. of Rural Development Management

2 Ph.D. Dept. of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj

چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the current situation of social forestry in villages of Margon district in Boyer-Ahmad County. For data collection, were used two groups that consist of 15 forestry experts that they were selected with census and target sampling and 25 rural people that they were selected with snowball sampling. For preparation of study instrument, the first, was acted out by focusing group interview with experts and exploratory interview with rural people and SWOT protocol in format of open-ended questions with them and according to that, 35 structured and unit Likret’s questionnaire prepared for two groups. Due to analyze of collected data, was used SPSS20 and Excel2010. Findings revealed that the main strengths of social forestry was various forest development projects such as Toba, and the other, groundwork for development of marginal activities such as beekeeping, fisheries and against, a key weakness was lack of funding and credits for developing social forestry. Furthermore, establishing an educational-scientific station with the aim at regenerating scion and developing ecotourism were the most valuable opportunity in the study area and in contrast, the lack of governmental management, monitoring and planning and illegal occupation of forest land, were the biggest threats in forestry villages of Margon district. Findings also showed that the social forestry in the area was in undesirable condition. Finally, due to improving social forestry in the study villages, the first implementing diverse strategy was recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Rural Development
  • Forest
  • Villages forests
  • Boyer Ahmad
ابراهیمی­رستاقی، م. 1384. نقش سیاست­گذاری و تصمیم­سازی در مدیریت و حفاظت جنگل­های خارج از شمال. مجموعه مقاله­های اولین همایش حفاظت از جنگل­ها و مدیریت پایدار، 22-20 مهر، تهران.
اصغرپور، م. ج. 1390. تصمیم‌گیری‌های چند معیاره. چاپ اول. انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 157 صفحه.
آهنی، ح. 1388. جنگلداری اجتماعی. مجله کشاورزی و غذا، 5(77): 63-62.                                                                           
پرما، ر.، شتایی، ش.، خداکرمی، یحیی.، و حبشی، هاشم. 1390. بررسی قابلیت تصاویر سنجنده ETM +تیپ در تفکیک­های جنگلی زاگرس، مطالعه موردی: جنگل­های قلاجه استان کرمانشاه. مجله پژوهش­های علوم و فناوری چوب و جنگل، 18(1): 76-61.         
ثمری، د.، و چیذری، م. 1384. طراحی الگوی مناسب ترویج جنگلداری اجتماعی در حوزه رویشی زاگرس. مجله علوم کشاورزی، 11 (3): 47-21.                                                                                                                              
ثمری، د.، چیذری، م.، و ملک­محمدی، ا. 1384. ترویج جنگلداری اجتماعی رویکردی کارآمد در توسعه جنگل­های خشک و نیمه­خشک حوزه­ی رویشی زاگرس. مجله بیابان، 1(1): 156-143.                                                                                                  
رضوانفر، ا.، و شریف­زاده، ا. 1382. جنگلداری اجتماعی رهیافتی نظام­مند برای توسعه پایدار منابع جنگلی با مردم و برای مردم. فصلنامه روستا و توسعه، 4(4): 75-69.                                                                                                                    
زندبصیری، م. 1387. ارزیابی یکان مدیریتی جنگل در سازمان تاف استان لرستان. پایان­نامه­ی دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.
زند­بصیری، م.، و غضنفری، ه. 1389. تدوین مهمترین پیامدها و عوامل تأثیرگذار بر مدیریت مردم محلی جنگل­های زاگرس؛ مطالعه­ی موردی حوضه­ی آبخیز قلعه­گل استان لرستان. مجله­ی جنگل ایران، 2(2): 138-127.
زندبصیری، م.، غضنفری، ه.، سپهوند، ا.، و فاتحی، پ. 1388. بررسی مدیریت سنتی جنگل­های زاگرس با استفاده از تجزیه و تحلیل سوات (مطالعه موردی: حوزه­آبخیز قلعه گل استان لرستان). سومین همایش ملی جنگل، 24-22 اردیبهشت، کرج.
سلیمانی، ع. 1388. تحلیل کاربرد کار از راه دور در توسعه و ترویج روستایی با روش سوات. اولین همایش دانشجویی ترویج و توسعه­ی کشاورزی، 26-25 آذر،  شیراز.
شادی­طلب، ژ. 1381. ابعاد اجتماعی در مدیریت جنگل. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 10(37): 220-192.
شمشاد، م. 1387. جنگلداری مشارکتی، راهکاری جهت حفظ، احیاء و توسعه جنگل. ماهنامه سنبله. 176: 76-72.                       
صالحی، ع.، شبیری، س. ا.، و میرزایی قره­لر، م. ر. 1391. ارزیابی چالش­های اجرای طرح­های جنگل­کاری و غنی­سازی جنگل از دیدگاه کارشناسان در منطقه­ی بویراحمد.: چهارمین کنگره­ی علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران، 29-28 شهریور، تهران.
سازمان جنگل­ها و مراتع و آبخیزداری کشور، اداره کل منابع طبیعی استان کهکیلویه و بویر احمد. 1393. طرح جنگلداری چند منظوره تولگهی، شرکت نوآوران توسعه حیات سبز.                                                                                          
عبدالله­پور، م. 1383. تحلیلی بر تخریب جنگل و علل آن. ماهنامه جهاد، 24(263): 35-32.                                                          
فاتحی، پ.، نمیرانیان، م.، درویش­صفت، ع. ­ا.،  و فتاحی، م. 1388. بررسی الگوی مناسب سازماندهی مکانی جنگل در زاگرس شمالی. مجله جنگل و فرآورده­های چوب. 62(4): 428-417.                                                                     
فقهی­فرهمند، ن. 1382. مدیریت پایای سازمان. چاپ اول. انتشارات فروزش، تهران. 436 صفحه.
فلاح­پور­جلودار، ر. 1386. مقایسه عملکرد مجریان طرح­های جنگل­داری (تعاونی، دولتی، خصوصی) از دیدگاه جنگل­نشینان. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 76: 47-36.                                                                                                           
فهام، ا. 1386. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت روستاییان در جنگلداری روستایی؛ مطالعه موردی غرب استان مازندران. پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
کرمی، غ. ­ح.، و بیژنی، م. 1389. جنگلداری اجتماع­محور رویکردی پایدار در حفاظت جوامع از محیط زیست. اولین همایش ملی انسان، محیط زیست و توسعه پایدار، 20-19 اسفند، همدان.                                                                                                                    
گیل­عسگر، ر.، صائب، ک.، ارجمندی، ر.، و خراسانی، ن. 1390. تدوین استراتژی یکپارچه­ی زیست­محیطی پارک جنگلی صفارود به روش ANP. فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، 6(1): 125-111.
محرم­نژاد، ن.، و مافی، امیر. 1388. بررسی نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت­های اجرای اصول جنگل در جنگل­های شمال ایران (ریو تا ژوهانسبورگ). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 11(4): 172-149.
Abdossalam, M., and Noguchi, T. 2005. On sustainable development of social forestry in Bangladesh: experiences from sal (SHOREA ROBUSTA) forests. Journal of Environment, Development and Sustainability, 7: 209–227. 
Baynes, J., Herbohn, J., Smith, C., Fisher, R., and Bray, D. 2015. Key factors which influence the success of community forestry in developing countries, Journal ofGlobal Environmental Change, 35: 226-238.
Chang, H.H., and Huang, W.C. 2006. Application of a quantification SWOT analytical method, Journal ofMathematical and Computer Modeling, 43: 158–169.
Davidson, J. 2003. Social forestry in Bangladesh and social forestry research at the Bangladesh forest research institute (preliminary draft) final report. Bangladesh. 8th National Conference Chittagong. April 8-9.
Djamhuri, T. 2008. Community participation in a social forestry program in Central Java, Indonesia: the effect of incentive structure and social capital. Agroforestry System, 74: 83–96.
Hasegawa, M., Pulhin, J., and Inoue, M. 2012. Facing the challenge of social forestry in Japan: The case of reviving harmonious coexistence between forest and people in Okayama prefecture. Small-scale Forestry, 5: 1-19.
Kurttila, M., Pesonen, M., Kangas, J., and Kajanus, M. 2000. Utilizing the analytic hierarchy process (AHP) in SWOT analysis: A hybrid method and it application to a forest-certification case. Forest Policy and Economics, 1: 41–52.
Moktan, M. R., Norbu, L., and Choden, K. 2016.Can community forestry contribute to household income and sustainable forestry practices in rural area? A case study from Tshapey and Zariphensum in Bhutan, Journal of Forest Policy and Economics, 62: 149–157.
Muhammed, N., Koike, M., Sajjaduzzaman, M.d., and Sophanarith, Kim. 2014. Reckoning Social Forestry in Bangladesh: Policy and Plan versus Implementation,Forestry, 78(4): 1-19.
Policastro, M.L. 2001. Introduction to Strategic Planning. 3nd ed. Rutledge. P 273.
Wiersum, K., Humphries, S., & van Bommel, S. 2011. Certification of community forestry enterprises: experiences with incorporating community forestry in a global system for forest governance. Small-scale Forestry, 3: 6-19.
Wilson, R. F. 2000. Doing a SWOT analysis for your internet marketing plan web marketing today, Issue 14. http://www.practicalecommerce.com/articles/100151-plan-swot. Visited: 2011/09/04.