نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه گیلان

چکیده

یکی از معضلات اساسی در کشاورزی استان گیلان، تغییر کاربری اراضی است. تغییر کاربری اراضی کشاورزی در این استان سالیانه بخشی از اراضی حاصلخیز را از چرخه تولید خارج می کند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی پیشران های مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستای بلگور می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی است و ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد. برای جمع آوری اطلاعات از پیمایش میدانی استفاده شد. نمونه آماری تحقیق شامل خبرگان محلی روستا است (٥٠=n). ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که روایی صوری آن به تایید کارشناسان رسید و پایایی آن با استفاده از پیش‌آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.86) تایید شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک تحلیل عاملی و نرم‌ افزار SPSS استفاده گردید. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که چهار عامل به عنوان پیشران های مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی این روستا وجود دارند که شامل عامل حاکمیتی، عامل مشکلات زندگی در روستا، عامل اقتصادی و عامل محیطی می باشند. عوامل شناسایی شده در مجموع 66.57 درصد از واریانس متغیر تغییر کاربری اراضی کشاورزی را تبیین می کنند. با توجه به نتایج، مهم ترین پیشران تاثیرگذار بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستای بلگور عامل حاکمیتی است که با تمرکز بر این مسئله، اصلاح و وضع قوانین جدید می توان از روند صعودی تغییر کاربری اراضی کشاورزی در این روستا جلوگیری نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identification of Affecting Factors on Agricultural Land Use Change in Belgor Village, Sowmeh‌Sara County

نویسندگان [English]

  • Zahra Bahremand Paskeh 1
  • Mohammad Kavoosi Kalashami 2

1 Department of Agricultural Economics, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran

2 Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, Guilan University

چکیده [English]

One of the major problems in agriculture in Guilan province is land use change. The change of use of agricultural lands in this province annually removes part of the fertile lands from the production cycle. The main purpose of this study is to identify the factors which affects the change of use of agricultural lands in the village of Belgor. The present study is applied in terms of purpose and has a descriptive -analytical nature. Survey was used to collect information. The statistical sample of the study include local experts of the village and n=50 people were selected. The research instrument is a research-made questionnaire whose formal validity was confirmed by experts and its reliability was confirmed by pre-test and Alpha Cronbach (0.86) coefficient. The factor analysis technique was used for analyzing data through SPSS software. The results of factor analysis determined four elements as the most important factors affecting land use change including ; the governing Factor , the cause of life problems in the village, economic Factor and environmental Factor. These four factors identified 66.57% of the agricultural land use change factor. According to the results, the most important driving force in changing the use of agricultural lands in the village of Belgor is the governing Factor. By focusing on this issue, amending and enacting new laws can prevent the upward trend of lands use change in this village.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Propellants
  • Land Use Change
  • Factor Analysis
  • The Correlation Matrix
  • Belgor Village
افشانی ، س. ر.، حسینی ، م . و رامشه، زینب .١٣٨٤.فرازی بر ١٤ SPSS. چاپ اول، انتشارات بیشه، تهران.
امیر نژاد، ح .١٣٩٢.بررسی عوامل موثربرتمایل کشاورزان جهت تغییر کاربری اراضی در استان مازندران. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، ٥ (٤ )
احمدپور، ا . و علوی، ١٣٩٣. شناسایی و تحلیل مؤلفه های موثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ساری ). مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، ٣(٥ ):١٢٠-١٠٩.
امینی ، س.، رحمانی ،ب. و مجیدی خامنه ، ب.١٣٩٦.پیامد های اقتصادی تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری (مورد: روستاهای دهستان جی در شهرستان اصفهان).فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ٦(٢):٤٠-١٧.
آمارنامه تخصصی اراضی کشاورزی، سازمان امور اراضی کشور، ١٣٩٦.
آمارنامه کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، سال زراعی 97-1396.
براتی، ع. ا، کلانتری، خ . ،آزادی ،ح . و ماموریان ، م. ١٣٩٣.تحلیل آثار تغییر کاربری اراضی کشاورزی از دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی در ایران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران ، ٥(٤ ):٦٥٠-٦٣٩
بهزادی ،م .، مهدوی اصل،ع .،توکلی، م.، احمدنیا، ج. و اکبری شاندیز،م.١٣٩٤.حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها.
تقوایی ، م. و شفیعی . پ.١٣٨٨.کاربرد تحلیل عاملی و خوشه ای در ارزیابی فضایی - مکانی مناطق روستایی اصفهان. مجله اقتصاد و توسعه، ١٧(٦٨):٦٨-٥٧.
 درودیان ، ح. ر. و درودیان،ع. پیامدهای اجتماعی و بوم شناختی تغییر بی رویه کاربری اراضی کشاورزی. نشریه علمی و ترویجی مدیریت اراضی، ٥(٢):٩٧-٨١
سرمد، ز.، بازرگان، ع. و حجازی، ا.١٣٧٨. روش های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ شانزدهم، نشر آگاه تهران.
سرائی، س. و افروخته ، ح .١٣٩٦.پایداری شالیزارهای گیلان و عوامل موثر بر آن (مورد: شهرستان رشت ). فصلنامه پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، ١٠(٤):٦٨-٥٧.
سعدی ،ح .و عواطفی اکمل، ف. ١٣٩٧. عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای شهرستان همدان. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ٧(٢):٢٢٦-٢١١.
سجاسی قیداری، ح. و صدرالاسادات، آ. 1394. شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری کلان شهر مشهد. مجله پزوهش‌های روستایی، 6(4):856-831
شاچری ، ع.، شجاعی، م.، امامی، ا. و باغبان، ر. ١٣٨١. مجموعه قوانین و مقررات حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها. سازمان امور اراضی. 1382. مجموعه قوانین، مقررات و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی، جلد دوم.
صدیقی، ص.، دربان آستانه ،ع. و رضوانی، م.ر.١٣٩٦. بررسی عوامل کالبدی و سیاسی موثر بر کاربری اراضی شهرستان محمود آباد. مجله پژوهشی برنامه ریزی فضایی (جغرافیا )،٧(٢):٥٨-٣٩.
صادقلو، ط .، سجاسی قیداری ،ح.، حسینی کهنوج،س.ر. و یزدانی ، خ. ١٣٩٨.پیشران های کلیدی تغییر کاربری اراضی کشاورزی و اثرات آن بر نواحی روستایی (مورد: دهستان میانجام در شهرستان تربت جام).فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ٨ (٢):٧٢-٤٥.
فیضی، ب. کرامت زاده، ع.، شیرانی بید آبادی، ف. و رضایی ، ا.١٣٩١.عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی شیب دار مناطق روستایی(مورد: منطقه هزار جریب استان مازندران). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ٨(٢):٢٥٩-٢٣٩.
قرنی آرانی، ب.، طارمی، ا. و نوروزی، ا.١٣٩٨.تحلیل عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستایی به باغ ویلا(مورد مطالعه: دهستان های کرارج و براآن جنوبی شهرستان اصفهان). فصلنامه پژوهش های روستایی، ١٠(١٠):٣٠٩-٢٩٤.
کلالی مقدم، ژ.١٣٩٤. بررسی عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی (نمونه موردی : مناطق روستایی شهرستان رشت). مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی،٤(١):١٣٢-١١٣.
موسوی ،م. ن. و حکمت نیا،ح. ١٣٨٤.تحلیل عاملی و تلفیق شاخص ها در تعیین عوامل موثر بر توسعه انسانی نواحی ایران. مجله جغرافیا و توسعه، ٢(٦):٦٩-٥٥.
مومنی ، م. و فعال قیومی، ع.١٣٨٦.تحلیل های آماری با استفاده از SPSS .انتشارات کتاب نو، تهران.
 محمدی، م.، مهرابی، ع. ا.، قربانی ، م. و خراسانی، م.ا.١٣٩١.نیروی انسانی موثر بر تغییرات کاربری اراضی در حاشیه مناطق روستایی (نمونه موردی: روستاهای الکله و سی بن – شهرستان تنکابن). مجله جغرافیا :١٠(٣٥): 298-279.
مطیعی لنگرودی، س. ح. ، رضوان ،م.ر. و کاتب ازگمی،ز.١٣٩١.بررسی اثرات اقتصادی تغییر کاربری اراضی کشاورزی در نواحی روستایی(مطالعه موردی: دهستان لیچارکی حسن رود بندرانزلی).مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، ١(١):٢٣-١.
مشیری، س. ر. و قماش پسند ، م. ت. ١٣٩١.تحلیلی پیرامون اثرات و پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان لاهیجان در دهه های اخیر. مجله چشم انداز جغرافیایی ، ٧(٢١): ١٣-١ .
مهرابی، ع. ا، محمدی ، م. ،محسنی ساروی، م .، جعفری ،م. و قربانی، م.١٣٩٢.بررسی نیروهای محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری سرزمین (مطالعه موردی: روستاهای سید محله و دراسرا- تنکابن). نشریه مرتع و آبخیزداری ،مجله منابع طبیعی ایران، ٦٦(٢):٣٢٠-٣٠٧.
مرکز آمار ایران، نتایج سر شماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور. ١٣٩٥.
مکرونی ،س.، سبزقبایی . غ. ر.، یوسفی خانقاه، ش. و سلطانیان ، س.١٣٩٤. اهمیت و ضرورت پیش بینی و مدل سازی تغییرات کاربری اراضی. اولین همایش علمی و پژوهشی علوم مدیریت و برنامه ریزی، آموزش و استاندارد سازی ایران، تهران ، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
مرادی مسیحی، و. و طالبی ، م.١٣٩٦.تحلیل ساختاری شاخص های توسعه پایدار روستایی(مورد: دهستان های شهرستان صومعه سرا). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ٦(٣): ١٨٠-١٦٥.
Finco, A. and Nijkamp, P.. 1997. Sustainable land use: methodology and application, research memorandum, dep. of Economics, free university Amsterdam. Environmental change, Adaptation, and security 205-222.
 Goldewijk, K.K. and Ramnkutty, N. 2014. land use changes during the past 300 years. Land use, land cover and soil  sciences -volume l: Land Cover, Land use and the global change 147.
Hoshino, S. 2001. Multilevel modeling on farmland distribution in japan. Land use policy 18 (1):75-90 .
Long, X. Ji, X. and Ulgiati, S. 2017. Is urbanization eco-friendly? An energy and land use cross- country analysis. Energy policy, 100: 396-387.