نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بو علی سینا همدان، ایران

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

استان مازندران از جمله قطب‌های مهم تولید توتون در کشور می‌باشد. بررسی وضعیت کشت توتون به عنوان یک نظام تولید کالای تخصصی در این استان طی دوره 28 ساله بر مبنای مستندات موجود نشان‌گر کاهش کشت این محصول است. این مطالعه با هدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان بر ادامه کشت توتون در استان مازندران انجام شد. ابزار گردآوری داده‌ها در این تحقیق، پرسشنامه محقق‌ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظرات گروهی از صاحب‌نظران تأئید شد و پایایی آن بر مبنای سنجش ضریب آلفای کرونباخ برای بخش‌های مختلف پرسشنامه شامل عوامل محیطی، ترویجی، فنی، اجتماعی و حمایتی بالاتر از 75/0 بدست آمد. جامعه آماری این تحقیق را توتون‌کاران استان مازندران تشکیل می‌دهند که با بهر‌ه‌گیری از فرمول کوکران تعداد 147 نمونه به روش نمونه‌گیری طبقه‎ای متناسب انتخاب شدند. بر اساس نتایج تحلیل توصیفی 47/5درصد از کشاورزان به کشت توتون تمایل مثبت داشتند و مقایسه میانگین تمایل به ادامه کشت در رابطه با سن، سطح سواد، سابقه کشت و درآمد در دو جامعه (موافقان و مخالفان ادامه کشت) تفاوت معنی‌داری را نشان نداده ‌است. همچنین طبق نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیون لجستیک متغیرهای خشکسالی و دیم بودن شرایط کشت، محصولات رقیب مانند برنج و گندم، نیروی کار خانواده و شفاف‌سازی درجات خرید به ترتیب با ضریب تأثیر 0/663، 1/079، 0/589 و 0/928 در مجموع 33 درصد تمایل و عدم تمایل کشاورزان نسبت به ادامه کشت توتون را پیش‌بینی نموده است. بر این اساس به منظور افزایش تمایل کشاورزان به ادامه کشت اتخاذ سیاست‌های قیمت گذاری مناسب و ارائه خدمات حمایتی مانند اعطای وام و اعتبارات، بیمه توتون‌کار و آشنای آنان با روش‌های مناسب زراعی و آماده‌سازی زمین با توجه به شرایط منطقه، توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting Farmers tendency to Continue Tobacco Cultivation in Mazandaran Province

نویسندگان [English]

  • Abdolhalim Kor 1
  • Hamid Balali 2
  • Mahammad sharif Sharifzadeh 3

1 Ph. D. Student of Agricultural Development, Faculty of Agricultural, Bu- Ali Sina University, Hamedan, Iran

2 Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural, Bu- Ali Sina University, Hamedan, Iran

3 - Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Agriculture and Natural Resources University, Gorgan, Iran

چکیده [English]

Mazandaran province is one of the important poles of Tobacco production in the country. Evaluation of Tobacco cultivation status as a specialized commodity production system in the province over a 28-year period based on available evidence indicates a decline in cultivation of this crop. The aim of this study was to identify and analyze factors affecting farmers' tendency to continue tobacco cultivation in Mazandaran province. Data collection tool was a questionnaire, its validity was confirmed by the opinion of a group of experts and its reliability was based on Cronbach's alpha coefficient for different sections of the questionnaire, including environmental, extensional, technical, social and support factors above 0.75. The statistical population of this study is composed of tobacco farmers in Mazandaran province that Using Cochran sampling method, 147 samples were selected according to stratified sampling. According to descriptive analysis, 47.5% of farmers were positive about tobacco cultivation and the comparison of the mean tendency to continue cultivation in relation to age, literacy level, background tobacco farmers and income in the two communities (advocates and disagreeing continue to cultivate tobacco) did not show a significant difference. Also, according to the results of logistic regression analysis of drought and dry growing conditions, competing products such as rice and wheat, labor family and Transparency of purchase rates, respectively, with coefficient impact 0.663, 1.079, 0.589 and 0.628 has predicted a total of 33% of farmers' willingness and unwillingness to continue growing tobacco. Accordingly, in order to increase the tendency of farmers to continue cultivating, it is recommended to adopt appropriate pricing policies and provide support services such as providing loans and credits, tobacco insurance and their familiarity with appropriate agricultural methods and land preparation according to the conditions of the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tobacco company
  • Tobacco farmer's tendency
  • Logistics regression
  • Mazandaran province
 پورقاسم، ف. و علی‌بیگی،ا . 1392. تحلیل تمایل کشاورزان شهرستان کرمانشاه به جایگزینی کودهای آلی به جای کودهای شیمیایی. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. 6(3):47-33.
جعفری، ف. فمی، ح و دانشورعامری، ژ. 1392. بررسی و تحلیل میزان تمایل کشاورزان به مشارکت در پروژه‌های مدیریت خشک‌سالی در شهرستان طارم علیا. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 45(2):179-  194.
جواد زاده، س. م. 1398. تعیین عوامل تأثیرگذار بر میزان تمایل کشاورزان به کشت چای ترش در روستاهای استان سیستان و بلوچستان. نشریه علمی ترویجی فن‌آوری گیاهان دارویی ایران. 2(1):34-15.
حدادی، ش. یزدانی، س و صالح، ا. 1396. بررسی عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان به کشت ارگانیک محصول خیار در استان البرز. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 2-48(3): 378-369.
خجسته‌پور، س. خرم‌دل، س و فرش‌چین، س. 1397. تمایل به تغییر الگوی کشت برای زراعت زعفران، راهکاری کاربردی برای مقابله با بی آبی (مطالعه موردی دشت نیشابور. پنجمین همایش ملی زعفران. تربت حیدریه.
  شمس، ع، رضانژاد، ا، رزمی، ح . 1397. عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان به استفاده از راهکارهای مدیریت پایداری منابع آبی در شهرستان مراغه. مجله مهندسی منابع آب.11: 12-1.
شرکت دخانیات ایران، 1395. گزارش تولید. حوزه معاونت تولید، اداره کل امور کشاورزی، تهران.
شرکت دخانیات ایران،1396. بسته سیاستی کشت و خرید توتون، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت، تهران.
شرکت دخانیات ایران،1396. گزارش مجتمع دخانیات استان مازندران، معاونت کشاورزی، ساری.
شرکت دخانیات ایران، 1397. کارنامه آماری کشاورزی، حوزه معاونت تولید، اداره کل امور کشاورزی، سال: 1396-1369.
شوکت‌فدایی، م. خالدی، م و صادقی، ا. 1393. بررسی عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان به کشت محصول ارگانیک در میان گوجه فرنگی‌کاران استان البرز. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45(3): 528-521.
شاهی‌جاجان، م و شیرازی‌علوی، م. 1396. بررسی تمایل به کشت و کار گیاهان دارویی در منطقه اشکورات (مطالعه موردی: گل‌گاوزبان). اولین همایش ملی نقش گیاهان دارویی در اقتصاد مقاومتی. فریدونشهر. دانشگاه پیام نور. موجود در آدرس اینترنتی: Http://www.civilica.com- RMPRE01-055
شریف‌زاده، م. ش و کر، ع. 1395. تحلیل مسایل و مشکلات کشت توتون در استان مازندران. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 47(4): 899-877.
 علی بیگی، ا، حیدری، ن و خیراللهی، م. 1396. عامل‌های مؤثر بر پذیرش مبارزه زیستی با کرم پیله‌خوار نخود در شهرستان کرمانشاه. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی. 41: 28-40.
عبدی‌پور، ع. حیدری‌ساربان، و تراب، ن. 1395. بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر تمایل کشاورزان به پذیرش کشت سیر ارگانیک در استان همدان. مجلّة پژوهش ‌و برنامه‌ریزی روستایی، 5(1): 48-33.
قربانی، م. 1398. بررسی تمایل کشاورزان افغانستان به تداوم کشت زعفران (مطالعه موردی: استان هرات). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
مرادی، م، فال سلیمان، م. و ابطحی‌نیا، آ. 1392. شناخت عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان به مشارکت در اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی زراعی، مورد: شهرستان خوسف. جغرافیا و توسعه، 32: 102-89.
 میرزایی، ح و کاکه‌پور، م. 1392. تحلیل جامعه شناختی عوامل تأثیرگذار بر تمایل کشاورزان به مشارکت در طرح‌های یکپارچه سازی اراضی (روستاهای منتخب شهرستان بوکان). توسعه روستایی، 1 : 182-159.
 مجیدائی، ج. 1391. گزارش تجزیه تحلیل آمار و عوامل مؤثر در کشت توتون استان مازندران. اداره کل دخانیات استان مازندران.
محتشمی، ت، زندی دره‌غریبی، ب. 1396. بررسی عوامل مؤثر بر تمایل زعفران‌کاران به توسعة کشت زعفران (مطالعة موردی: منطقة تربت‌حیدریه). مجلّة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی. 6(4): 30-15.
میرکریمی، س. 1397. بررسی اقتصادی کشت توتون و مقایسه آن با محصولات رقیب در شهرستان گلوگاه. اولین همایش فرصت‌ها و چالش‌های شهرستان گلوگاه در افق1418. مازندران، گلوگاه.
محمدی، س. علی‌بیگی،ا و قربانی پیرعلی‌دهی، ف. 1397. سنجش عوامل مؤثر بر تمایل روستائیان باغدار شهرستان دالاهو به کنترل بیولوژیک. فصلنامه فضا و توسعه روستایی، 7(1): 74-570.
Antle, J., and Diagana, B., 2015. Creating incentives for the adoption of sustainable agricultural practices in developing countries: The Role of Soil Carbon Sequestration. Department of Agricultural Economics and Economics, Montana State University, AAEA Annual Meetings, Montreal, Canada.
 Adrian, J. L.and Green, T. W. 2001. Agricultural cooperative managers and business invironment. Journal of Agribusiness,19(1): 17-33.
 Chang Hwan, Y., Jin Chae, Y.O.O. and Shun Bo, Y.A.O. 2014. Farmers’ willingness to switch to organic agriculture: A non-parametric analysis. Agricultural Economics (Zemědělská Ekonomika), 60(6): 273-278.
 Enyong, L. A., Debrah, S. K., and Bationo, A. 1999. Farmers’ perceptions and attitudes towards introduced soil-fertility enhancing technologies in western Africa. Nutrient Cycling in Agroecosystems. (53): 177–187
Mariano, M., Jim, V.R., and Fleming, E. 2012. Factors influencing farmers’ adoption of modern rice technologies and good management practices in the Philippines. Agricultural Systems 110: 41 – 53.
 Walter, F. 2013. Sustainable agriculture: it's about people. Journal of Agricultural Sustainable Development, 6(2): 34-52.