جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ فرهاد عزیزپور؛ آذر نوری
چکیده
پایداری محیطی سکونتگاههای روستایی بر مبنای نگرشی سیستمی، میتواند با تحقق بخشی به توسعهای پایدار، در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی در نواحی روستایی معنا شود. دستیابی به چنین هدفی، نیازمند توجه به عناصر و عوامل اثرگذار در قالب مجموعهی شاخصهای پایداری است. پژوهش حاضر با هدف سنجش و تحلیل عوامل پایداری سکونتگاههای ...
بیشتر
پایداری محیطی سکونتگاههای روستایی بر مبنای نگرشی سیستمی، میتواند با تحقق بخشی به توسعهای پایدار، در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی در نواحی روستایی معنا شود. دستیابی به چنین هدفی، نیازمند توجه به عناصر و عوامل اثرگذار در قالب مجموعهی شاخصهای پایداری است. پژوهش حاضر با هدف سنجش و تحلیل عوامل پایداری سکونتگاههای روستایی در سه بعد محیطی، اجتماعی و اقتصادی در چارچوب فرآیند تحلیل شبکه تصمیمگیری چند معیاره و تبیین پیوندهای بین عناصر و عوامل فعال و مؤثر در این زمینه است که در ناحیه روستایی شهرستان خرمدره از استان زنجان انجام شدهاست. از مجموع 1143 خانوار، 287 خانوار از چهار روستای رحمتآباد، الوند، باغ دره و سوکهریز (از 15 روستا) شهرستان خرمدره بهصورت نمونهگیری در دسترس، مورد بررسی قرارگرفته و در فرآیند انجام آن، پس از محاسبه وزنها، تفاوت در میزان پایداری ابعاد محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نواحی روستایی این شهرستان مشخص شده است. در این پژوهش، جمعآوری اطلاعات بهصورت کتابخانه و میدانی از طریق تهیه پرسشنامه و برای تحلیل از تکنیکهای T تک نمونهای، ویکور و تحلیل مسیر استفاده شدهاست. پژوهش انجامشده نشانداد که پایداری محیطی در ناحیه مورد مطالعه در سطح نیمه مطلوب قرار دارد. در بین ابعاد مختلف مؤثر بر پایداری محیطی، به ترتیب بعد کالبدی بیشترین تأثیر و سپس به ترتیب ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی بیشترتن تأثیر را داشتهاند. ضعف توجه نظام سیاستگذاری به ابعاد اجتماعی – فرهنگی و زیستمحیطی بهویژه در عمل و بهرهبرداری بدون برنامه و شتابان از منابع تولید مهمترین عوامل مؤثر بر این وضعیت در دو بعد مذکور است. کارگزاران نظام برنامهریزی در اسناد برنامهای بر پایداری اجتماعی – فرهنگی بهویژه زیستمحیطی تأکید دارند. البته، در این میان نبایستی به نقش روستاییان در بهرهبرداری شتابان از منابع (بدون آموزش لازم) بیتوجه بود.