جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
علی ایزدی؛ سید هادی طیب نیا
چکیده
امروزه نقش خلاقیت در اقتصاد جهانی و روند توسعه کشورها به قدری مهم و کلیدی ارزیابی شده است که، خلاقیت با سهمی چشم‌گیر توانسته نقشی اساسی در رشد و توسعه اقتصادی جهان ایفا نماید. از طرفی دیگر، توانمندی نیروی انسانی، توانسته پایداری این خلاقیت را برای سطوح مختلف یک کشور رقم بزند. براین اساس، هدف پژوهش حاضر واکاوی تأثیرگذاری خانوارهای ...
بیشتر
امروزه نقش خلاقیت در اقتصاد جهانی و روند توسعه کشورها به قدری مهم و کلیدی ارزیابی شده است که، خلاقیت با سهمی چشم‌گیر توانسته نقشی اساسی در رشد و توسعه اقتصادی جهان ایفا نماید. از طرفی دیگر، توانمندی نیروی انسانی، توانسته پایداری این خلاقیت را برای سطوح مختلف یک کشور رقم بزند. براین اساس، هدف پژوهش حاضر واکاوی تأثیرگذاری خانوارهای توانمند بر شکل‌گیری روستاهای خلاق میباشد. پژوهش به لحاظ هدف،کاربردی است و روش پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است. جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی(پرسشنامه) در 5 بعد توانمندی خانوارهای روستای(مؤثر بودن، معنی‌داری، شایستگی، اعتماد و حق انتخاب) انجام شد. جامعه‌آماری پژوهش شامل سرپرستان خانواردرروستاهای شهرستان رشتخوار بوده که براساس فرمول کوکران حجم نمونه 377 خانوار محاسبه و به صورت تصادفی ساده در سال 1401 توزیع شد. برای تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل شبکه‌ای(ANP)، تحلیل‌های آماری ، تحلیل فضایی و نرم‌افزارهای Super Decisions ,GIS ، SPSS استفاده گردید، یافته‌های تحقق نشان داد که شاخص‌های خلاقیت خانوارها(9725/0)، اهمیت شغلی(9177/0)، شخصیت خانوارها(8847/0) دارای بیشترین وزن هستند. بنابراین مدل برازش شده برای انجام پژوهش مناسب بوده و بیانگر دهنده رابطه خطی و مستقیم بین توسعه شکل‌گیری روستاهای خلاق و خانوارهای روستایی توانمند در منطقه مورد مطالعه است. نتایج تحقیق نشان میدهد که، از عوامل اصلی عدم گسترش شکل‌گیری سکونتگاه‌های خلاق در مناطق روستایی در سطح روستاهای شهرستان رشتخوار میتوان به تأمین نیازهای مالی از سمت مدیران دستگاه های ذی ربط دولتی و خصوصی اشاره کرد. در این راستا به با توجه به روند جهانی شدن روستاها، وضعیت پایین تحصیلی در بین خانوارها می‌تواند چراغ قرمزی برای برنامه‌ریزان روستایی باشد پیشنهاد می‌گردد.
توسعه روستایی
یوسف درویشی
چکیده
اجرای طرح هادی با هدف فراهم کردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی و با تأمین عدالت در امکانات و تسهیلات مناسب، درصدد آن است که رفاه نسبی و بالا بردن کیفیت زندگی را برای روستاییان فراهم آورد. این پژوهش در سال 1398 با هدف سنجش اثرات طرح‌های هادی روستایی در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی ...
بیشتر
اجرای طرح هادی با هدف فراهم کردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی و با تأمین عدالت در امکانات و تسهیلات مناسب، درصدد آن است که رفاه نسبی و بالا بردن کیفیت زندگی را برای روستاییان فراهم آورد. این پژوهش در سال 1398 با هدف سنجش اثرات طرح‌های هادی روستایی در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی شهرستان اردبیل انجام شد. روش پژوهش در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان اردبیل میباشد که با استفاده از فرمول جدول مرگان 125 نفر سرپرست خانوار به‌عنوان نمونه، به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و موردسنجش قرار گرفتند. روایی ظاهری پرسشنامه توسط کارشناسان ذی‌ربط تأیید و پایایی آن با انجام پیش‌آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (74/0) مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه‌وتحلیل آماری دادههای پژوهش با استفاده از بسته نرم‌افزاری آماری (SPSS) و آزمونهای آماری تحلیل عاملی و تحلیل همبستگی انجام‌گرفته است. به‌منظور سنجش عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روستاییان، با استفاده از مدل تحلیل عاملی، تعداد 15 متغیر در قالب سه مؤلفه مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان میدهد، در مجموع 49/68 درصد از واریانس کل به بٌعد اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار بر کیفیت زندگی روستاییان به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج حاصل از چرخش عاملها به روش واریماکس نشان میدهد، دسترسی به خدمات اعتباری و مالی، احساس امنیت در برابر سوانح طبیعی، کاهش احساس فقر و ایجاد انگیزه جهت پیشرفت شغلی بعنوان چهار عامل اصلی اثرگذار بر روی کیفیت زندگی خانوار محدوده مورد مطالعه میباشد در نتیجه میتوان در نهایت پیشنهاد نمود که در بخشهای اختصاص یافته شده به طرح هادی نباید تنها به کالبد روستاها توجه نمود بلکه با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی روستاهای متفاوت طرح هادی متفاوتی برای آن تدوین نمود.
محمد اسدالهی؛ حسین آگهی؛ زهرا اطهری
چکیده
وجود خشکسالی‌های اخیر در ایران، یکی از مخاطرات مهم طبیعی محسوب می‌شود که دارای اثرات و پیامدهای عدیده‌ای به ویژه در نواحی روستایی است. از جمله این پیامدها دشواری امرار و معاش خانوارهای روستایی است. در این راستا این مطالعه توصیفی- پیمایشی به تحلیل و بررسی عوامل اثرگذار بر مقاومت خانوار روستایی هنگام خشکسالی در شهرستان الشتر پرداخته ...
بیشتر
وجود خشکسالی‌های اخیر در ایران، یکی از مخاطرات مهم طبیعی محسوب می‌شود که دارای اثرات و پیامدهای عدیده‌ای به ویژه در نواحی روستایی است. از جمله این پیامدها دشواری امرار و معاش خانوارهای روستایی است. در این راستا این مطالعه توصیفی- پیمایشی به تحلیل و بررسی عوامل اثرگذار بر مقاومت خانوار روستایی هنگام خشکسالی در شهرستان الشتر پرداخته است. چارچوب تحلیلی استفاده شده در این پژوهش، چارچوب معیشت پایدار است. در این مطالعه از روشهای توصیفی، تحلیلی و روابط همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش کل سرپرست خانوارهای روستایی شهرستان الشتر می باشد (7000 =N). طبق جدول کرجسی مورگان حجم نمونه این مطالعه برابر با 364 نفر از سرپرستان خانوار میباشد که به شیوه نمونهگیری چند مرحلهای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدهاند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود که روایی آن توسط اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن را ضریب آلفای کرونباخ تأیید کرده است. نتایج نشان داد، بیشترین دارایی معیشتی خانوارهای روستایی مربوط به سرمایه اجتماعی و کمترین مربوط به سرمایه مالی میباشد. با توجه به نتایج بدست آمده سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی در تبیین مقاومت به خشکسالی تأثیر عمده‌ای داشته است. همچنین باتوجه به بتای بدست آمده سرمایه فیزیکی دارای بیشترین نقش در پیشگویی مقاومت به خشکسالی است.
اقتصاد
محمد مولایی؛ زهره رحیمی راد
چکیده
فقر به مثابه یک پدیده نامطلوب اقتصادی-اجتماعی محسوب می‌شود و مهم‌ترین علل آن توزیع ناعادلانه درآمد در بین افراد در جامعه است. یکی از وظایف دولت‌ها آن است که با سیاست‌های مناسب جهت رفع فقر و کاهش نابرابری اقدام نمایند. اولین گام در جهت فقر‌زدایی، سنجش میزان فقر در سطح کشور میباشد. در این راستا با استفاده از دادههای هزینه و درآمد ...
بیشتر
فقر به مثابه یک پدیده نامطلوب اقتصادی-اجتماعی محسوب می‌شود و مهم‌ترین علل آن توزیع ناعادلانه درآمد در بین افراد در جامعه است. یکی از وظایف دولت‌ها آن است که با سیاست‌های مناسب جهت رفع فقر و کاهش نابرابری اقدام نمایند. اولین گام در جهت فقر‌زدایی، سنجش میزان فقر در سطح کشور میباشد. در این راستا با استفاده از دادههای هزینه و درآمد خانوارهای روستایی که توسط مرکز آمار ایران همه ساله منتشر می‌شود، ابتدا خط فقر را طی سالهای 1392-1368 که پنج برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به اجرا درآمده است با استفاده از هشت گروه کالایی، به روش سیستم مخارج خطی ( ) و با استفاده از نظریه حداقل عادات نسبی ( ) محاسبه شد. سپس با استفاده از شاخص‌های سنجش فقر، وضعیت فقر در مناطق روستایی موردمطالعه قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که طی سالهای مورد مطالعه، گرچه خط فقر در خانوارهای روستایی ایران دارای رشد متوسط 3/21 درصد بوده است، لیکن میزان و اندازه فقر در روستاها روند نزولی داشته است و شکاف فقر و شدت آن کاهش یافته است. بنابراین، عملکرد دولت در کاهش فقر نسبی طی پنج برنامه توسعه اقتصادی نسبتاً موفقیتآمیز بوده است.
