جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
سید هادی طیب نیا؛ علی ایزدی
چکیده
یکی از مهم‌ترین طرح‌ها و برنامه‌های دولت برای ساماندهی و توسعه روستاها در کشور، تهیه اجرای طرح هادی است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی و تحلیل پیامدهای اجرای طرح هادی روستایی در راستایی بهبود کیفیت زندگی جامعه محلی در دهستان رشتخوار میباشد. این تحقیق، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، روش نمونهگیری ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین طرح‌ها و برنامه‌های دولت برای ساماندهی و توسعه روستاها در کشور، تهیه اجرای طرح هادی است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی و تحلیل پیامدهای اجرای طرح هادی روستایی در راستایی بهبود کیفیت زندگی جامعه محلی در دهستان رشتخوار میباشد. این تحقیق، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، روش نمونهگیری تصادفی بوده است و با فرمول کوکران(320 خانوار در سطح محدوده مورد مطالعه) حجم نمونه تعیین گردید. دادهها، با مطالعات میدانی( پرسشنامه، مشاهده: شاخص‌های انتخابی و محقق ساخته) و استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای جمع آوری شده است. برای سنجش پایایی پرسشنامه، با استفاده از روش آلفای کرونباخ با میزان 830/0، رضایت بخش بودن دادهها برای انجام پژوهش را نشان داد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده شد. همچنین برای بررسی توزیع فضایی در بین روستاهایی که طرح هادی در آن اجرا شده بود از الگوی ویکور استفاده شد. یافتههای تحقیق، نشانگر آن است که میانگین اثرات طرح هادی بر کیفیت زندگی مناطق روستایی مورد مطالعه در آزمون (t) تک نمونه‌ای در سطح متوسط(3) است. هعمچنین در الگوی رگرسیونی چندگانه توام، نقش عوامل و ابعاد تاثیر گذار بر میزان کیفیت زندگی خانوارهای روستایی از پیامدهای طرح‌هادی و توسعه آن در دهستان رشتخوار، نشان داد که همه ابعاد 6 گانه کالبدی، زیرساختی، محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی معنادار هستند. براساس تکنیک وایکور، روستای فتح‌اباد و سعادت آباد به ترتیب با 16/0 و 20/0 دارای بالاترین رتبه و روستاهای روح آباد و اندنجرد با میزان 96/0 و 80/0 دارای پایین‌ترین رتبه از نظر بهبود کیفیت زندگی موثر از اجرای طرح های هادی، نسبت به سایر روستاها هستند.
توسعه روستایی
اسماعیل علی اکبری؛ رضا مختاری ملک آبادی؛ چمران موسوی
چکیده
مفهوم زیستپذیری در کنار پایداری و به عنوان یک شعار در گفتمان عمومی و برنامه‌ریزی پدید آمده است. برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران در رابطه با ایجاد و یا حفظ شهرها، به مفهوم زیستپذیری به عنوان یک اصل راهنما برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری و شکل دادن به محیط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و بیولوژیکی شهری استناد میکنند و زیستپذیری را ...
بیشتر
مفهوم زیستپذیری در کنار پایداری و به عنوان یک شعار در گفتمان عمومی و برنامه‌ریزی پدید آمده است. برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران در رابطه با ایجاد و یا حفظ شهرها، به مفهوم زیستپذیری به عنوان یک اصل راهنما برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری و شکل دادن به محیط اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و بیولوژیکی شهری استناد میکنند و زیستپذیری را استاندارد زندگی و مطلوبیت کلی زندگی مردم در یک سکونتگاه میدانند. از پیش شرط‌های اساسی برنامه‌ریزی به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع گوناگون، شناسایی عوامل و عناصر تأمین‌کننده و مؤثر بر زیستپذیری است که نقش بسیاری در برنامه‌ریزی‌های راهبردی دولت دارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین چارچوبی برای تدوین زیستپذیری با ارزیابی عوامل راهبردی تدوین یافته است. نوع تحقیق با توجه به هدف کاربردی- توسعه‌ای و از نظر ماهیت و روش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. اطلاعات و دادههای مورد نیاز تحقیق با استفاده از روشهای اسنادی و میدانی و از نظرات متخصصان و کارشناسان جمع‌آوری شده است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزارهای Excel،SPSS و جهت تعیین استراتژیها و راهکارهای زیستپذیری از مدل SWOT استفاده شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که نواحی شهر یاسوج با مجموع 29 نقطه قوت و فرصت به ترتیب با امتیاز وزنی 15/3 و 01/4، به عنوان مزیتها، پتانسیلهای فراوانی برای زیستپذیری در ابعاد مختلف دارد، ولی در عین حال 30 نقطه ضعف و تهدید فراروی این منطقه به ترتیب با امتیاز وزنی 49/3 و 44/3 به عنوان محدودیتها نشان میدهد که با چالشها و مشکلاتی هم مواجه است. بنابراین بالابودن امتیاز نقاط فرصت و ضعف (OW) از نظر کارشناسان، مهم‌ترین استراتژی پیشروی مسؤلان جهت استفاده بهتر از فرصت‌ها و تقویت نقاط قوت و کاهش ضعف‌ها و جلوگیری از آسیب‌ها راهبرد بازنگری است.
توسعه روستایی
یوسف درویشی
چکیده
اجرای طرح هادی با هدف فراهم کردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی و با تأمین عدالت در امکانات و تسهیلات مناسب، درصدد آن است که رفاه نسبی و بالا بردن کیفیت زندگی را برای روستاییان فراهم آورد. این پژوهش در سال 1398 با هدف سنجش اثرات طرح‌های هادی روستایی در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی ...
بیشتر
اجرای طرح هادی با هدف فراهم کردن بستر تجدید حیات و هدایت روستا به لحاظ ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی و با تأمین عدالت در امکانات و تسهیلات مناسب، درصدد آن است که رفاه نسبی و بالا بردن کیفیت زندگی را برای روستاییان فراهم آورد. این پژوهش در سال 1398 با هدف سنجش اثرات طرح‌های هادی روستایی در کیفیت زندگی خانوارهای روستایی شهرستان اردبیل انجام شد. روش پژوهش در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان اردبیل میباشد که با استفاده از فرمول جدول مرگان 125 نفر سرپرست خانوار به‌عنوان نمونه، به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و موردسنجش قرار گرفتند. روایی ظاهری پرسشنامه توسط کارشناسان ذی‌ربط تأیید و پایایی آن با انجام پیش‌آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (74/0) مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه‌وتحلیل آماری دادههای پژوهش با استفاده از بسته نرم‌افزاری آماری (SPSS) و آزمونهای آماری تحلیل عاملی و تحلیل همبستگی انجام‌گرفته است. به‌منظور سنجش عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روستاییان، با استفاده از مدل تحلیل عاملی، تعداد 15 متغیر در قالب سه مؤلفه مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل عاملی نشان میدهد، در مجموع 49/68 درصد از واریانس کل به بٌعد اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار بر کیفیت زندگی روستاییان به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج حاصل از چرخش عاملها به روش واریماکس نشان میدهد، دسترسی به خدمات اعتباری و مالی، احساس امنیت در برابر سوانح طبیعی، کاهش احساس فقر و ایجاد انگیزه جهت پیشرفت شغلی بعنوان چهار عامل اصلی اثرگذار بر روی کیفیت زندگی خانوار محدوده مورد مطالعه میباشد در نتیجه میتوان در نهایت پیشنهاد نمود که در بخشهای اختصاص یافته شده به طرح هادی نباید تنها به کالبد روستاها توجه نمود بلکه با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی روستاهای متفاوت طرح هادی متفاوتی برای آن تدوین نمود.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
شمسی صالح پور؛ حمید جلالیان
چکیده
ارتقاء کیفیت زندگی یکی از مفاهیم محوری توسعه پایدار است که در تمام زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی ظاهر می‌شود. هدف اصلی این مقاله سنجش پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی دهستان حسنلو از توابع شهرستان نقده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را دو گروه خانوارهای ...
بیشتر
ارتقاء کیفیت زندگی یکی از مفاهیم محوری توسعه پایدار است که در تمام زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی ظاهر می‌شود. هدف اصلی این مقاله سنجش پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی دهستان حسنلو از توابع شهرستان نقده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را دو گروه خانوارهای روستایی و مسئولان محلی تشکیل میدهد. برای تعیین حجم نمونه از مدل کوکران و برای نمونه گیری از نمونه گیری در دسترس و هدفمند استفاده شده است. گردآوری اطلاعات به صورت میدانی با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. دادههای جمع‌آوری شده با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تی تک نمونه‌ای، تحلیل واریانس یک‌طرفه، آزمون توکی و مدل تصمیم‌گیری چند شاخصه WASPAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج کلی حاصل از مقایسه دیدگاه‌های مردم و مسئولین نشان داد که بهبود تمام شاخص‌های مورد بررسی برای پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی ضروری به نظر می‌رسد. ازاین‌رو، بین نظرات هر دو گروه مردم و مسئولین همسانی وجود دارد. نتایج کلی پژوهش نشان داد سطح کیفیت زندگی در محدوده موردمطالعه پایین‌تر از حد متوسط (با امتیاز 91/2) است. همچنین نتایج تحلیل WASPAS نشان داد که روستاهای حسنلو، بارانی کرد و شیخ احمد به لحاظ کیفیت زندگی با رتبه یک، دو و سه در قیاس با سایر سکونتگاهها، در سطح پایداری متوسط قرار دارند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
حسن افراخته؛ حمید جلالیان؛ آرزو انوری؛ ایوب منوچهری
چکیده
سکونتگاه‌های روستایی همواره در گذر زمان دچار تغییر و تحولات از ابعاد گوناگون هستند، این تحولات میتواند قابلیتهای زیستپذیری و کیفیت زندگی این سکونتگاهها را ارتقاء بخشد. در دهههای اخیر یکی از تحولاتی که روستاهای پیراشهری با آن روبرو بودهاند این است که با گسترش فیزیکی شهرها در شهر ادغام شده‌اند. این ادغام باعث ...
بیشتر
سکونتگاه‌های روستایی همواره در گذر زمان دچار تغییر و تحولات از ابعاد گوناگون هستند، این تحولات میتواند قابلیتهای زیستپذیری و کیفیت زندگی این سکونتگاهها را ارتقاء بخشد. در دهههای اخیر یکی از تحولاتی که روستاهای پیراشهری با آن روبرو بودهاند این است که با گسترش فیزیکی شهرها در شهر ادغام شده‌اند. این ادغام باعث تحولات چشمگیری در ابعاد مختلف روستاها شده است و میتواند در ارتقاء یا تنزل زیستپذیری روستاها مؤثر واقع گردد. هدف اصلی این تحقیق تحلیل نقش سرمایه اجتماعی بر زیستپذیری روستاهای ادغام شده در شهر میاندوآب میباشد. گردآوری دادهها با مطالعات اسنادی و میدانی (پرسشنامه) انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 6 روستای ادغام شده به شهر میاندوآّب میباشد، برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است، تعداد نمونه 377 مورد بوده است، نمونهگیری برای گردآوری اطلاعات به صورت تصادفی ساده بوده است. برای تحلیل دادهها از رگرسیون چند متغیره و رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شد. نتایج نشان داد در شهر میاندوآب روستاهایی که فاصله نزدیک‌تری به شهر داشته‌اند و نسبت به سایر مسیرهای ارتباطی شهر از موقعیت مناسبتری در ارتباط با سایر شهرهای منطقه برخوردارند، مهاجرپذیرتر بوده و ضریب سرمایه اجتماعی در آن‌ها منفی بوده است. پایین بودن سرمایه اجتماعی در این روستاها باعث شده تا سطح زیستپذیری آن‌ها نیز کاهش یابد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
کریم نادری مهدیی؛ حمید محمودیان؛ حشمت اله سعدی
چکیده
تحقیقات مختلف تأثیر مثبت استقرار صنایع در روستاها را بر بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی نشان داده و آن را موجب توسعه مناطق روستایی و توسعه ملی عنوان میکنند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر صنایع تبدیلی کشاورزی بر وضعیت زندگی روستاهای شهرستان بهار بود. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری، خانوارهای ساکن در روستاهای ...
بیشتر
تحقیقات مختلف تأثیر مثبت استقرار صنایع در روستاها را بر بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی نشان داده و آن را موجب توسعه مناطق روستایی و توسعه ملی عنوان میکنند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر صنایع تبدیلی کشاورزی بر وضعیت زندگی روستاهای شهرستان بهار بود. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری، خانوارهای ساکن در روستاهای شهرستان بهار از استان همدان بود. جهت بررسی اثرات استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی تعداد 10 روستا (پنج روستا دارای صنایع تبدیلی و پنج روستا فاقد صنایع تبدیلی) به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. روش نمونهگیری طبقه ای چند مرحله ای با در نظر گرفتن نسبت خانوار در هر روستا بود و تعداد نمونه‌ها توسط فرمول کوکران بدست آمد (3249N= و 353n=). روایی و پایایی پرسشنامه نیز به ترتیب توسط اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی و با محاسبه آلفای کرونباخ (آلفا = 899/0) تایید شد. نتایج بدست آمده حاکیست استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در روستاها تاثیر مثبت بر وضعیت امکانات رفاهی داشته است؛ همچنین یافتههای تحقیق نشان داد که صنایع تبدیلی کشاورزی منجر به تفاوت معنی‌دار کیفیت زندگی در بین دو گروه روستاها شده است، به طوری که سطح کیفیت زندگی در روستاهای دارای صنایع تبدیلی بالاتر بود. نتایج تحقیق نشان داد استقرار صنایع تبدیلی در روستا منجر به رونق بخش کشاورزی و تولید محصولات مشابه صنایع تبدیلی توسط اهالی روستا شده و همین امر، باعث بهبود وضعیت درآمد آن‌ها شده است.
