جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محبوبه ناصری؛ فاطمه رستگاری پور
چکیده
پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر بهطور ملموسی افزایش یافته بهطوری که حجم زیادی از باغهای پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیدهاند. اقلیم بهعنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب میشود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفتهترین مدلها برای پیشبینی دامنه پراکنش گونههای ...
بیشتر
پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر بهطور ملموسی افزایش یافته بهطوری که حجم زیادی از باغهای پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیدهاند. اقلیم بهعنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب میشود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفتهترین مدلها برای پیشبینی دامنه پراکنش گونههای گیاهی است. در این پژوهش از اطلاعات منابع علمی، فاکتورهای رشدی (دمای پایه، حداقل و حداکثر بهینه و درجه روز رشد)، نیاز سرمایی و شاخصهای تنش (سرما، خشکی و رطوبت) استخراج شده و سپس، با ورود اطلاعات به نرمافزار کلایمکس، نقشه پراکنش پسته ایران و جهان در روستاهای ایران و جهان در شرایط کنونی و تغییر اقلیم تا سال 2080 به-دست آمد. بر اساس نتایج حاصل، پسته پتانسیل کشت در روستاهای بخشهایی مانند ایران، بخشی از شرق چین، آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، قسمتهایی از جنوب غربی روسیه، اوکراین، ترکیه وایالات متحده آمریکا را دارد. بر اساس نقشههای حاصل از کلایمکس پیشبینی شد با تغییر اقلیم بخشهایی از چین، ترکیه، آمریکا و قسمتهای اروپای شرقی، مستعد کشت پسته خواهند شد. بر طبق نتایج نقشههای حاصل از کلایمکس، تغییر اقلیم باعث محدودیت گسترش پسته در قسمتهای جنوبی استان خراسان جنوبی و کرمان خواهد شد و از سویی دیگر روستاهای جنوبی، روستاهای غربی و شمال غرب ایران مستعد گسترش این محصول خواهند شد. با توجه به ارزش اقتصادی پسته، کشت این گیاه در مناطق روستایی ایران رو به افزایش است، تحقیق حاضر تناسب اقلیمی مناطق مختلف روستایی کشور را با نیازهای زیستی پسته بررسی کرده و نقاط مستعد کشت آن در شرایط کنونی و تغییر اقلیم برای کشاورزان، کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی مشخص می کند.