جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
نسیبه حسینی؛ وحید ریاحی
چکیده
روابط و تعاملات گوناگون و پیوسته‌ای میان شهر و روستا وجود دارد. از این‌رو نمی‌توان مناطق روستایی و شهری را در مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها به صورت جداگانه و منفک مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، هدف اصلی تحقیق شناسایی جریانات فضایی درونی و بیرونی سکونتگاه‌های روستایی و شناسایی نقش و اثرگذاری جریانات فضایی بر شکل‌گیری و تحول سازمان ...
بیشتر
روابط و تعاملات گوناگون و پیوسته‌ای میان شهر و روستا وجود دارد. از این‌رو نمی‌توان مناطق روستایی و شهری را در مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها به صورت جداگانه و منفک مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، هدف اصلی تحقیق شناسایی جریانات فضایی درونی و بیرونی سکونتگاه‌های روستایی و شناسایی نقش و اثرگذاری جریانات فضایی بر شکل‌گیری و تحول سازمان فضایی است. در این تحقیق جریان‌های فضایی که عاملی تعیین‌کننده در شکل‌پذیری سازمان فضایی ناحیه مورد مطالعه هستند با رویکرد شبکه‌ای تحلیل شده است. پژوهش حاضر بر اساس ماهیت، اکتشافی و بر مبنای روش، توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل 122 نفر از کارشناسان و مدیران شهری و روستایی سکونتگاه‌های دهستان زبرخان است که از میان آن‌ها به صورت تصادفی تعداد 74 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده‌ها و اطلاعات اولیه مورد نیاز با استفاده از روش میدانی، فن پرسشگری و با ابزار پرسشنامه جمع‌آوری شده است. داده‌های ثانویه نیز با مراجعه به سازمان‌ها و نهادهای متولی به دست آمده است. سپس داده‌ها و اطلاعات در چارچوب پارادایم شبکه‌ای و با فن تحلیل شبکه و از طریق نرم افزارNodeXL تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان داد که عدم توزیع مناسب خدمات و امکانات و نبود تعادل فضایی سبب‌ساز افزایش جا به جایی و حرکت بین سکونتگاه‌های انسانی در سطح دهستان شده است. از این‌رو سه سکونتگاه قدمگاه، باغشن و درود با رتبه‌های اول تا سوم به مکان‌های اصلی تردد درون ناحیه‌ای تبدیل شده‌اند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل جریان‌ها بیانگر آن است که الگوی جریان‌ها به صورت روابط یکسویه است و پیوندهای مکمل، دوسویه و هم‌افزا شکل نگرفته است. این الگو مطابق با نظریه قطب رشد است و هنوز با الگوی شبکه منطقه‌ای فاصله زیادی دارد.
