جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محبوبه ناصری؛ فاطمه رستگاری پور
چکیده
پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر به‌طور ملموسی افزایش یافته به‌طوری که حجم زیادی از باغ‌های پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیده‌اند. اقلیم به‌عنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب می‌شود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفته‌ترین مدل‌ها برای پیش‌بینی دامنه پراکنش گونه‌های ...
بیشتر
پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر به‌طور ملموسی افزایش یافته به‌طوری که حجم زیادی از باغ‌های پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیده‌اند. اقلیم به‌عنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب می‌شود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفته‌ترین مدل‌ها برای پیش‌بینی دامنه پراکنش گونه‌های گیاهی است. در این پژوهش از اطلاعات منابع علمی، فاکتورهای رشدی (دمای پایه، حداقل و حداکثر بهینه و درجه روز رشد)، نیاز سرمایی و شاخص‌های تنش (سرما، خشکی و رطوبت) استخراج شده و سپس، با ورود اطلاعات به نرم‌افزار کلایمکس، نقشه پراکنش پسته ایران و جهان در روستاهای ایران و جهان در شرایط کنونی و تغییر اقلیم تا سال 2080 به-دست آمد. بر اساس نتایج حاصل، پسته پتانسیل کشت در روستاهای بخش‌هایی مانند ایران، بخشی از شرق چین، آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، قسمت‌هایی از جنوب غربی روسیه، اوکراین، ترکیه وایالات متحده آمریکا را دارد. بر اساس نقشه‌های حاصل از کلایمکس پیش‌بینی شد با تغییر اقلیم بخش‌هایی از چین، ترکیه، آمریکا و قسمت‌های اروپای شرقی، مستعد کشت پسته خواهند شد. بر طبق نتایج نقشه‌های حاصل از کلایمکس، تغییر اقلیم باعث محدودیت گسترش پسته در قسمت‌های جنوبی استان خراسان جنوبی و کرمان خواهد شد و از سویی دیگر روستاهای جنوبی، روستاهای غربی و شمال غرب ایران مستعد گسترش این محصول خواهند شد. با توجه به ارزش اقتصادی پسته، کشت این گیاه در مناطق روستایی ایران رو به افزایش است، تحقیق حاضر تناسب اقلیمی مناطق مختلف روستایی کشور را با نیازهای زیستی پسته بررسی کرده و نقاط مستعد کشت آن در شرایط کنونی و تغییر اقلیم برای کشاورزان، کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی مشخص می کند.
ترویج و آموزش کشاورزی
عباس عباسیان؛ محبوبه ناصری؛ محمد رضا عباسپور
چکیده
در سال‌های اخیر توسعه کشت کلزا به دلیل خصوصیات مطلوب و نیاز به خودکفایی روغن مورد توجه سیاست‌گزاران بخش کشاورزی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و تحلیل کشت و عملکرد کلزا در بخش کدکن تربت‌حیدریه انجام شد. بدین منظور داده‌های سطوح برداشت، تعداد بهره‌برداران و عملکرد‌های کلزا طی چهار سال از سال زراعی 1395-1394 تا 1398-1397 مورد ...
بیشتر
در سال‌های اخیر توسعه کشت کلزا به دلیل خصوصیات مطلوب و نیاز به خودکفایی روغن مورد توجه سیاست‌گزاران بخش کشاورزی قرار گرفته است. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و تحلیل کشت و عملکرد کلزا در بخش کدکن تربت‌حیدریه انجام شد. بدین منظور داده‌های سطوح برداشت، تعداد بهره‌برداران و عملکرد‌های کلزا طی چهار سال از سال زراعی 1395-1394 تا 1398-1397 مورد بررسی قرار گرفت. سطح برداشت در سال‌های 1395، 1396، 1397 و 1398 به ترتیب 3/20، 3/28، 26 و 15/22 هکتار بود. همچنین میانگین وزنی عملکرد مزارع کلزا بخش کدکن در طی سال‌های مذکور به ترتیب 5/2، 4/3، 8/3 و 4 تن در هکتار بود. همبستگی داده‌های سطح برداشت و عملکرد 28 مزرعه کلزای بخش کدکن تربت حیدریه با دو مدل خطی و سیگموئیدی 3-پارامتری برازش داده شد. مدل سیگموئیدی 3-پارامتری به دلیل ضریب همبستگی بیشتر (**65/0 (R= و مجذور میانگین مربعات خطای (85/0RMSE=) پایین‌تر از دقت بالاتری نسبت به مدل خطی برخوردار بود. بر اساس مدل سیگموئیدی هر چه کلزاکار از سطح کشت بیشتری برخوردار باشد، عملکرد افزایش یافته و سپس روند ثابتی خواهد داشت. میزان تولید 15 کلزاکار بخش کدکن در طی چهار سال 335 تن بود. در سال‌های 1395، 1396 و 1397 عملکرد کلزا روند افزایشی داشت، که به دلیل افزایش دانش و مهارت کلزاکاران، استفاده از روش‌های نوین آبیاری (مانند آبیاری تیپ)، استفاده از دستگاه ریزدانه‌کار و تغذیه مناسب گیاهی بوده است. جهت توسعه کشت کلزا در بین کشاورزان بخش کدکن برنامه‌هایی مانند افزایش قیمت خرید تضمینی، تامین به موقع بذر، افزایش سیاست‌های تشویقی، توسعه دستگاه‌های کارنده کلزا مانند ریزدانه‌کارها، تجهیز کمباین‌ها به هد مخصوص برداشت کلزا، توسعه آبیاری تیپ و سایر روش‌های نوین آبیاری، توسعه کشت نشائی کلزا، توسعه طرح‌های یکجا کشتی، ایجاد مراکز خرید و جمع آوری کلزا از کشاورزان، توسعه برنامه‌های آموزشی ترویجی کلزا تعداد و زمان آبیاری‌ها و زمان برداشت پیشنهاد می‌شود. همچنین توصیه می‌شود مدیران بخش کشاورزی و مروجان پهنه-های تولیدی برای کاهش هزینه‌ها و دست‌یابی به بازده اقتصادی و عملکرد بیشتر، کشاورزان عمده مالک را جهت توسعه کشت کلزا ترغیب کنند.
