جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
محبوبه ناصری؛ فاطمه رستگاری پور
چکیده
پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر بهطور ملموسی افزایش یافته بهطوری که حجم زیادی از باغهای پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیدهاند. اقلیم بهعنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب میشود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفتهترین مدلها برای پیشبینی دامنه پراکنش گونههای ...
بیشتر
پسته یکی از محصولات مهم اقتصادی ایران و جهان است. سرعت تغییرات اقلیمی طی یک دهه اخیر بهطور ملموسی افزایش یافته بهطوری که حجم زیادی از باغهای پسته ایران از این تغییرات جوی خسارت دیدهاند. اقلیم بهعنوان محدودیت اصلی در گسترش گیاهان محسوب میشود. در همین ارتباط کلایمکس یکی از پیشرفتهترین مدلها برای پیشبینی دامنه پراکنش گونههای گیاهی است. در این پژوهش از اطلاعات منابع علمی، فاکتورهای رشدی (دمای پایه، حداقل و حداکثر بهینه و درجه روز رشد)، نیاز سرمایی و شاخصهای تنش (سرما، خشکی و رطوبت) استخراج شده و سپس، با ورود اطلاعات به نرمافزار کلایمکس، نقشه پراکنش پسته ایران و جهان در روستاهای ایران و جهان در شرایط کنونی و تغییر اقلیم تا سال 2080 به-دست آمد. بر اساس نتایج حاصل، پسته پتانسیل کشت در روستاهای بخشهایی مانند ایران، بخشی از شرق چین، آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، قسمتهایی از جنوب غربی روسیه، اوکراین، ترکیه وایالات متحده آمریکا را دارد. بر اساس نقشههای حاصل از کلایمکس پیشبینی شد با تغییر اقلیم بخشهایی از چین، ترکیه، آمریکا و قسمتهای اروپای شرقی، مستعد کشت پسته خواهند شد. بر طبق نتایج نقشههای حاصل از کلایمکس، تغییر اقلیم باعث محدودیت گسترش پسته در قسمتهای جنوبی استان خراسان جنوبی و کرمان خواهد شد و از سویی دیگر روستاهای جنوبی، روستاهای غربی و شمال غرب ایران مستعد گسترش این محصول خواهند شد. با توجه به ارزش اقتصادی پسته، کشت این گیاه در مناطق روستایی ایران رو به افزایش است، تحقیق حاضر تناسب اقلیمی مناطق مختلف روستایی کشور را با نیازهای زیستی پسته بررسی کرده و نقاط مستعد کشت آن در شرایط کنونی و تغییر اقلیم برای کشاورزان، کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی مشخص می کند.
اقتصاد کشاورزی
فاطمه رستگاری پور؛ بهاره رضازاده
چکیده
حفظ جان انسانها در کنار فراهم آوردن سهولت در رفت و آمد یکی از اهداف مهم فرآیندهای مهندسی در امر ترافیک است. عابرین پیاده از مهمترین ارکان ترافیکی هستند، لذا وسائل نقلیه و عابرین پیاده اصلیترین اهداف برای سیاستگذاری درحوزه ترافیک محسوب میشوند. هدف اساسی از انجام این پژوهش تحلیل عوامل اثرگذار برعدم تمایل گروههای مختلف روستاییان ...
بیشتر
حفظ جان انسانها در کنار فراهم آوردن سهولت در رفت و آمد یکی از اهداف مهم فرآیندهای مهندسی در امر ترافیک است. عابرین پیاده از مهمترین ارکان ترافیکی هستند، لذا وسائل نقلیه و عابرین پیاده اصلیترین اهداف برای سیاستگذاری درحوزه ترافیک محسوب میشوند. هدف اساسی از انجام این پژوهش تحلیل عوامل اثرگذار برعدم تمایل گروههای مختلف روستاییان به استفاده از پلهای عابرپیاده است. این تحقیق از نظر ماهیت و هدف کاربردی است و روش تحقیق آن تحلیلی- توصیفی است. جمعآوری دادهها به روش پیمایش میدانی و مصاحبه حضوری با 380 نفر در سال 1398 با کاربرد روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده انجام گرفت. ابزار سنجش آن به صورت پرسشنامهای میباشد. در این پژوهش جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار آماری Eviews و مدل لاجیت استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که از مهمترین عواملی که بر عدم تمایل روستاییان به استفاده از پلهوایی در بخش افراد دارای تحصیلات دانشگاهی مؤثر است ارتفاع پلهها، ترس از ارتفاع، جریمه یا تشویق، تمایل به ایجاد پله برقی و ایجاد معبر وسط خیابان میباشد. در بخش استفادهکنندگان عمومی جنس و تعداد پلهها، عدم آگاهی افراد و تماسل به احداث زیرگذر بر عدم استفاده از پل هوایی عابر پیاده مؤثر است. این عوامل در بخش دانشآموزان شامل شیب و ارتفاع پلهها، جریمه یا تشویق، تمایل به ایجاد پله برقی و اتلاف وقت میباشد. در این راستا استانداردشدن ارتفاع و شیب پلهها و ایجاد مانع وسط خیابان باعث میشود عموم روستاییان تمایل بیشتری برای استفاده از پلهوایی از خود نشان دهند.
اقتصاد کشاورزی
فاطمه رستگاری پور؛ فاطمه مساحی؛ عزیزالله اربابی
چکیده
تغییر هزینه مصرفی خانوار در ایران یکی از مهمترین موضوعاتی است که از تغییرات اجتماعی و اقتصادی تأثیر پذیرفته است. توجه به مسئله تخصیص منابع محدود کشور و مدیریت جمعیتی الگوی مصرف خانوارهای کشور سبب شده تا بررسی تغییرات مصرف و عوامل مؤثر بر آن از اهمیت بالایی برخوردار باشد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تأثیر پویایی جمعیت و میزان ...
بیشتر
تغییر هزینه مصرفی خانوار در ایران یکی از مهمترین موضوعاتی است که از تغییرات اجتماعی و اقتصادی تأثیر پذیرفته است. توجه به مسئله تخصیص منابع محدود کشور و مدیریت جمعیتی الگوی مصرف خانوارهای کشور سبب شده تا بررسی تغییرات مصرف و عوامل مؤثر بر آن از اهمیت بالایی برخوردار باشد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تأثیر پویایی جمعیت و میزان تأثیرات عوامل اقتصادی بر تغییرات مصرف خانوارهای روستایی و شهری میباشد. بهمنظور نیل به اهداف این مطالعه از روش پانل دیتا با تکیه بر اطلاعات درآمد و هزینه و مصرف خانوار طی دوره 1395-1385 استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد متغیرهای بیکاری و تحصیلات رابطه معکوس با مصرف خانوار دارند بطوریکه با افزایش یک درصد در این متغیرها، مصرف خانوار به میزان 36/5 و 57/9 درصد کاهش مییابد. همچنین متغیرهای جمعیت، درآمد و هزینه کل با مصرف خانوار رابطه مثبت دارند بطوریکه با افزایش یک درصد در این متغیرها، میزان مصرف به ترتیب به میزان 6/8 ، 06/0 و 05/0 درصد افزایش مییابد. با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد میشود سیاستگذاریهای مناسب توسط دولت در جهت افزایش اشتغال و افزایش درآمد خانوارها صورت پذیرد.
اقتصاد کشاورزی
فاطمه رستگاری پور؛ امیر سالاری؛ فاطمه عزیززاده
چکیده
بحرانی بودن وضعیت منابع آبی مناطق خشک و نیمهخشک ایران ازجمله استان خراسانرضوی، روند توسعه پایدار این مناطق را با چالش جدی مواجه نموده است. اتکای بیش از اندازه کشاورزی این مناطق به منابع آب زیرزمینی، لزوم توجه به مسائل مدیریت بهینه منابع آب و برنامهریزی دقیق و اصلاح الگوی مصرف آب به منظور افزایش بهرهوری آب آبیاری را دوچندان ...
بیشتر
بحرانی بودن وضعیت منابع آبی مناطق خشک و نیمهخشک ایران ازجمله استان خراسانرضوی، روند توسعه پایدار این مناطق را با چالش جدی مواجه نموده است. اتکای بیش از اندازه کشاورزی این مناطق به منابع آب زیرزمینی، لزوم توجه به مسائل مدیریت بهینه منابع آب و برنامهریزی دقیق و اصلاح الگوی مصرف آب به منظور افزایش بهرهوری آب آبیاری را دوچندان نموده است. در این تحقیق با هدف تعیین شاخص آب مجازی چغندرقند از آمار و اطلاعات طولانیمدت اقلیمی، سطح زیر کشت و میزان تولید محصول چغندرقند، میزان تخصیص منابع آب، آمار صادرات و واردات چغندرقند و روشهای آبیاری مورد استفاده و راندمانهای آبیاری منطقه شهرستان تربتحیدریه طی دوره زمانی سالهای ۱۳۹۸-۱۳۹۰ استفاده گردید. نتایج نشان داد میزان آب مجازی چغندرقند در حالت عادی 2/1 مترمکعب بر کیلوگرم و با احتساب راندمان 35 درصد، 4/3 مترمکعب بر کیلوگرم بوده و بطور پیوسته بر میزان کل آب مجازی ناشی از صادرات طی سالهای مورد مطالعه افزوده میشود. نرخ افزایش سالانه آب مجازی طی دوره ۱۳۹۸-۱۳۹۰ برابر با ۴۴/۱۳۵۶۹۲ مترمکعب بدست آمد. طی این دوره ۸ ساله، حجم کل آب استفاده شده برای تولید چغندرقند در داخل و خارج منطقه همواره در حال افزایش بوده و ردپای اکولوژیک آب داخلی بیشتر از ردپای اکولوژیک آب خارجی محاسبه گردید. نرخ رشدهای سالانه رد پای اکولوژیک آب داخلی، خارجی و کل طی این دوره ۸ ساله بهترتیب برابر با ۲۵/172938، ۳۸/۱۴۹۸۸۵ و ۵/322823 مترمکعب بدست آمد. ردپای آب سبز در تولید چغندرقند 265 میلیون متر مکعب در سال یعنی حدود 14/0 کل ردپای آب محاسبه شده میباشد. پایین بودن ردپای آب سبز این منطقه نشاندهنده نقش کمتر نزولات جوی در تولید و وابستگی شدید تولید به منابع آبی زیرزمینی میباشد. ردپای آب سفید در تولید چغندرقند منطقه مورد مطالعه، 950 میلیون مترمکعب در سال معادل 52 درصد کل ردپای آب بدست آمد، این آمار بالا نشاندهنده زیاد بودن میزان تلفات آبی و پایین بودن راندمان آبیاری در سیستمهای آبیاری منطقه تربتحیدریه میباشد. همچنین سهم بالاتر ردپای آبی نسبت به ردپای سبز نشان دهنده بهره-مندی کمتر از منبع باران و بالا بودن سهم تبخیر و تعرق میباشد.
توسعه روستایی
فاطمه رستگاری پور؛ محدثه توکلی
چکیده
فرآیند خصوصیسازی به عنوان رویکردی برای دستیابی تدریجی به مکانیسم بازار است که طی آن، کشورهایی با دولتهای مداخلهگر، بخشی از مالکیتهای دولتی و عمومی را به افراد و بخش خصوصی انتقال میدهند. در این مطالعه عوامل مؤثر بر انگیزه افراد به خصوصیسازی شرکتهای تعاونی روستایی و تفسیر زیر عوامل آنها با کاربرد الگوی لاجیت بررسی شد. ...
بیشتر
فرآیند خصوصیسازی به عنوان رویکردی برای دستیابی تدریجی به مکانیسم بازار است که طی آن، کشورهایی با دولتهای مداخلهگر، بخشی از مالکیتهای دولتی و عمومی را به افراد و بخش خصوصی انتقال میدهند. در این مطالعه عوامل مؤثر بر انگیزه افراد به خصوصیسازی شرکتهای تعاونی روستایی و تفسیر زیر عوامل آنها با کاربرد الگوی لاجیت بررسی شد. آمار و اطلاعات موردنیاز مطالعه از طریق جمعآوری 250 پرسشنامه با فرمول کوکران و مصاحبه حضوری با شاغلین و فارغالتحصیلان بخش کشاورزی در شهرستان تربتحیدریه در سال 1398 با کاربرد روش تصادفی طبقهبندی شده جمعآوری گردید. نتایج نشان داد از دیدگاه شاغلین بخش دولتی، ایجاد روحیه رقابتپذیری و افزایش آموزش کاربردی، از دیدگاه شاغلین بخش خصوصی افزایش آموزش کاربردی، بهبود شیوه رهبری و افزایش انگیزه در کارکنان و از دیدگاه فارغالتحصیلان کشاورزی ایجاد روحیه رقابتپذیری، افزایش خلاقیت و آموزش کاربردی اثر معنیداری بر انگیزه افراد به خصوصیسازی شرکتها دارد. همچنین در مورد بررسی عوامل مؤثر بر آموزش کاربردی از دیدگاه شاغلین بخش دولتی و خصوصی، انگیزه و آمادگی یادگیرنده، کارآمدی و اثربخشی دورهها و نظم و مقررات دورهها اثر مثبت و معنیداری دارند. با توجه به اهمیت نقش آموزش کاربردی در ایجاد انگیزه جهت خصوصیسازی شرکتهای تعاونی روستایی پیشنهاد میگردد با ایجاد مشوقهایی انگیزه و آمادگی لازم جهت یادگیری در کارکنان ایجاد شده و دورههای آموزشی خصوصیسازی با کیفیت و نظم برای کارمندان شرکتهای تعاونی برگزار گردد.
اقتصاد کشاورزی
فاطمه رستگاری پور؛ تینا مرتضوی نیا
چکیده
در این پژوهش میزان مصرف انرژی و کارایی آن برای تولید انار در مناطقی از شهرستان مهولات استان خراسانرضوی با رویکرد تحلیل پوششی دادهها بررسی گردید. اطلاعات موردنیاز مطالعه از طریق تکمیل 80 پرسشنامه بین کشاورزان باغات انار در سال 2017 تکمیل گردید. با توجه به داده-های گردآوری شده از مطالعه میدانی در خصوص نحوه انجام عملیات زراعی در ...
بیشتر
در این پژوهش میزان مصرف انرژی و کارایی آن برای تولید انار در مناطقی از شهرستان مهولات استان خراسانرضوی با رویکرد تحلیل پوششی دادهها بررسی گردید. اطلاعات موردنیاز مطالعه از طریق تکمیل 80 پرسشنامه بین کشاورزان باغات انار در سال 2017 تکمیل گردید. با توجه به داده-های گردآوری شده از مطالعه میدانی در خصوص نحوه انجام عملیات زراعی در مورد این محصول، مقادیر انرژیهای نهاده و ستاده محاسبه و کارایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که انرژی دو نهادهی سوخت و کود ازته به ترتیب با 15/44 و 64/29 درصد، پرمصرفترین نهادههای انرژی در تولید بودند. متوسط تولید محصول انار در روستای دوغآباد 75/7043 کیلوگرم بر هکتار و کل انرژی مصرفی در باغهای انار آن 13383 مگاژول بر هکتار محاسبه شد. نتایج نشان داد که با کاهش مصرف کود شیمیایی و افزایش استفاده از ماشین آلات در باغات انار میزان میانگین کارایی افزایش مییابد. لذا پیشنهاد میشود که از کودهای شیمیایی در باغات انار کمتر استفاده شود. همچنین افزایش کاربرد ماشینهای کشاورزی جهت صرفهجویی در وقت و افزایش کارایی پیشنهاد میگردد.
ترویج و آموزش کشاورزی
فاطمه رستگاری پور؛ مریم علوی؛ علیرضا کرباسی
چکیده
با توجه به اهمیت مدیریت واحد های زراعی، اتخاذ سیاستهایی مبتنی بر الگوی کشت همراه با الویتبندی اهداف واحدهای کشاورزی اهمیت می یابد و انتخاب روشی که بتواند اهداف متعدد مدیران (هر چند که این اهداف با هم در تضاد باشند) را در یک مدل گنجانده و مدیر را به سمت اهداف بهینه هدایت نماید مهم و ضروری به نظر می رسد. لذا، در این مطالعه به تعیین الگوی ...
بیشتر
با توجه به اهمیت مدیریت واحد های زراعی، اتخاذ سیاستهایی مبتنی بر الگوی کشت همراه با الویتبندی اهداف واحدهای کشاورزی اهمیت می یابد و انتخاب روشی که بتواند اهداف متعدد مدیران (هر چند که این اهداف با هم در تضاد باشند) را در یک مدل گنجانده و مدیر را به سمت اهداف بهینه هدایت نماید مهم و ضروری به نظر می رسد. لذا، در این مطالعه به تعیین الگوی بهینه کشت با کاربرد روش برنامهریزی خطی (تک هدفه) و برنامه ریزی چیبیشف (چند هدفه) پرداخته میشود اطلاعات مورد نیاز مطالعه از طریق تکمیل 188 پرسشنامه از کشاوررزان توابع تربت حیدریه با روش نمونه گیری خوشهای دو مرحلهای، طبقه بندی شده برای سال 1394به دست آمد. نتایج مطالعه نشانداد میزان سطح زیر کشت محصول گندم نسبت به سطح اولیه افزایش یافته است و محصول یونجه کاهش یافته است. محصول جو در مزارع کوچک و متوسط مقیاس بدون تغییر و در مزارع بزرگ نسبت به سطح اولیه افزایش یافته است و چغندرقند در مزارع کوچک مقیاس افزایش و در مزارع متوسط و بزرگ مقیاس بدون تغییر است یعنی از الگو حذف میشود. همچنین محصول پنبه در مزراع کوچک بدون تغییر و مزارع متوسط و بزرگ مقیاس نسبت به سطح اولیه کاهش یافته است