جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
لیلا سلطانی؛ علی اکبر تقیلو
چکیده
رشد جمعیت، تغییرات تکنولوژی اطلاعات، تغییرات اقلیمی، تغییرات کمی و کیفی آب و تحولات اقتصادی قرن 21 اقتصاد روستاها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. مدیریت اقتصاد روستایی در برابر این تحولات و شوکها مستلزم شناخت ظرفیت پویایی بخشهای تشکیل دهنده آن است. این تحقیق در سال 1398 با هدف این تحقیق ارزیابی ظرفیت پایداری اقتصاد روستاهای بخش مرکزی ...
بیشتر
رشد جمعیت، تغییرات تکنولوژی اطلاعات، تغییرات اقلیمی، تغییرات کمی و کیفی آب و تحولات اقتصادی قرن 21 اقتصاد روستاها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. مدیریت اقتصاد روستایی در برابر این تحولات و شوکها مستلزم شناخت ظرفیت پویایی بخشهای تشکیل دهنده آن است. این تحقیق در سال 1398 با هدف این تحقیق ارزیابی ظرفیت پایداری اقتصاد روستاهای بخش مرکزی ارومیه انجام شده است. روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق 9305 خانوار بوده که از آن 385 نفر به عنوان نمونه از طریق فرمول کوکران انتخاب گردید. روش نمونه گیری نیز بصورت تصادفی ساده انجام شده است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بر اساس متغیرهای(اقتصاد کشاورزی، خدمات و صنعت) در قالب طیف لیکرت بوده است. نتایج نشان می دهد که؛ فعالیتهایی در بخش خدمات و صنعت در پویایی اقتصاد روستایی نقش داشتهاند که به نوعی وابسته به کشاورزی بودهاند. گردشگری و طبیعت گردی در بخش خدمات، صنایع دستی و چرم و مبلمان در بخش صنعت به شدت به فعالیتهای کشاورزی و دامی وابسته است که از نظر مردم موجب پویایی اقتصاد روستا می شود. در این فعالیتها بخش تولید، هزینه و تنوع تولید سهم بزرگی در پایداری اقتصاد روستا به خود اختصاص داده است که در صورت توجه به آنها پایداری اقتصاد روستا در منطقه تضمین می یابد.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
مرضیه شهریاری؛ حسین کوراوند
چکیده
گردشگری به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان از منابع مهم رونق اقتصادی در اشتغال زایی، کسب درآمد های ارزی، کاهش فقر و افزایش تبادل و تعامل اجتماعی محسوب می شود. بنابراین هدف از انجام این تحقیق پژوهش برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری و نقش آن در توسعه روستایی است که در روستای زراس شهرستان ایذه در سال 1396 انجام شده است. جامعه آماری پژوهش ...
بیشتر
گردشگری به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان از منابع مهم رونق اقتصادی در اشتغال زایی، کسب درآمد های ارزی، کاهش فقر و افزایش تبادل و تعامل اجتماعی محسوب می شود. بنابراین هدف از انجام این تحقیق پژوهش برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری و نقش آن در توسعه روستایی است که در روستای زراس شهرستان ایذه در سال 1396 انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را شامل سه گروه تشکیل می دهد که با استفاده از روش نمونه نمونهگیری کوکران برای سرپرست خانوارها، تعداد 200 نفر و برای گردشگران 120 نفر و 20 نفر از مسئولان به عنوان نمونه انتخاب شده است. می باشد که تحقیق حاضر با استفاده از روش مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها به شیوه تحلیل SWOT به ارائه استراتژی و راهبردهایی جهت توسعه گردشگری روستایی زراس پرداخته و نتایج پژوهش گویای این امر است که در برنامه ریزی گردشگری شهرستان ایذه (روستای زراس ) در اولویت اول راهبردهای رقابتی/ تهاجمی ( so) و بعد آن راهبرد بازنگری (wt) قرار می گیرد. در واقع راهبرد های رقابتی تهاجمی نشان میدهد که با تاکید بر آداب و رسوم و فرهنگ محلی بومی، افزایش امکانات قایق سواری و امنیت گردشگران با افزایش توجه دولت در این زمینه موجب انگیزش برای مسافرت و جذب بخش خصوصی میشود و برای تحقق اهداف با بهره بهرهگیری از این راهبردها، تقویت و افزایش امکانات و خدمات در کنار جاذبهها و منابع گردشگری با هدف جلب رضایت بیشتر گردشگر و ایجاد اشتغال و درآمد پیشنهاد میشود و آستانه آسیب پذیری این منطقه روستایی به علت پتانسیل گردشگری بسیار بالا بوده و نیازمند بازنگـری جدی و ارائه سیاسـتگذاریهای مناسب در جهت رفع محدودیتها و موانع موجود مـی میباشد.
توسعه روستایی
جاسم گلابی فر؛ علی اکبر براتی؛ خلیل کلانتری
چکیده
دسترسی به غذا یکی از مهمترین اجزای امنیت غذایی است که نقش مهمی در تحقق امنیت غذایی هر جامعهای دارد. دسترسی به غذا دارای سه مؤلفه اصلی شامل دسترسی فیزیکی، اقتصادی و تداوم دسترسی است. مطالعه حاضر به بررسی وضعیت دسترسی خانوارهای روستایی به غذا در دهستان شاوور پرداخته است. جامعه آماری تحقیق را کلیه خانوارهای روستایی این دهستان تشکیل ...
بیشتر
دسترسی به غذا یکی از مهمترین اجزای امنیت غذایی است که نقش مهمی در تحقق امنیت غذایی هر جامعهای دارد. دسترسی به غذا دارای سه مؤلفه اصلی شامل دسترسی فیزیکی، اقتصادی و تداوم دسترسی است. مطالعه حاضر به بررسی وضعیت دسترسی خانوارهای روستایی به غذا در دهستان شاوور پرداخته است. جامعه آماری تحقیق را کلیه خانوارهای روستایی این دهستان تشکیل دادهاند (2624(N=. حجم نمونه مورد مطالعه 300 خانوار تعیین شد که بر اساس روش نمونهگیری طبقهای با انتساب متناسب گزینش شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته بود. برای سنجش سطح دسترسی به غذا در سطح جامعه مورد مطالعه، با الهام از روش تعیین شاخص فقر چند بعدی سازمان ملل، یک شاخص استاندارد طراحی شد که قادر بود وضعیت دسترسی خانوارهای روستایی به غذا را به صورت یک نمره استاندارد بین صفر تا یک ارزیابی نماید. این مسئله نوآوری روششناسی تحقیق حاضر بود. یافتههای حاصل از تحقیق نشان داد که تنها 23 درصد از خانوارهای روستایی دهستان شاوور از دسترسی مطلوب به غذا برخوردار هستند. در میان مؤلفههای دسترسی به غذا مؤلفه دسترسی اقتصادی و تداوم دسترسی از وضعیت نامطلوبتری برخوردار است. ناتوانی منابع و مراکز تأمین اقلام غذایی در سطح روستا، عدم خودتولیدی خانوارهای روستایی به دلیل غلبه فرهنگ مصرفی شهری و نوسانات شدید قیمت اقلام غذایی از مهمترین علل کاهش سطح دسترسی به غذا هستند. بر همین اساس پیشنهاد میگردد از طریق توسعه زیرساختهای اطلاعاتی، ارتباطی و حمل و نقل زمینه دسترسی بهتر و بیشتر جامعه روستایی به اقلام غذایی فراهم شده و همچنین با ترویج فرهنگ خود تولیدی و پسانداز خانوارهای روستایی زمینه بهبود تابآوری آنها در مقابل نوسانات قیمت بیش از پیش فراهم گردد.
توسعه روستایی
فاطمه کاظمیه؛ اسماء عیدی؛ صادق اسمعیلی
چکیده
تشکیل و گسترش شرکت های تعاونی روستایی یکی از مهم ترین سیاست ها و راهبردهای توسعه ی بخش کشاورزی و جامعه ی روستایی ایران در نیم قرن اخیر به شمار می رود. لذا با توجه به نقشی که شرکت های تعاونی روستایی در این راستا می توانند داشته باشند تحقیق حاضر با هدف شناسایی موانع توسعه شرکت های تعاونی روستایی در شهرستان ارومیه انجام گرفت. این تحقیق ...
بیشتر
تشکیل و گسترش شرکت های تعاونی روستایی یکی از مهم ترین سیاست ها و راهبردهای توسعه ی بخش کشاورزی و جامعه ی روستایی ایران در نیم قرن اخیر به شمار می رود. لذا با توجه به نقشی که شرکت های تعاونی روستایی در این راستا می توانند داشته باشند تحقیق حاضر با هدف شناسایی موانع توسعه شرکت های تعاونی روستایی در شهرستان ارومیه انجام گرفت. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش شناسی تحلیلی- اکتشافی می باشد و رویکردی کیفی -کمی دارد. جامعه آماری مشتمل بر دو گروه بود. گروه اول صاحب نظران و متخصصان در امور تعاونی روستایی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند با 15 نفر انجام شد. گروه دوم مدیران و اعضای هیئت مدیره شرکتهای تعاونی روستایی شهرستان ارومیه در سال 1400 به تعداد 120 نفر بودند که با توجه به محدود بودن جامعه آماری از روش سرشماری برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی انجام یافت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی و به کمک نرم افزار spss22انجام شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که موانع توسعه شرکت های تعاونی روستایی شهرستان ارومیه در قالب هفت عامل فرهنگی- اجتماعی، ویژگی های ساختاری، اقتصادی، مدیریتی، سیاستی، سازمانی- حمایتی و خدماتی طبقهبندی شدند و عامل اول با نام فرهنگی- اجتماعی و با تبیین 11.41درصد از تغییرات واریانس به عنوان مهم ترین عامل معرفی شد که پایین بودن دانش حرفه ای اعضای تعاونی، اختلافات میزان اعضا و ارکان تعاونی، پایین بودن روحیه مسئولیت پذیری در بین اعضای تعاونی از جمله متغیرهای واقع شده در این عامل بودند. براساس نتایج به دست آمده، مشکلاتی که در هفت عامل خلاصه شده اند حدود 62 درصد تغییرات واریانس کل را تبیین می کردند. باتوجه به نتایج حاصل از پژوهش پیشنهاد می شود ارتقاء آگاهی اعضاء از طریق برگزاری کارگاه های توانمندسازی در رابطه با ماهیت و کارکرد تعاونی ها، برنامه ریزی اصولی و واقع بینانه براساس نیازهای تعاونی و رفع مشکلات مرتبط با نظام بانکی در اولویت برنامه های مرتبط با توسعه تعاونی های روستایی در شهرستان ارومیه قرار گیرد.
ترویج و آموزش کشاورزی
زینب مهمدی کربلایی؛ مسعود برادران؛ بهمن خسروی پور؛ منصور غنیان
چکیده
بهبود وضعیت کشاورزی و محیط زیست و حتی سایر بخشها نیازمند اصول پدافند غیرعامل است که میتواند کمکی مؤثر، جهت تکمیل زنجیرهی دفاعی در بخش کشاورزی باشد. جامعه آماری این پژوهش متشکل از زنان روستایی در دو روستای صلیعه و تلبومه در بخش مرکزی شهرستان باوی استان خوزستان بود. حجم جامعه برابر 736 نفر بود که با استفاده از جدول کرجسی و ...
بیشتر
بهبود وضعیت کشاورزی و محیط زیست و حتی سایر بخشها نیازمند اصول پدافند غیرعامل است که میتواند کمکی مؤثر، جهت تکمیل زنجیرهی دفاعی در بخش کشاورزی باشد. جامعه آماری این پژوهش متشکل از زنان روستایی در دو روستای صلیعه و تلبومه در بخش مرکزی شهرستان باوی استان خوزستان بود. حجم جامعه برابر 736 نفر بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 250 به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمعآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامهای بود که اعتبار آن با استفاده از نظر اعضای هیأت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان مورد تأیید قرار گرفته بود. در بخش آمار توصیفی از میانگین رتبهای و ضریب تغییرات و در بخش آمار استنباطی از آزمونهای همبستگی، مقایسه میانگین F وکروسکالوالیس استفاده گردید. بر اساس نتایج حاصل از همبستگی، سن و تحصیلات زنان با بینش آنان در خصوص میزان اهمیت فعالیتهای پدافند غیرعامل کشاورزی رابطه معنیداری داشت.. نتایج بخشی از آزمون مقایسه میانگین مر بوط به بینش زنان در خصوص اهمیت پدافند غیرعامل کشاورزی در بین طبقات سنی و سطح تحصیلات نشان داد، زنان روستایی جوانتر و با تحصیلات بالاتر دارای بینشی وسیع و متفاوتی از فعالیتهای کشاورزی در چارچوب پدافند غیرعامل کشاورزی هستند.
شهریار نصابیان؛ ندا مؤذنی؛ هادی محمدی
چکیده
به منظور بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری محصولات ارگانیک بر درآمدزائی روستائیان استان گلستان، مقدار نهادههای مصرفی و تولیدی و هزینههای آنها، سود به دست آمده، سطح زیر کشت و مقدار انرژی به دست آمده در رابطه با 3 گیاه گندم، کلزا و گوجهفرنگی در کشور طی یک دوره 5 ساله 90-1385 برآورد شد. با استفاده از تابع هدف و محدودیت، سرانجام از روش تحلیل ...
بیشتر
به منظور بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری محصولات ارگانیک بر درآمدزائی روستائیان استان گلستان، مقدار نهادههای مصرفی و تولیدی و هزینههای آنها، سود به دست آمده، سطح زیر کشت و مقدار انرژی به دست آمده در رابطه با 3 گیاه گندم، کلزا و گوجهفرنگی در کشور طی یک دوره 5 ساله 90-1385 برآورد شد. با استفاده از تابع هدف و محدودیت، سرانجام از روش تحلیل پوشش دادهها (DEA) برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده گردید. کلیه مراحل برآورد الگوها با استفاده از نرمافزار DEAP انجام شد. باتوجه به نتایج این مطالعه، مصرف کود آلی و مصرف نهادههای بیولوژیک (در نتیجه صرف انرژی بیشتر نهادههای خاص ارگانیک) منجر به کاهش رشد بهرهوری محصولات ارگانیک شد. این نتایج به ترتیب در سطوح پنج و یک درصد معنیدار بودند. به دلیل نوع نهادههای مصرفی در محصولات غیرارگانیک، در نهادههای سوخت، کود نیتروژنه، فسفاته، سهم سموم حشرهکش و قارچکش، تولیدات غیرارگانیک مصرف بیشتری داشته و از این جهت میزان مصرف انرژی نهادههای مورد نظر بیش از تولیدات ارگانیک بود. در مورد نهادههای کود بیولوژیک و کنترل بیولوژیک نیز که تنها در تولیدات ارگانیک مورد مصرف قرار گرفتند، انرژی نهادهای در این قسمت بیش از انرژی نهادهای تولیدات غیرارگانیک بود. مزارع ارگانیک با میزان مصرف انرژی کمتر ورودی و نهادهای، به تولید انرژی بیشتر خروجی یا ستانده منجر شد. به این ترتیب بهرهوری در کنار صرفهجویی مصرف انرژی در مورد محصولات ارگانیک اتفاق افتاد که همین امر باعث می شود که میزان درآمد روستائیان افزایش یافته و بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.
ترویج و آموزش کشاورزی
سید علی عوض زاده؛ آیت اله کرمی
چکیده
بهکارگیری بیرویه نهادههای تولیدی بهمنظور افزایش عملکرد محصول طی دهههای اخیر درنتیجه تخریب محیطزیست از یک سوء و ضرورت استمرار تولید در راستای امنیت غذایی از سوی دیگر، اهمیت توجه به پایداری نظامهای بهرهبرداری را دوچندان کرده است. بر همین اساس هدف مطالعهی حاضر، تبیین پایداری نظامهای بهرهبرداری خرد دهقانی در مناطق ...
بیشتر
بهکارگیری بیرویه نهادههای تولیدی بهمنظور افزایش عملکرد محصول طی دهههای اخیر درنتیجه تخریب محیطزیست از یک سوء و ضرورت استمرار تولید در راستای امنیت غذایی از سوی دیگر، اهمیت توجه به پایداری نظامهای بهرهبرداری را دوچندان کرده است. بر همین اساس هدف مطالعهی حاضر، تبیین پایداری نظامهای بهرهبرداری خرد دهقانی در مناطق روستایی شهرستان بویراحمد بود. برای تعیین حجم نمونهی آماری، از طریق جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان از میان 33064 خانوار کشاورز ساکن در منطقهی موردمطالعه، حجم نمونه 380 نفر تعیین شد و به روش نمونهگیری تصادفی ساده نمونهها انتخاب گردید. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته بود. بهمنظور سنجش میزان پایداری از شاخص ترکیبی در ابعاد سهگانه اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی استفاده شد که وزن هر یک از شاخصها به روش آنتروپی تعیین گردید. یافتههای پژوهش نشان داد که کل نظام بهرهبرداری خرد دهقانی در مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان بویراحمد در وضعیت نیمه پایدار قرار دارد. افزون بر آن، نتایج نشان داد که وضعیت شاخصهای پژوهش در بعد اقتصادی ناپایدار است و شاخصهای بعد اکولوژیکی و اجتماعی در وضعیت نیمه پایداری قرار دارند. لذا تقویت بنیه اقتصادی بهرهبرداران میتواند بهعنوان یکی از رویکردهای اصلی جهت افزایش سطح پایداری کشاورزی موردتوجه قرار گیرد.
حمید سپهردوست؛ صابر زمانی شبخانه
چکیده
هدف از مطالعۀ حاضر، بررسی نقش فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی اقتصادی مناطق روستایی، تأثیر آن بر چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی و همچنین پاسخگویی به این مسئله است که آیا توسعۀ فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی توانسته است بر روی چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی تأثیر داشته باشد یا خیر. برای این منظور از دادههای ...
بیشتر
هدف از مطالعۀ حاضر، بررسی نقش فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی اقتصادی مناطق روستایی، تأثیر آن بر چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی و همچنین پاسخگویی به این مسئله است که آیا توسعۀ فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی توانسته است بر روی چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی تأثیر داشته باشد یا خیر. برای این منظور از دادههای آماری 30 استان کشور طی سالهای 1379 الی 1388 و الگوهای اقتصادسنجی و روش پانل دیتا استفادهشده است. نتایج این بررسی علاوه بر تأیید نظریۀ کوزنتس مبنی بر وجود رابطۀ U شکل وارون بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد، نشان داد که توسعۀ فنّاوری اطلاعات و ارتباطات عاملی مؤثر در توزیع مناسب درآمد و بهبود وضعیت عدالت اقتصادی در روستاهای کشور است. ضریب منفی و معنادار بهدستآمده برای متغیر تعداد کاربران رایانهای در بین خانوارهای روستایی (15/0-) نشان میدهد که رشد و توسعۀ فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در روستاهای کشور، عاملی برای بهبود وضعیت توزیع درآمد در آن است. همچنین برآورد مدل نشان داد که متغیرهای شهرنشینی و نرخ بیکاری اثر مثبت و معنیداری بر متغیر وابسته دارند. این بدان معنی است که با افزایش نرخ بیکاری، توزیع درآمد در روستاها طی دورۀ بررسی شده بدتر شده است. دلیل این امر نیز کاهش قدرت خرید برای جمعیت فعال و خانوارهای کمدرآمد در مناطق روستایی است.
محمد مولایی
چکیده
یکی از شاخصهای رفاه اقتصادی خانوارها، چگونگی ترکیب کالاهای مصرفی آنهاست. هدف از این مقاله، پاسخ به این سؤال است که آیا ترکیب کالاهای مصرفی خانوارهای روستایی ایران طی سالهای 91-1374 نسبت به دورة زمانی 73-1362 بهبودیافته یا بدتر شده است؟ به این منظور، با استفاده از اطلاعات مرکز آمار ایران در خصوص سهم هزینة شش گروه از کالاهای خوراکی ...
بیشتر
یکی از شاخصهای رفاه اقتصادی خانوارها، چگونگی ترکیب کالاهای مصرفی آنهاست. هدف از این مقاله، پاسخ به این سؤال است که آیا ترکیب کالاهای مصرفی خانوارهای روستایی ایران طی سالهای 91-1374 نسبت به دورة زمانی 73-1362 بهبودیافته یا بدتر شده است؟ به این منظور، با استفاده از اطلاعات مرکز آمار ایران در خصوص سهم هزینة شش گروه از کالاهای خوراکی و دخانی و هفت گروه از کالاهای غیرخوراکی در سبد خانوارهای روستایی، کشش درآمدی تقاضای کالاهای مربوط در دو مقطع زمانی فوق با روش دادههای تابلویی تخمین زده شد. نتیجههای تحقیق حاکی از آن است که طی دوره زمانی 91-1374، سهم و ضریب اهمیت کالاهای اساسی خوراکی در سبد مصرفی خانوارها کاهشیافته و سهم هزینة مسکن، بهداشت و درمان و حملونقل افزایشیافته است. علاوه بر آن، بیشتر کالاهای مهم و اساسی در سبد خانوارهای روستایی از حالت ضروری به لوکس درآمدهاند و این امر نیز ناشی از فشار اقتصادی و بدتر شدن وضعیت مصرف آنهاست.
ترویج و آموزش کشاورزی
کیومرث زرافشانی؛ شهناز امیریان
چکیده
در سالهای اخیر تغییرات آبوهوایی آبزیپروران را با چالشهای جبرانناپذیری مواجه ساخته است، اما آنچه مورد غفلت قرار گرفته است مطالعات آسیبپذیری آبزیپروران نسبت به مخاطرات آبوهوایی بوده است. لذا هدف از این مطالعه واکاوی آسیبپذیری آبزیپروران شهرستان قصرشیرین نسبت به تغییرات آبوهوایی است. دراین مطالعه کیفی آبزیپروران ...
بیشتر
در سالهای اخیر تغییرات آبوهوایی آبزیپروران را با چالشهای جبرانناپذیری مواجه ساخته است، اما آنچه مورد غفلت قرار گرفته است مطالعات آسیبپذیری آبزیپروران نسبت به مخاطرات آبوهوایی بوده است. لذا هدف از این مطالعه واکاوی آسیبپذیری آبزیپروران شهرستان قصرشیرین نسبت به تغییرات آبوهوایی است. دراین مطالعه کیفی آبزیپروران این شهرستان (46 نفر) از طریق سرشماری شرکت نمودند. مبنای جمعآوری دادهها رهیافت ارزیابی ریسک مبتنی بر مشارکت جامعه محلی بود، در این رهیافت آبزیپروران به بررسی آسیبپذیری و راهبردهای سازگاری در برابر تغییرات آبوهوایی خود پرداختند. بکارگیری تکنیکهایی همچون مصاحبه گروه متمرکز، تکنیک تقویم فصلی، نقشه مخاطرات، محاسبه امتیاز آسیبپذیری و نقشه ذهنی فرصت مشارکت بیشتر را برای آبزیپروران فراهم می ساخت. نتایج نشان داد آبزیپروران نسبت به تغییرات آبوهوایی شناخت کاملی دارند. کمآبی، افزایش دمای هوا و گردوغبار عمدهترین تغییرات آبوهوایی شهرستان قصرشیرین بوده است. یافتهها نشان داد که آبزیپروران نسبت به کم آبی و افزایش دما بیشترین آسیب پذیری و نسبت به گردوغبار آسیبپذیری کمتری دارند. نتایج همچنین نشان داد که تغییرات آبوهوایی پیامدهایی همچون تلفات ماهی، کوتاه شدن دوره پرورش وکاهش تولید ماهی را به دنبال داشته است. آبزیپروران راهبردهای سازگارانه متفاوتی همانند مکانیزاسیون مزارع، کاهش تراکم کشت ماهی و رهاسازی ماهی با وزن بیشتر را برای کاهش پیامدها به کار می برند. براساس یافتههای پژوهش حاضر کشت گونههای مقاوم، استفاده از روشهای نوین پرورش ماهی، حمایتهای دولتی و بکارگیری راهبرهای سازگارانه اثربخش بین آبزیپروان به منظور کاهش خسارات ناشی از تغییرات آبوهوایی توصیه میگردد.
مصطفی عربی؛ مهدی خداپرست مشهدی
چکیده
در این مطالعه برخی از مهمترین شاخصهای رفاه اجتماعی و اندازهگیری تغییرهای نابرابری درآمد ازجمله ضریب جینی، نسبت دهکها، ضریب انگل، شاخص رفاه اجتماعی، هزینة سرانة واقعی خانوار، شکاف مصرف شهر و روستا و خط فقر در روستاهای کشور با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوارها در طی سالهای 1390-1384 محاسبه شده است. یافتههای تحقیق نشان ...
بیشتر
در این مطالعه برخی از مهمترین شاخصهای رفاه اجتماعی و اندازهگیری تغییرهای نابرابری درآمد ازجمله ضریب جینی، نسبت دهکها، ضریب انگل، شاخص رفاه اجتماعی، هزینة سرانة واقعی خانوار، شکاف مصرف شهر و روستا و خط فقر در روستاهای کشور با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوارها در طی سالهای 1390-1384 محاسبه شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که روند نابرابری درآمد بر اساس شاخصهای محاسبهشده در مناطق روستایی در سطح کشور و استان خراسان شمالی درطی دورة بررسی دارای نوسان بوده و در سال 1390 کاهش چشمگیری داشته است. استان خراسان شمالی در مقایسه با کشور توزیع نابرابر درآمد را طی دورة بررسی شده نشان میدهد. همچنین نتایج نشان میدهد که شاخصهای رفاه اجتماعی مناطق روستایی در طی سالهای بررسی شده، روندی کاهشی در سطح استان خراسان شمالی و کشور داشته است و روستاهای استان خراسان شمالی در مقایسه با کشور، وضعیت بدتری درزمینه رفاه خانوار داشتهاند. همچنین خط فقر روندی افزایشی داشته که یکی از دلیلهای اصلی این افزایش، نرخ زیاد تورم بوده است.
جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری
مصطفی محمدی؛ سیّد محمّد میرتقیان رودسری؛ مریم نقوی
چکیده
رشد روزافزون مقاصد گردشگری روستایی و نیاز به رقابت و موفقیت، ضرورت ارزیابی مدیران از وفاداری گردشگران را دو چندان کرده است. پژوهش حاضر، با در نظر گرفتن این موارد، به بررسی شکلگیری رضایت و وفاداری گردشگران روستایی مبتنی بر ادراکات آنها (کیفیت، تصویر، ارزش و تجربه) در روستای جواهرده رامسر پرداخته است. جامعه آماری پژوهش، گردشگران داخلی ...
بیشتر
رشد روزافزون مقاصد گردشگری روستایی و نیاز به رقابت و موفقیت، ضرورت ارزیابی مدیران از وفاداری گردشگران را دو چندان کرده است. پژوهش حاضر، با در نظر گرفتن این موارد، به بررسی شکلگیری رضایت و وفاداری گردشگران روستایی مبتنی بر ادراکات آنها (کیفیت، تصویر، ارزش و تجربه) در روستای جواهرده رامسر پرداخته است. جامعه آماری پژوهش، گردشگران داخلی روستای جواهرده رامسر بودند. حجم نمونه 420 نفر برآورد شد و روش نمونهگیری غیرتصادفی دردسترس بود. از پرسشنامه الکترونیکی برای جمعآوری دادهها استفاده شد. تحلیل دادهها در دو سطح توصیفی و مدلسازی معادلات ساختاری مبتنی بر کواریانس با استفاده از نرمافزارهای SPSS26 و LISREL 8.54 انجام پذیرفت. یافتهها نشان داد که متغیرهای رضایت کلی، تجربه ادراکی، کیفیت ادراکی، ارزش ادراکی و تصویر ادراکی، به ترتیب، بیشترین تاثیر تا کمترین تاثیر را بر وفاداری گردشگران به مقصد روستایی جواهرده رامسر داشتهاند. همچنین آبوهوا و چشمانداز، از ویژگیهای منحصربهفرد تجربه مثبت و نیز زبالهپراکنی، تخریب و تنزل اصالت کالبد و معماری بناها و نبود یک سیستم ارائهی خدمات یکپارچه از تجارب ادراکی منفی گردشگران از روستای جواهرده بود. مبتنی بر این یافتهها، مهمترین پیشنهاد این است که شبکهی یکپارچهای از خدمات گردشگری (حملونقل، اقامت، تغذیه، جاذبهها، گشتها، سوغاتفروشی) و خدمات عمومی در جواهرده در قالب اپلیکیشن یا وبسایت تعاملی (Javaher) چندزبانه به منظور تسهیل در اطلاعرسانی گردشگران، رزرو و ارتباطات بازاریابی طراحی شود. به علاوه، در انتها، پیشنهادات کاربردی دیگری ارائه گردید.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
زری افشار؛ مریم قاسمی؛ خدیجه بوزرجمهری
چکیده
یکی از عوامل مهمی که باعث عدم تحقق اهداف توسعه کشاورزی و افزایش تولید و درآمد کشاورزان در کشورهای درحالتوسعه میشود، نارسایی سیستم بازاریابی محصولات کشاورزی است. بر این اساس مطالعه حاضر به شناسایی و اولویتبندی راهبردهای مطلوب بازاریابی گیاهان دارویی از دیدگاه کشاورزان میپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و مطالعه در سال ...
بیشتر
یکی از عوامل مهمی که باعث عدم تحقق اهداف توسعه کشاورزی و افزایش تولید و درآمد کشاورزان در کشورهای درحالتوسعه میشود، نارسایی سیستم بازاریابی محصولات کشاورزی است. بر این اساس مطالعه حاضر به شناسایی و اولویتبندی راهبردهای مطلوب بازاریابی گیاهان دارویی از دیدگاه کشاورزان میپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و مطالعه در سال 1398 در شهرستان چناران انجام شدهاست. واحد تحلیل کشاورزان تولیدکننده گیاهان دارویی و خبرگان روستایی بودهاست. در این مطالعه از دو ابزار برنامهریزی و مدیریت استراتژیک یعنی SWOT و QSPM استفاده شد. براساس مطالعات میدانی و اسنادی، 14 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت و 24 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت و تنگنای پیشروی بازاریابی گیاهان دارویی شناسایی گردید. با توجه به امتیاز نهایی در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی 12/2و در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی 725/1 ، استراتژیهای «تدافعی» (حداقل-حداقل) مطلوب تشخیص دادهشد. ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی در بین 11 راهبرد تدافعی شناساییشده، راهبرد «اصلاح نظام بازاریابی گیاهان دارویی در کشور» از طریق شناسایی بازارهای هدف بهمنظور حضور مؤثر در تجارت بینالمللی گیاهان دارویی، تعیین کد قابل ردیابی برروی محمولههای صادراتی گیاهان دارویی کشور، ایجاد شرکتهای تخصصی صادرات گیاهان دارویی تعیین درجات و استانداردها به عنوان راهبرد کانونی در اولویت قرارگرفت. بدیهی است اتخاذ سیاستها و راهبردهای مناسب و مبتنی بر شناخت واقعگرایانه از وضعیت موجود، میتواند ضمن استفاده بهینه از منابع موجود (آب و خاک) و تأمین نیاز داخلی به افزایش سهم ایران در تجارت جهانی گیاهان دارویی منجرگردد.
وحید ریاحی؛ فرح فتحی زاده
چکیده
روستاهای الحاقی به کلانشهرها با آلودگی زیستمحیطی متعددی مواجهاند. یکی از شایعترین این آلودگیها که از اهمیت بالایی برخوردار است آلودگیهای مربوط به خاک، زباله و ... میباشد. بر این اساس مقاله حاضر به تحلیل آلودگیهای زیستمحیطی روستاهای الحاقی شهر مشهد میپردازد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیل بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ...
بیشتر
روستاهای الحاقی به کلانشهرها با آلودگی زیستمحیطی متعددی مواجهاند. یکی از شایعترین این آلودگیها که از اهمیت بالایی برخوردار است آلودگیهای مربوط به خاک، زباله و ... میباشد. بر این اساس مقاله حاضر به تحلیل آلودگیهای زیستمحیطی روستاهای الحاقی شهر مشهد میپردازد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیل بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای ArcGIS و GeoDa استفاده شده است. جهت بررسی توزیع فضایی بیماری سالک از ضریب موران و آماره عمومی G استفاده شده و همچنین از شاخص دومتغیره موران برای سنجش خودهمبستگی بیماری سالک در اثر آلودگیهای زیستمحیطی استفاده شده است. جامعه آماری 10 روستای مستحیل شده به شهر مشهد هستند، نمونهها را با استفاده از آمار شبکه بهداشت به دست آوردیم. در بین روستاهای مطالعه شده نرخ روستای سیسآباد با 2190 مورد ابتلا به بیماری، بیشترین سالک را داشته است. نتایج نشان میدهد که توزیع فضایی بیماری سالک در شهر مشهد به صورت خوشه ای است و آماره G 5/0 به دست آمده است. در ارتباط با تحلیل خودهمبستگی فضایی بیماری سالک و آلودگیهای زیستمحیطی، توزیع فضایی به دست آمده از نوع خوشه ای میباشد و ضریب موران دومتغیره 68/0 به دست آمد که بیانگر این است که بیماری سالک در مکانهایی که آلودگی زیستمحیطی بالایی دارند، بیشتر است. نتایج تحقیق نشان میدهد از آنجایی که روستاهای ادغام شده در شهر مشهد بیشتر در اطراف کشف رود قرار دارند و جهت شیب مشهد نیز به سمت این رودخانه میباشد، لذا بیشترین میزان آلودگیهای زیستمحیطی در روستاهای مستحیل شده وجود دارد که باعث مبتلا شدن ساکنان این مناطق به بیماری سالک شده است.
اقتصاد کشاورزی
علی رسولیان؛ حسین حکیم پور
چکیده
یکی از مشکلات اساسی کشورهای در حال توسعه، اتکای بیش از حد درآمد آنها به صدور یک یا تعداد محدودی از کالاهاست. به منظور کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت خام جهت گیری سیاستهای صادراتی باید به سمت صدور کالاهای غیرنفتی تغییر یابد. چنین امری تحقق پیدا نمی کند مگر اینکه فرصت های موجود در صادرات بخش های مختلف شناسایی و از طریق رشد سرمایه ...
بیشتر
یکی از مشکلات اساسی کشورهای در حال توسعه، اتکای بیش از حد درآمد آنها به صدور یک یا تعداد محدودی از کالاهاست. به منظور کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت خام جهت گیری سیاستهای صادراتی باید به سمت صدور کالاهای غیرنفتی تغییر یابد. چنین امری تحقق پیدا نمی کند مگر اینکه فرصت های موجود در صادرات بخش های مختلف شناسایی و از طریق رشد سرمایه گذاری در این حوزه به این فرصت ها جنبه عملیاتی بخشیده شود. یکی از مولفه های کلیدی اثر گذار بر توسعه صادرات و تجارت غیر نفتی بخصوص در بخش کشاورزی و به تبع آن توسعه روستایی، توجه به حوزه سرمایه گذاری مستقیم خارجی و اثر پذیری کوتاه و بلند مدت آن بر رونق تجارت و رشد مولفه های توسعه روستایی می باشد. این مطالعه بر آن است تا به بررسی نقش سرمایه گذاری خارجی در استان خراسان رضوی بر توسعه تجارت خارجی آن و نیز تاثیر این دو پارامتر بر توسعه روستایی استان خراسان رضوی بپردازد. آمار و اطلاعات لازم از طریق سایت گمرک ایران و استان خراسان رضوی، بانک مرکزی و مرکز آمار ایران و سایر منابع کتابخانه ای برای دوره 1397- 1390 برای 40 شرکت صادرکننده کشاورزی منتخب استان که توسط اتحادیه صادرکنندگان معرفی شدند، و نیز تجزیه و تحلیل مولفه های توسعه روستایی به دست آمد. نتایج برآورد الگوی پانل برای داده های تابلویی نشان داد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی در دوره مورد مطالعه نقش مثبت و معنی داری بر تجارت استان خراسان رضوی و متعاقب آن تاثیر مثبت و معنی داری بر شاخص های توسعه روستایی داشته است.
ترویج و آموزش کشاورزی
حمداله سجاسی قیداری؛ زهرا بهروز
چکیده
انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی میتواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه روستایی داشته باشد. اما در برخی از شرایط، کشاورزان به جهت تغییر در شرایط محیطی، تغییر در تقاضا و مصرف وغیره. گرایش به تغییر الگوی کشت پیدا میکنند. یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در چند سال اخیر در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی، ...
بیشتر
انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی میتواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه روستایی داشته باشد. اما در برخی از شرایط، کشاورزان به جهت تغییر در شرایط محیطی، تغییر در تقاضا و مصرف وغیره. گرایش به تغییر الگوی کشت پیدا میکنند. یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در چند سال اخیر در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی، مسئله خشکسالی میباشد. بر این اساس از رایجترین تغییرات الگوی کشت در منطقه خراسان، گرایش به کشت زعفران است که میتواند اثرات متنوعی از جنبههای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را به دنبال داشته باشد. لذا این مطالعه به بررسی تغییرات حاصل از تغییر الگوی کشت محصول زعفران، ناشی از خشکسالی در بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بین روستاییان دهستان زبرخان در استان خراسان رضوی پرداخته است. برای این منظور از روش شناسی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جمعآوری دادهها از روش شناسی کتابخانهای و میدانی در قالب پرسشنامه محقق ساخته، انجام شده است که روایی آن بر اساس روش کرونباخ برابر با 78/0 میباشد. بهاین منظور از طریق فرمول کوکران که با سطح خطای 05/0 در نظر گرفته شده، تعداد 142 نفر از کشاورزانی که به علت کمبود آب و خشکسالی تغییر الگویکشت به محصول زعفران داشتهاند به صورت نمونهگیری در دسترس انتخاب و نظر آنان در ارتباط با آثار اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی این تغییر الگویکشت، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهدست آمده نشان داد که در کلیه شاخص های تحقیق بهجز شاخص افزایش سطح زیر کشت، تغییرات معناداری شکل گرفته است. همچنین با استفاده از روش وزن دهی آنتروپی شانون، مهمترین تغییرات صورت گرفته ناشی از تغییر الگوی کشت به زعفران مشخص شده و در ادامه تفاوتهای اثرات تغییر الگوی کشت به زعفران در بین روستاها از طریق مدل چند شاخصه TOPSIS مورد ارزیابی قرار گرفت که در نهایت مشخص شد روستای حریم آباد با ضریب 1 در هر سه بعد بیشترین تأثیر را از تغییر الگوی کشت پذیرفته است و روستای کلاته سلطانی با ضریب 183/0 کمترین تأثیرپذیری را داشته است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
علی شمس؛ جواد احدزاده؛ علیرضا عباسی؛ زهرا هوشمندان مقدم فرد
چکیده
دستیابی به توسعه کشاورزی نیازمند طراحی و اجرای برنامهها و استراتژیهای صحیحی است که گام اول تدوین برنامهها نیز شناسایی وضعیت موجود از بعد توانمندیها و مشکلات میباشد. پراکندگی و قطعهقطعه بودن اراضی کشاورزی یکی از مهمترین این مشکلات میباشد. تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر باهدف بررسی نگرش گندم کاران شهرستان هشترود در خصوص یکپارچهسازی ...
بیشتر
دستیابی به توسعه کشاورزی نیازمند طراحی و اجرای برنامهها و استراتژیهای صحیحی است که گام اول تدوین برنامهها نیز شناسایی وضعیت موجود از بعد توانمندیها و مشکلات میباشد. پراکندگی و قطعهقطعه بودن اراضی کشاورزی یکی از مهمترین این مشکلات میباشد. تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر باهدف بررسی نگرش گندم کاران شهرستان هشترود در خصوص یکپارچهسازی و راهکارهای متناسب برای یکپارچهسازی از دیدگاه آنها در سال 1392 صورت گرفت. اعتبار و روایی ابزار تحقیق (پرسشنامه) با استفاده از نظرات اساتید و کارشناسان مرتبط تأیید و پایایی آن نیز از طریق مطالعه مقدماتی و محاسبه آلفای کرونباخ برابر با 85/0 و 80/0 برای بخش نگرش و راهکارها بهدقت آمد. جامعه آماری را کلیه گندم کاران نواحی روستایی شهرستان هشترود در استان آذربایجان شرقی تشکیل میدادند که 186 گندمکار بهعنوان نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونهگیری چندمرحلهای تصادفی از 15 روستای این شهرستان انتخاب و موردمطالعه واقع شدند. نتایج نشانداد که اکثریت گندم کاران (7/67 درصد) نسبت به یکپارچهسازی نگرش نامساعدی دارند. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین سابقه کشاورزی با نگرش گندمکاران رابطه مثبت و معنیدار ولی بین تعداد قطعات کل با نگرش رابطه منفی و معنیداری وجود دارد. نتایج تحلیل عاملی نیز نشانداد که چهار عامل اقدامات بازدارنده، اقدامات مشاعی-تعاونی، اقدامات حمایتی- تسهیلاتی و اقدامات انگیزشی- ترویجی 9/59 درصد از واریانس کل مربوط به راهکارهای یکپارچهسازی را تبیین کردند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
غریب فاضل نیا؛ حسنعلی جهانتیغ
چکیده
خشکسالی به عنوان پدیدهای اجتناب ناپذیر از دیرباز گریبانگیر مناطق روستایی کازرون بوده و خسارات زیادی را برای روستائیان در پی داشته است. بدود تردید، نخستین گام برای مقابله با آثار زیانبار خشکسالی، شناخت و درک عمیق اثرات آن میباشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر برای مطالعه و تحلیل پیامدهای مکانی و فضایی خشکسالی در مناطق روستایی ...
بیشتر
خشکسالی به عنوان پدیدهای اجتناب ناپذیر از دیرباز گریبانگیر مناطق روستایی کازرون بوده و خسارات زیادی را برای روستائیان در پی داشته است. بدود تردید، نخستین گام برای مقابله با آثار زیانبار خشکسالی، شناخت و درک عمیق اثرات آن میباشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر برای مطالعه و تحلیل پیامدهای مکانی و فضایی خشکسالی در مناطق روستایی شهرستان کازرون در بازۀ زمانی 1397-1375 صورتبندی شده است. در این تحقیق برای محاسبات مختصات خشکسالی اقلیمی از شاخصهای (SPI)، (DR) و (PNPI) استفاده شده است. این پژوهش از نوع کاربردی با رویکرد تحلیلی است که با بهرهگیری از نرم افزار SPSS، به تعیین رابطه بین مقدار بارش و عملکرد تولید گندم و حرکات جمعیتی میپردازد. نتایج نشان میدهد که بین میزان بارندگی و میزان تولید گندم رابطه معنیدار و مثبتی برقرار میباشد، بطوریکه با کاهش بارندگی بهطور متوسط، سالانه 5/25 کیلوگرم کاهش عملکرد در هکتار پدید آمده، که در نهایت به کاهش درآمد روستائیان و عدم توسعۀ روستایی میانجامد. همچنین نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان میدهد که بین میزان بارش و مهاجرتهای روستایی با مقدار ضریب همبستگی 763/0 - و سطح خطای کمتر از (010/0) رابطه معنیداری وجود دارد، بطوریکه با کاهش میزان بارندگی، مهاجرتهای روستایی افزایش یافته که این امر خود تاکنون باعث خالی از سکنه شدن 59 روستا شده است.
اقتصاد کشاورزی
زهرا بهره مند پاسکه؛ محمد کاوسی کلاشمی
چکیده
یکی از معضلات اساسی در کشاورزی استان گیلان، تغییر کاربری اراضی است. تغییر کاربری اراضی کشاورزی در این استان سالیانه بخشی از اراضی حاصلخیز را از چرخه تولید خارج می کند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی پیشران های مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستای بلگور می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی است و ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد. برای ...
بیشتر
یکی از معضلات اساسی در کشاورزی استان گیلان، تغییر کاربری اراضی است. تغییر کاربری اراضی کشاورزی در این استان سالیانه بخشی از اراضی حاصلخیز را از چرخه تولید خارج می کند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی پیشران های مؤثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستای بلگور می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی است و ماهیت توصیفی- تحلیلی دارد. برای جمع آوری اطلاعات از پیمایش میدانی استفاده شد. نمونه آماری تحقیق شامل خبرگان محلی روستا است (٥٠=n). ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که روایی صوری آن به تایید کارشناسان رسید و پایایی آن با استفاده از پیشآزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0.86) تایید شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک تحلیل عاملی و نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که چهار عامل به عنوان پیشران های مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی این روستا وجود دارند که شامل عامل حاکمیتی، عامل مشکلات زندگی در روستا، عامل اقتصادی و عامل محیطی می باشند. عوامل شناسایی شده در مجموع 66.57 درصد از واریانس متغیر تغییر کاربری اراضی کشاورزی را تبیین می کنند. با توجه به نتایج، مهم ترین پیشران تاثیرگذار بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستای بلگور عامل حاکمیتی است که با تمرکز بر این مسئله، اصلاح و وضع قوانین جدید می توان از روند صعودی تغییر کاربری اراضی کشاورزی در این روستا جلوگیری نماید.
ترویج و آموزش کشاورزی
مهدی نوری پور؛ مجید صداقتی؛ محبوبه آسیمه
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل اثرات هدفمندسازی یارانهها در بخش کشاورزی شهرستان چرام واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفت. جامعهی آماری پژوهش 2528 تن از کشاورزان بخش مرکزی شهرستان چرام بودند. رویکرد حاکم در این مطالعه تلفیقی (کیفی ـ کمی) بود. در بخش کیفی ابتدا دادهها از طریق انجام مصاحبهی عمیق با کشاورزان مطلع گردآوری ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل اثرات هدفمندسازی یارانهها در بخش کشاورزی شهرستان چرام واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفت. جامعهی آماری پژوهش 2528 تن از کشاورزان بخش مرکزی شهرستان چرام بودند. رویکرد حاکم در این مطالعه تلفیقی (کیفی ـ کمی) بود. در بخش کیفی ابتدا دادهها از طریق انجام مصاحبهی عمیق با کشاورزان مطلع گردآوری شد. تکنیک تجزیه و تحلیل دادهها در این بخش، تحلیل محتوا و نمونهی مورد مطالعه با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند و شاخص اشباع نظری ۳۹ نفر انتخاب گردید. در بخش کمی پژوهش برای بدست آوردن دیدگاه جامعتر نسبت به طرح هدفمندسازی یارانهها در بخش کشاورزی و شناخت اثرات آن، به جمعآوری دادههای ثانویه قبل و بعد از هدفمندسازی یارانهها مبادرت ورزیده شد. تجزیه و تحلیل دادهها در این بخش با نرم افزار SPSS صورت گرفت. نتایج حاصل از تحلیل محتوا در قالب سه مرحله کد گذاری باز، محوری و انتخابی نشان داد که پنج دسته عامل (افزایش هزینههای تولید محصولات کشاورزی، افزایش هزینههای اقتصادی کشاورزان، کاهش کیفیت زندگی کشاورزان، بهینهسازی در مصرف حاملهای انرژی و کاهش آلودگیهای زیست محیطی) از مهمترین تأثیرات هدفمندسازی یارانهها بر بخش کشاورزی بوده است. همچنین نتایج حاصل از بخش کمی پژوهش با استفاده از مقایسهی میانگین زوجی سطح زیرکشت و عملکرد محصولات کشاورزی قبل و بعد از هدفمندسازی یارانهها نیز نشان داد که، سطح زیرکشت گوجه فرنگی و خیار سبز بعد از هدفمندسازی یارانهها نسبت به قبل از آن بطور معنیداری افزایش یافته و سطح زیر کشت برنج و گندم آبی کاهش یافته است و میزان عملکرد گوجهفرنگی، جو دیم و هندوانه بعد از هدفمندسازی یارانهها نسبت به قبل از آن بطور معنیداری افزایش یافته است. در صورتیکه، در سایر محصولات از نظر سطح زیرکشت و عملکرد تفاوت آماری معنیداری مشاهده نشده است. بنابراین، با توجه به نتایج حاصل از پژوهش طرح هدفمندسازی یارانههای کشاورزی آنچنان که باید تأثیر مطلوبی بر بخش کشاورزی نداشته است. از این رو، پیشنهاد میشود مراجع ذیربط از قبیل وزارت جهاد کشاورزی و سازمانهای بانی امر قیمتگذاری، سازوکارهای لازم برای کاهش قیمت نهادههای تولید و حاملهای انرژی را در دستور کار قرار دهند.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ صدیقه کرمی نسب؛ مقصود بیات
چکیده
سکونتگاههای انسانی تحت تأثیر عوامل و نیروهای فضاساز، همواره با تأثیرپذیری از فرآیندهای درونی و بیرونی مختلف در حال تغییر و تحول بودهاند. در این میان سکونتگاههای روستایی، بهعنوان جزئی از نظامهای جغرافیایی، که خود متشکل از اجزای مرتبط به یک دیگرند، متأثر از موقعیت و جایگاه مکانی– فضایی، نحوه تعامل ...
بیشتر
سکونتگاههای انسانی تحت تأثیر عوامل و نیروهای فضاساز، همواره با تأثیرپذیری از فرآیندهای درونی و بیرونی مختلف در حال تغییر و تحول بودهاند. در این میان سکونتگاههای روستایی، بهعنوان جزئی از نظامهای جغرافیایی، که خود متشکل از اجزای مرتبط به یک دیگرند، متأثر از موقعیت و جایگاه مکانی– فضایی، نحوه تعامل یا ارتباط (درونی و بیرونی در مقیاس محلی و منطقهای و ملی) خود، در گذر زمان همواره دستخوش تغییراتی بوده که ساختار و کارکرد نواحی روستایی را در مناطق مختلف کموبیش متحول ساخته است. تأثیربخشی نیروهای درونی و بیرونی به نوع و دامنه روابط و همچنین، ویژگیهای نهادهای اجتماعی روستا بستگی دارد. این نیروها بنیادهای اجتماع روستایی، چه بنیادهای محیطی– اکولوژیک و چه بنیادهای اجتماعی– اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تحولات ساختاری- کارکردی سکونتگاههای روستایی روستاهای بخش کردیان از توابع شهرستان جهرم است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و از مجموع مطالعات میدانی وسیع، روش اسنادی و کتابخانهای برای جمعآوری اطلاعات استفاده شده است. بهمنظور بررسی تحولات ساختاری– کارکردی در این روستاها شاخصهایی در ابعاد مختلف (محیطی– اکولوژیکی، اجتماعی– فرهنگی، اقتصادی– معیشتی و کالبدی، فیزیکی) انتخاب شده است. جامعه آماری 1981 خانوار که با فرمول کوکران حجم نمونه 317 نفر برآورد گردید، ابزار پژوهش نیز پرسشنامه، ساکنان خانوار روستاها که روایی آن ازطرف عدهای از متخصصین تأیید شده، و برای تعیین میزان پایایی مقیاس اصلی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ میزان (77/0) استفاده شده است. پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه، تجزیهوتحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه با استفاده از آزمون t و همبستگی اسپیرمن و تفاوت میان این شاخصها در تحولات روستاها مورد ارزیابی قرار گرفته شد. یافتهها نشان میدهد که در بعد محیطی– اکولوژیکی این روستاها شاهد افزایش چاههای عمیق، کاهش آبدهی چشمه و قنوات، تغییر در کاربری اراضی و از بعد اجتماعی با افزایش مهاجرفرستی و مهاجرپذیری، اقدام سیاستگذاریهای دولت، از بعد اقتصادی رکود صنایعدستی، امکان اشتغال در فعالیتهای خدماتی- صنعتی در بخش و خارج از بخش، از بعد کالبدی– فیزیکی تحول در شبکه معابر و تحول در ساختوساز مساکن روستایی در اثر گسترش مناسبات روستا- شهری مواجه بودهاند که این تحولات ساختاری تحولاتی در عرصههای کارکردی سکونتگاههای روستایی را بهدنبال داشته است.
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
جیران چام چام؛ علی اصغر میرک زاده؛ عباس مهروان
چکیده
نوسازی مساکن روستایی برمبنای اصول پایداری از مهمترین پیشنیازهای توسعهی پایدار روستایی است. دستیابی به این مهم جزء با شناخت دقیق جایگاه مساکن روستایی در طیف پایداری و برنامهریزی طرحهای روستایی برمبنای آن امکانپذیر نمیباشد. از طرفی بررسی میزان پایداری ابعاد مختلف مسکن روستایی نقش تعیین کنندهای در تصمیمگیریهای ...
بیشتر
نوسازی مساکن روستایی برمبنای اصول پایداری از مهمترین پیشنیازهای توسعهی پایدار روستایی است. دستیابی به این مهم جزء با شناخت دقیق جایگاه مساکن روستایی در طیف پایداری و برنامهریزی طرحهای روستایی برمبنای آن امکانپذیر نمیباشد. از طرفی بررسی میزان پایداری ابعاد مختلف مسکن روستایی نقش تعیین کنندهای در تصمیمگیریهای مرتبط با چگونگی پیشبرد این طرح در راستای توسعه پایدار روستایی خواهد داشت. لذا در تحقیق حاضر به بررسی و مقایسهی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی- فنی و کالبدی مساکن نوساز روستایی با رویکرد پایداری، پارادایم کمی و روش مطالعهی موردی پرداخته شد. جامعهی آماری تحقیق تمام افراد ساکن روستای پل باباحسین از روستاهای شهرستان خرمآباد بوده که خانههای خود را نوسازی کرده و به صورت تمامشماری مورد مطالعه قرار گرفتند (125N=). نتایج تحقیق نشان داد در 4 بعد اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی-فنی و کالبدی، مساکن نوساز روستای روستای پلبابا حسین هرچند به میزان کم به سمت پایداری متمایل بوده، با این حال شاخص ترکیبی اقتصادی نوسازی مساکن روستایی نسبت به سایر شاخصها پایدارتر به دست آمد.
ترویج و آموزش کشاورزی
احسان خسروی؛ سعید غلامرضایی؛ مهدی رحیمیان؛ مرتضی اکبری
چکیده
امروزه توسعه تعاونیهای کشاورزی در بسیاری از کشورها، راهبردی کلیدی در توسعهی روستایی است. در این راستا نباید از نقش کلیدی کارآفرینی سازمانی در موفقیت سازمانها بهخصوص در تعاونیهای کشاورزی غفلت کرد. از اینرو، تحلیل وضعیت کارآفرینی سازمانی بهمنظور حرکت فزاینده تعاونیها و بنگاهها و سایر سازمانهای مختلف به سمت ...
بیشتر
امروزه توسعه تعاونیهای کشاورزی در بسیاری از کشورها، راهبردی کلیدی در توسعهی روستایی است. در این راستا نباید از نقش کلیدی کارآفرینی سازمانی در موفقیت سازمانها بهخصوص در تعاونیهای کشاورزی غفلت کرد. از اینرو، تحلیل وضعیت کارآفرینی سازمانی بهمنظور حرکت فزاینده تعاونیها و بنگاهها و سایر سازمانهای مختلف به سمت توسعه آن برای رسیدن به توسعه پایدار روستایی، امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر واکاوی وضعیت کارآفرینی سازمانی در تعاونیهای کشاورزی بود. جامعه آماری تحقیق شامل 1012 نفر از اعضای تعاونیهای مرغداران گوشتی فعال استان کرمانشاه بودند که با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای با فن انتساب متناسب و با استفاده از روش فرمول کوکران به تعداد 220 نفر انتخاب شدند. ابزار جمعآوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه تعدیلیافته استاندارد اسچیپرز و همکاران (2008) و آنتونسیک و هیسریچ (2001) بود. روایی محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان و کارشناسان در زمینه موضوع مورد پژوهش تأیید شد. در این تحقیق از روش آلفای کرونباخ جهت سنجش و تأیید پایایی استفاده گردید. در پژوهش حاضر جهت تحلیل دادهها از روشهای آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد که با استفاده از نرم افزار SPSS20 انجام گرفت. یافتهها حاکی از آن بود که کارآفرینی سازمانی در تعاونیها شامل چهار بعد ریسکپذیری، نوآوری، پیشگامی و نوسازی راهبردی بود. لذا بر اساس یافتهها، پیشنهاد میگردد مدیران و اعضا تعاونیهای کشاورزی با حمایت از ایدهها و نظرات کارآفرینانه اعضاء تعاونیها، زمینه را برای تقویت کارآفرینی سازمانی در تعاونیها فراهم آورند تا از این طریق زمینه و الزامات لازم برای دستیابی به توسعه پایدار روستایی فراهم گردد.
توسعه روستایی
فاطمه کاظمیه؛ اسماء عیدی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان رضایتمندی روستاییان از اجرای طرح هادی با استفاده از مدل کانو در روستای قرهآغاجکوه شهرستان ارومیه انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق را کلیه سرپرستان خانوار روستای قرهآغاجکوه تشکیل دادند که تعداد 204 نفر از آنان با استفاده از جدول کرجسی- مورگان به عنوان نمونه تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزار ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان رضایتمندی روستاییان از اجرای طرح هادی با استفاده از مدل کانو در روستای قرهآغاجکوه شهرستان ارومیه انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق را کلیه سرپرستان خانوار روستای قرهآغاجکوه تشکیل دادند که تعداد 204 نفر از آنان با استفاده از جدول کرجسی- مورگان به عنوان نمونه تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه زوجی مدل کانو بود که روایی آن توسط صاحبنظران مسلط به موضوع تحقیق مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی پایایی، تعداد 30 پرسشنامه خارج از نمونه تکمیل و مقدار آلفای-کرونباخ0.883 بدست آمد که نشاندهندهی پایایی مطلوب پرسشنامه بود. عوامل مؤثر بر رضایتمندی روستاییان از اجرای طرح هادی به سه بخش الزامات عملکردی، اساسی و انگیزشی طبقهبندی شدند که 11 نشانگر در گروه الزامات اساسی، 6 نشانگر در گروه الزامات عملکردی و 8 نشانگر در گروه الزامات انگیزشی قرار گرفتند. یافتههای حاصل از مدل کانو نشان داد که بیشترین میزان رضایت روستاییان از اجرای طرح هادی در زمینهی تامین نیازهای اساسی مربوط به نشانگر ضابطهمند شدن ساختوسازها با ضریب رضایت 0.55 و کمترین میزان مربوط به نشانگر جمعآوری و دفع زباله با ضریب رضایت 0.08 است. همچنین در بین عوامل الزامات عملکردی نیز بیشترین میزان رضایت به نشانگر افزایش میزان گرایش به فعالیت در بخش خدماتی روستا با ضریب رضایت 0.88 و کمترین میزان به نشانگر توجه به بافت های با ارزش تاریخی و فرهنگی روستا با ضریب رضایت0.62 اختصاص یافت. در گروه الزامات انگیزشی نیز بیشترین و کمترین میزان رضایتمندی به ترتیب مربوط به نشانگر افزایش قیمت اراضی با ضریب رضایت0.92 و افزایش میزان سرمایه گذاری در روستا و فرصتهای اقتصادی جدید با ضریب رضایت 0.75 اظهار شده است. در اولویت برای بهبود عوامل مربوط به سه گروه، اولویت ابتدا با الزامات اساسی، سپس الزامات عملکردی و سرانجام الزامات انگیزشی میباشد.
ترویج و آموزش کشاورزی
مهناز محمدزاده؛ حسین شعبانعلی فمی؛ مسلم سواری؛ مهسا معتقد؛ مسیب بقائی؛ سمیرا افشاری
چکیده
خشکسالی از نظر گستره و حجم خسارات اقتصادی که بر جای میگذارد، جزء پرمخاطرهترین بلایای طبیعی محسوب میشود که خسارات جبران ناپذیری را بر بخش کشاورزی و منابع آب کشور وارد میسازد. این تحقیق، با هدف بررسی راهکارهای مدیریت آب توسط کشاورزان کوچک مقیاس در شرایط خشکسالی در مناطق روستایی استان اصفهان انجام شده است. از نظر ماهیت از نوع پژوهشهای ...
بیشتر
خشکسالی از نظر گستره و حجم خسارات اقتصادی که بر جای میگذارد، جزء پرمخاطرهترین بلایای طبیعی محسوب میشود که خسارات جبران ناپذیری را بر بخش کشاورزی و منابع آب کشور وارد میسازد. این تحقیق، با هدف بررسی راهکارهای مدیریت آب توسط کشاورزان کوچک مقیاس در شرایط خشکسالی در مناطق روستایی استان اصفهان انجام شده است. از نظر ماهیت از نوع پژوهشهای کمی، ازنظر میزان کنترل متغیرها از نوع غیرآزمایشی و ازنظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده و به روش توصیفی-همبستگی انجامشده است. جامعه آماری شامل تمامی کشاورزان کوچک مقیاس استان اصفهان بودند که در شرایط خشکسالی قرار داشتند. بر اساس برآورد مرکز آمار ایران تعداد کل بهرهبرداران خرد و دهقانی استان اصفهان حدود 166030 نفر است. حجم نمونه در این گروه با استفاده از جدول مورگان و به روش نمونهگیری طبقهای با انتساب متناسب به تعداد 394 نفر تعیین گردید. ابزار اصلی گردآوری دادهها، پرسشنامه بوده است. نتایج نشان داد که کشاورزان کوچک مقیاس از روشهای گوناگونی جهت مدیریت آب در مقابله با خشکسالی استفاده میکنند که طی تحلیل عاملی در سه دسته راهکارهای مدیریت آبیاری و انتقال آب، مدیریت زراعی- فنی مناسب در مزرعه و مدیریت اطلاعات و سرمایه اجتماعی تلخیص شدند. لذا پیشنهاد میشود اقدامات لازم بلحاظ تصویب قوانین بهرهبرداری بهینه آب، برگزاری دورهایهای آموزشی متناسب، جلب سرمایهگذاریهای خصوصی در راستای توسعه زیرساخت های مورد نیاز آبیاری نوین صورت گیرد.