نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

2 استادیار گروه مدیریت کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

3 استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

چکیده

چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل موانع مشارکت گندم‌کاران در زمینۀ تشکیل تشکل آب‌بران در چارچوب پژوهش‌های توصیفی‌ـ‌پیمایشی در سال زراعی 92 ـ 93 انجام شده است. نمونه آماری این پژوهش 375 گندم‌کار محدوده شبکه آبیاری دز هستند که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی انتخاب و با ابزار پرسش‌نامه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. ضریب آلفای کرونباخ‌، به منظور تشخیص پایایی پرسشنامه‌ها برابر با 89/0 محاسبه گردیده است. روایی محتوایی پرسشنامه نیز با نظر‌خواهی از کارشناسان و اساتید مرتبط با موضوع تأیید شده است. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی مربوط به گویه‌های موانع چهار عامل استخراج گردید. این موانع به ترتیب اهمیت عبارتند از: عدم وجود زیر ساخت‌های مناسب و تسهیلات‌اقتصادی، موانع اجتماعی، ویژگی‌های ساختاری نامناسب و عدم ریسک‌پذیری، سازمان‌های محلی و عدم توجه به فعالیت‌های ترویجی که در مجموع 78/60 درصد واریانس کل موانع را تبیین نموده‌اند. لذا پیشنهاد می‌شود ابتدا مسئولیت حفاظت و بهره برداری از شبکه آبیاری به تشکل‌ها واگذار شود و سپس با ظرفیت‌سازی و توانمندسازی بهره‌برداران سایر مسئولیت‌ها را واگذار نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Barriers against Wheat Farmers' Participation in the Formation of Water Users Association: the Case of Dez Irrigation System

نویسندگان [English]

  • ali pazhuhan 1
  • Ahmadreza Ommani 2
  • Cyrus Salmanzadeh 3

1 - M.Sc. Agricultural Management, Islamic Azad University of Shooshtar

2 Assistant Professor, Department of Agricultural Management, Islamic Azad University of Shooshtar Cyrus Salmanzadeh

3 Professor Department of Agricultural Management, Islamic Azad University of Shooshtar

چکیده [English]

Abstract
The present study was aimed at analyzing the barriers against wheat farmers' participation in the formation of water users association within the framework of a descriptive survey. The sample of this study included 375 wheat farmers in Dez irrigation system who were selected through random cluster sampling and were studied through a questionnaire. The reliability index of this questionnaire was estimated to be 0.89. The content validity of the questionnaire was confirmed by the experts and scholars in the field. After the participants filled the questionnaires and the data were collected, the SPSS software package was used to analyze the data. In addition, the results of factor analysis related to the items of barriers led to the extraction of four barriers. These barriers, in order of importance, include the lack of proper infrastructures and economic facilities, social barriers, inadequate structural characteristics and lack of risk-taking, local organizations and lack of attention to extension activities that explain 60.78 percent of the variance of all the barriers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • water Users Association
  • Wheat Farmers
  • Barriers
  • participation
امیری‌اردکانی، ل. و زمانی، ع. 1377. اهمیت مشارکت روستاییان در فرآیند برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه به منظور شتاب توسعه روستائی. مجموعه مقالات اولین سمینار علمی ترویجی منابع طبیعی امور دام و آبزیان، 1-3 شهریور، تهران.
اجتماعی، ع. 1383. بررسی علل عدم توفیق در خصوصی‌سازی شرکت‌های بهره‌برداری از شبکه‌های آبیاری ـ بررسی موردی شرکت بهره‌برداری از شبکه‌های آبیاری و زهکشی گیلان. اولین همایش بررسی مشکلات شبکه‌های آبیاری و زهکشی و مصرف بهینۀ آب کشاورزی، 24-26 تیر، تهران.
بقایی، ح.، کردانی، م.، سروستانی، م.، بقایی، ل. و پروین، ا. 1393. چشم‌اندازها و فرصتهای توسعه پایدار با ورود تشکلهای آب‌بران در عرصه توسعه جوامع روستایی، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
پناهی، ف. 1390. تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت بهینه منابع آب در نظام کشاورزی ایران، مجلۀ پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 5(1): 101 ـ 117.
 پژوهان، ع.، عمانی، ا. ر. و سلمانزاده، س. 1390. عوامل موثر بر پایدارسازی تشکل آب بران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر. 
 تیموری، ج. 1384. تشکل‌های کشاورزی در استان گلستان و نقش آنها در مدیریت بهره‌برداری شبکه‌های مدرن و سنتی. مجلۀ ترویج و آموزش کشاورزی، 14 (2): 45 ـ 56.
حیدریان، ا. 1383. تحلیلی بر تجربل داخلی در انتقال مدیریت آبیاری. مجموعه مقالات اولین همایش بررسی مشکلات شبکه‌های آبیاری و زهکشی و مصرف بهینۀ آب کشاورزی، 8-9 مرداد، گیلان.
 حیدریان، ا. 1384. انتقال مدیریت آبیاری: چرا و چگونه، چهارمین کارگاه فنی مشارکت در مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، 20-23 آبان، تهران.
 رحمانیان، م. و مهدوی، م. 1393. تحلیل موانع فراروی تعاونی‌های آب‌بران با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی (مورد: تعاونی آب‌بران شهرستان جهرم). اولین همایش ملی توسعه پایداری روستایی در افق 1404، 7-9 شهریور. اصفهان.
 عزیزی، ط‌. و زمانی،‌ غ. 1386. رهیافت مدیریت مشارکتی آبیاری: مبانی روانشناختی انگیزشی و موانع موجود‌، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 4 (1): 178-173.
 عطائی، پ. و ایزدی، ن. 1393. تحلیل مسئولیت‌های تشکل‌های آب‌بران و زمینه‌یابی موانع ایجاد آن از دیدگاه بهره‌برداران. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، 28(4): 79-86. 
 غلامرضایی، س.، موسوی، ز. و رحیمیان، م. 1392. بررسی موانع اداری ـ سیاسی مشارکت بهره‌برداران حوزه سد کزنار در تشکیل تعاونی آب‌بران. مجله توسعه روستایی، 5(2): 103ـ 116.
 قلاوند، ش‌. 1385. بکارگیری و انتقال آبیاری به تشکل‌های مردمی. همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. 17-19 اردیبهشت، اهواز.
قرشی، م. ب. 1389. امکان‌سنجی مدیریت مردمی آب کشاورزی در اراضی آبخور سد منجیل با تأکید بر مدیریت تعاونی مجلۀ چشم انداز جغرافیایی، 5(11): 112 ـ 129.
کرد، ع. ل. 1375. شیوه مشارکت مردمی در مدیریت بهره برداری شبکه آبیاری دز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده صنایع، دانشگاه صنعتی شریف. 
کشاورز، ع. و صادق‌زاده، ک. 1380. مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی. نشریۀ شکرشکن، 57(3): 32 ـ ‌38.
کلانتری، خ. 1385. پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی ـ اقتصادی چاپ دوم، انتشارات نشر شریف، تهران.
مدرسی، ا‌. 1378. مشارکت مردمی در شبکه آبیاری دز، مجموعه مقالات اولین کارگاه فنی مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آبیاری، کمیته ملی آبیاری و زهکشی 7-8 مهر، تهران.
محمدی، ی.، شعبان‌علی‌فمی، ح. و اسدی، ع. 1388. بررسی میزان مهارت کشاورزان در به کارگیری فناوری‌های مدیریت آب کشاورزی در شهرستان زرین‌دشت، استان فارس. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 5(1): 1 ـ 10.
مطهری، م.، عمانی، ا. ر. و سلمانزاده، س. 1388. آسیب‌شناسی شرکت‌های تعاونی تولیدات کشاورزی شهرستان نجف‌آباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر.   
نجفی، ب. و شیروانیان، ع. 1385. بررسی موانع مشارکت آب‌بران در مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. مجله روستا و توسعه، 9(4): 75ـ53.
Amiritbir, R. and David. C. 2013. Agricultural sustainability, school of agricultural,the university of Adelaide, Glen Osmond, Australia.
Hassabou, A. H. M. and Gafy, I. K. 2007. Assessment Indicators for Water Users Associations in Egypt. Official Publication of the European Water Association (EWA).
Heyd, H. and Neef, A. 2014. Participation of local people in water management:Evidence from the mae Sa watershed, northern Thailand: international Food policy Research Institute, Washington:
Khana, l .2013.Water Scarcity: Factor Fiction? Agricaltural wather management, 8910, 5-22.
Omid, M. H., Akbari, M., Zarafshani, K., Eskandari, Gh.H. and Fami, H.Sh. 2012. Factors influencing the success of water user associations in Iran: A case of Moqan, Tajan, and Varamin. Journal of Agricultural Science and. Technology, 46: 121-130.
Rijsberman, F., Manning, N. and Silva, S. D. 2006. Increasing green and bluewater productivity to balance water for food and environment. 4th World WaterForum Water, Food, and Environment Theme Baseline document, Mexico, 139-143.
Ramirez Vallejo, J. 2011. Managing agricultural water, universidad de los andes, bogota, columbia.
Qiao., G., Zhao., L. and Klein., K. 2009. Water user association in Inner Mongolia: Factors that influence farmers to join. Agricultural Water Management, 96: 822-830.
‌Salman, M.‌ A. 1997. The Legel Farme work For Water Users Assocition, Washington DC, Word Bank, Technical paper: 35.
‌Shrama, K. ‌R. 2002. An overview of irrigation management transfer in Nepal. International Commission on Irrigation And Drainage, Eighteen Congress Montreal.